|
|
Ảnh minh họa: TTXVN |
Sau triển lãm tranh cá nhân năm 1996, nhà nghiên cứu, họa sĩ Phan Cẩm Thượng có thể chuyên tâm sáng tác, trở thành một họa sĩ “ăn khách”. Nhưng ông lại lựa chọn ở ẩn để nghiên cứu mỹ thuật, văn hóa cổ truyền suốt gần 20 năm.
Những cuốn sách “nặng ký” lần lượt ra đời, trong đó có tác phẩm Văn minh vật chất của người Việt, vừa giành giải B Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ năm, năm 2022. Theo nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng: “Tiền đầu tư cho một cuốn sách có thể xây được một cái nhà. Nếu không viết sách, có lẽ tôi có thể có đến ba, bốn cái nhà”.
Câu chuyện của nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng giải đáp phần nào cho câu hỏi: Vì sao sách dịch "lên ngôi" trên thị trường xuất bản? Sách dịch "lên ngôi" chủ yếu xuất phát từ chất lượng bản thảo gốc, tác giả tên tuổi, nhà xuất bản uy tín và những giá trị nội dung tư tưởng mang đến cho bạn đọc.
Mặt khác, trong bối cảnh xã hội hiện nay, nhu cầu bạn đọc ngày càng cao, càng phong phú, đa dạng. Tác giả trong nước vốn không mặn mà viết sách, không đầu tư viết để có những cuốn sách giá trị chinh phục người đọc.
Do vậy, các nhà xuất bản, đơn vị làm sách tư nhân ưu tiên lựa chọn phương án đàm phán, mua bản quyền, dịch sách nước ngoài, vừa nhanh, vừa tiện, chất lượng đã được bảo đảm, được độc giả toàn cầu say mê.
Hiện nay, chưa có một thống kê nào so sánh số lượng đầu sách do tác giả viết bằng chữ Quốc ngữ với sách dịch. Dạo qua các cửa hàng bán sách, theo dõi sách bán chạy trên các nền tảng trực tuyến có thể thấy, rõ ràng độc giả Việt Nam quan tâm đến sách dịch nhiều hơn.
Đọc sách dịch cũng là điều tốt nếu cuốn sách hay, bổ ích. Vấn đề là nhiều cuốn sách dịch có nội dung, hình thức không phù hợp với thuần phong mỹ tục, lợi ích của dân tộc. Tiểu thuyết ngôn tình sướt mướt, ủy mị tác động không tốt đến tâm sinh lý, nhân cách của độc giả vị thành niên.
Một số sách nghiên cứu lịch sử có những góc nhìn, đánh giá không phù hợp với quan điểm chính thống, chẳng hạn như về Phong trào Tây Sơn và người anh hùng dân tộc Quang Trung-Nguyễn Huệ. Nguy hại ở chỗ nhiều cuốn sách “có vấn đề” lại nằm trong danh sách sách bán chạy.
Để tăng số lượng và nâng cao chất lượng sách của tác giả trong nước là vấn đề rất lớn, gồm rất nhiều công việc cần xử lý. Trên hết và trước hết, phải tạo ra hứng thú với sách, nhen nhóm “ngọn lửa” đam mê của người có khả năng viết sách. Giới văn chương rất mừng khi có những cây bút viết sách đoạt nhiều giải thưởng từ khi mới hơn 10 tuổi như Cao Khải An, Cao Việt Quỳnh, Nguyễn Bình, Đặng Chân Nhân...
Qua tìm hiểu, những cây bút nhí đều là con của các nhà văn, dịch giả, nhà lý luận phê bình. Điều chắc chắn là những cây bút này đều sinh trưởng trong môi trường tôn trọng tri thức và văn hóa, người lớn làm gương về văn hóa đọc và nhất là các em được khuyến khích viết ra những điều ngẫm ngợi, tưởng tượng. Những đứa trẻ có tố chất để viết sách chắc không thiếu, nhưng rồi dưới áp lực học hành, sự ngăn cản, thiếu cảm thông của người lớn, mấy ai còn giữ được đam mê.
Viết sách không chỉ mang lại lợi ích vật chất mà còn cả giá trị tinh thần, niềm vui cuộc sống cho các tác giả như là một sở thích. Xã hội cần tìm ra nhiều cách làm hay khuyến khích sở thích lành mạnh này. Đây là cách tối ưu hiện nay để người Việt viết sách nhiều hơn, hay hơn cho người Việt đọc, qua đó làm giàu tri thức nội lực, thể hiện tài năng trí tuệ của người Việt, đóng góp vào kho tàng tri thức của nhân loại.
