Các nhà khoa học Nam Phi đang nghiên cứu giả thuyết sự xuất hiện của biến chủng virus SARS-CoV-2 mới có khả năng liên quan tới những đột biến xuất hiện bên trong cơ thể người bị suy giảm miễn dịch, trong đó có bệnh nhân HIV không được điều trị, theo BBC.
Nguy cơ từ người suy giảm miễn dịch
Các nhà nghiên cứu đã quan sát được hiện tượng virus SARS-CoV-2 có thể sống nhiều tháng trong cơ thể người mắc HIV mà không sử dụng thuốc điều trị.
"Thông thường, hệ miễn dịch của người khỏe mạnh có thể nhanh chóng loai bỏ virus. Với một số người bị suy giảm miễn dịch, virus sẽ tồn tại trong thời gian dài", giáo sư Linda Gayle Bekker, Giám đốc Quỹ nghiên cứu HIV Desmond Tutu ở Cape Town, Nam Phi, cho biết.
Không chỉ tồn tại, virus liên tục tự nhân bản. Trong quá trình này, những đột biến có thể xuất hiện. Số đột biến của virus tăng lên cùng với những chu trình tự nhân bản, giáo sư Bekker cho hay.
Đến nay, các nhà khoa học đã phát hiện 2 trường hợp đặc biệt đáng lưu ý ở các bệnh viện tại Nam Phi.
Một phụ nữ mang virus SARS-CoV-2 trong cơ thể suốt 8 tháng. Trong thời gian này, virus đã trải qua hơn 30 lần biến đổi gene, các nhà khoa học cho biết.
 |
| Virus SARS-CoV-2 có thể tồn tại nhiều tháng trong người bệnh nhân suy giảm miễn dịch. Ảnh: DW. |
Tulio de Oliveria, giáo sư dẫn đầu nhóm các nhà khoa học xác nhận sự xuất hiện của biến chủng Omicron, lưu ý có 10-15 trường hợp tương tự được xác định trên khắp thế giới, ngay cả ở châu Âu.
"Dù rất hiếm xảy ra, hiện tượng này mang lại lời giải thích hợp lý rằng người bị suy giảm miễn dịch về cơ bản có thể là nguồn gốc cho sự tiến hóa của virus", giáo sư Oliveria nói.
Giáo sư Salim Karim, chuyên gia hàng đầu về HIV và hiện là chủ tịch ủy ban cố vấn Covid-19 của chính phủ Nam Phi, cho biết mối liên hệ giữa bệnh nhân suy giảm miễn dịch và các biến chủng virus mới là "giả thuyết rất hợp lý".
"Tuy vậy, giả thuyết này chưa được chứng minh. Chúng ta đã xác định 5 biến chủng đến từ 4 lục địa, vì vậy không thể lấy châu Phi làm vật tế thần", giáo sư Karim nói.
 |
| Các đột biến chính của Omicron. Ảnh: Financial Times. |
Các nhà khoa học nhấn mạnh có nhiều lý do, ngoài HIV, gây ra suy giảm miễn dịch ở người.
Ví dụ tiêu biểu là biến chủng Alpha xuất hiện ở Anh liên quan tới một bệnh nhân điều trị ung thư.
"Tiểu đường, ung thư, đói ăn, suy giảm miễn dịch tự nhiên, lao, béo phì, chúng ta có rất nhiều người bị suy giảm miễn dịch vì những lý do khác", giáo sư Marc Mendelson, trưởng khoa bệnh truyền nhiễm Bệnh viện Groote Schuur ở Cape Town, cho hay.
Vấn đề của toàn nhân loại
Tại Nam Phi, gần 8 triệu người đang chung sống với HIV. Nhưng trong số này, khoảng 30% bệnh nhân HIV không được tiếp cận chăm sóc y tế.
Masiphumelele là một thị trấn đông đúc ở phía nam Cape Town. Tại đây, ước chừng khoảng 25% người trưởng thành mắc HIV. Asiphe Ntshongontshi, nhà hoạt động vì bệnh nhân HIV, cho biết nhiều người nhiễm HIV ở Masiphumelele nói riêng, Nam Phi nói chung, từ chối tiếp nhận chăm sóc y tế.
"Một số người không muốn xét nghiệm, một số người không muốn biết kết quả. Vẫn có những định kiến về HIV", Ntshongontshi cho hay.
Hai biến chủng Beta và Omicron được phát hiện đầu tiên ở Nam Phi. Tuy nhiên, hiện chưa có bằng chứng cho thấy bất cứ biến chủng đáng lo ngại nào xuất phát từ châu Phi.
Dù vậy, sự xuất hiện bất ngờ của biến chủng Omicron đã làm dấy lên những đồn đoán biến chủng mới có liên quan tới những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch tại châu lục này.
 |
| Nâng cao tỷ lệ bao phủ vaccine là cách giảm thiểu nguy cơ xuất hiện biến chủng mới. Ảnh: Reuters. |
Các nhà khoa học cho biết họ hy vọng các nghiên cứu về mối liên hệ giữa bệnh nhân HIV với biến chủng mới sẽ giúp mang lại hành động quyết liệt hơn ở quy mô toàn cầu, trong bối cảnh cuộc chiến chống HIV ở một số nơi đang bị buông lỏng bởi đại dịch.
"Chúng ta cần hiểu rõ cách virus lây lan trong cộng đồng, đây là vấn đề của toàn nhân loại. Giải pháp tốt nhất hiện nay là tiêm chủng", giáo sư Bekker nói.
Châu Phi hiện vẫn bị bỏ lại phía sau so với phần còn lại của thế giới trong nỗ lực nâng cao mức độ bao phủ vaccine Covid-19.
Các nhà khoa học Nam Phi cho biết ưu tiên hàng đầu lúc này là tập trung vaccine cho những người bị suy giảm miễn dịch. Đây là nhóm yếu thế nhất trong cuộc chiến với Covid-19 và có thể sẽ cần tiêm từ 4-5 mũi vaccine để xây dựng hệ miễn dịch đủ hiệu quả trước virus.
"Nếu muốn giảm thiểu rủi ro xuất hiện những biến chủng mới, chúng ta phải giải quyết thách thức vaccine ở tất cả quốc gia trên thế giới. Chúng ta phải bảo đảm những người bị suy giảm miễn dịch được chủng ngừa đầy đủ, giúp họ có hệ miễn dịch chống chọi hiệu quả", giáo sư Bekker nói.
Trường hợp 2 mũi vaccine vẫn chưa mang lại hiệu quả bảo vệ như mong muốn, những người bị suy giảm miễn dịch cần được tiêm mũi vaccine tăng cường, từ đó ngăn ngừa nguy cơ biến chủng virus mới sinh ra từ người bị suy giảm miễn dịch, giáo sư Karim cho hay.
