Hải quân dần trở lại thời hoàng kim
Sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, chi phí dành cho hải quân của các cường quốc giảm mạnh. Trong giai đoạn tiếp theo, các cuộc chiến trên đất liền đã diễn ra trong suốt 1/4 thế kỷ. Nhưng giờ đây sức mạnh hải quân lại trở nên quan trọng khi nhiều nước muốn đối phó với sự trỗi dậy của Trung Quốc và sự do dự của phương Tây trong việc triển khai lực lượng trên bộ trong những cuộc xung đột như nội chiến Syria.
Người ta có thể cảm nhận được sự quan tâm dành cho các chiến hạm ở khắp nơi – từ những hành lang bên trong Nhà Trắng, khu săn bắn tư nhân ở châu Phi tới những xưởng đóng tàu ở châu Á.
“Các nước sẽ chú trọng hơn tới lực lượng trên biển. Bạn đang thấy xu hướng đó ở Địa Trung Hải và Thái Bình Dương”, đô đốc Gary Roughead, người từng chỉ huy toàn bộ lực lượng hải quân Mỹ, nhận định.
Mới đây Ấn Độ đã hạ thủy tàu sân bay đầu tiên do họ tự đóng. Hơn chục tàu sân bay khác sẽ ra đời trong vòng 10 năm tới – bao gồm hai siêu hàng không mẫu hạm lớp Gerald R. Ford của Mỹ, hai tàu sân bay Anh, một tàu sân bay Ấn Độ và vài tàu sân bay Trung Quốc.
 |
| Một khu trục hạm của Mỹ phóng tên lửa. Ảnh: marcusfalcon.com. |
Vào tháng 4 năm nay, hải quân Mỹ giành được phần lớn nhất trong ngân sách dành cho ba lực lượng của quân đội Mỹ. Lầu Năm Góc đề nghị quốc hội chi 155 tỷ USD cho hải quân.
“Tầm quan trọng của hải quân ngày càng tăng. Nhu cầu đối với chiến hạm đang tăng”, Chuẩn đô đốc Robert Kamensky, người chỉ huy lực lượng tàu ngầm Mỹ, phát biểu.
Các nước hành động vì tham vọng của Trung Quốc
Washington đang di chuyển các tàu chiến từ Đại Tây Dương tới Thái Bình Dương nhằm thực hiện hàng loạt mục tiêu – bao gồm kiềm chế Hải quân Trung Quốc trên Biển Đông.
Bắc Kinh đã hạ thủy hàng không mẫu hạm của họ vào cuối năm ngoái dù nó chưa thể hoạt động bình thường. Quân đội Trung Quốc cũng đang đóng nhiều tàu ngầm, tàu tuần tra và các loại chiến hạm khác.
Thậm chí Trung Quốc còn tận dụng thị trường vốn để tăng sức mạnh trên biển. Mới đây Tập đoàn Đóng tàu Trung Quốc, một doanh nghiệp nhà nước, đã thông báo kế hoạch huy động 1,4 tỷ USD bằng việc bán cổ phiếu cho tư nhân để mua những tài sản cần thiết cho hoạt động đóng tàu chiến.
Lo ngại trước tham vọng trên biển của Bắc Kinh, những quốc gia lân cận, đặc biệt là những nước đang tranh chấp lãnh hải với Trung Quốc, đang nâng cấp mọi thứ - từ radar, tên lửa tới ngư lôi.Ngân sách quốc phòng năm 2014 của Nhật Bản sẽ tăng lên mức cao nhất trong 22 năm do Tokyo mua hàng loạt tàu tuần tra, trực thăng và xây dựng một lực lượng lính thủy đánh bộ. Australia sẽ mua các tàu tấn công mới để tăng cường lực lượng hải quân, còn Việt Nam mua các tàu ngầm của Nga.
Philippines đang mở rộng lực lượng hải quân của họ một cách ngoạn mục bằng cách mua hai tàu chiến cũ của lực lượng tuần duyên Mỹ, một tàu chiến cũ của Pháp và nhiều tàu tuần tra của Nhật Bản.
Các tập đoàn quốc phòng phương Tây cũng đang bận rộn với những hợp đồng béo bở ở nơi khác. Hãng BEA Systems đang đóng các tàu tuần tra xa bờ cho Thái Lan, còn những công ty nhỏ hơn đang bán thiết bị và vũ khí điện tử.
Mỹ vẫn là thế lực mạnh nhất trên biển
Khả năng tấn công từ biển của Mỹ vẫn ở mức cao nhất thế giới nhờ sự hiện diện của 10 hàng không mẫu hạm cỡ lớn, tương đương hơn nửa tổng số siêu tàu sân bay trên hành tinh.
5 khu trục hạm của và vô số tàu ngầm của Mỹ vẫn đang hoạt động gần vùng biển của Syria, sẵn sàng phóng tên lửa vào các mục tiêu quân sự của Syria nếu Damascus không tuân thủ kế hoạch phá hủy vũ khí hóa học mà Nga và Mỹ soạn thảo.
Song nếu đà giảm ngân sách quốc phòng vẫn tiếp tục tới hết thập niên này, hải quân Mỹ lo ngại họ sẽ chỉ có thể vận hành từ 38 tàu trở xuống và thậm chí phải giảm số lượng tàu sân bay xuống con số 8 hoặc 9.
Một số nguồn tin quân sự Mỹ tiết lộ rằng chủ trương giảm ngân sách quốc phòng của Nhà Trắng đang tác động xấu tới những tập đoàn đóng tàu lớn của Mỹ - như Huntingdon Ingalls. Thời hạn của nhiều dự án, bao gồm dự án đóng tàu sân bay hạt nhân John F. Kennedy, đã lùi so với kế hoạch ban đầu.
Lo ngại trước những đội tàu nhỏ của Iran và việc Mỹ chỉ để lại một lực lượng phản ứng nhanh trên biển thay vì hai lực lượng như trước đây, Ảrập Xêút và Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất đã vội vã mua và đóng nhiều tàu tuần tra mới.
Những thương vụ như thế có thể giúp các công ty quốc phòng kiếm lời khủng. Hồi tháng 7, Ảrập Xêút yêu cầu tập đoàn Halter Marine tại Mỹ bán 30 tàu tuần tra đặc biệt Mark V. Giá của 30 chiếc tàu như thế lên tới 1,2 tỷ USD.
Về số lượng tàu, nhiều hạm đội châu Âu đang sở hữu số lượng tàu ở mức nhỏ nhất trong nhiều thế kỷ. Anh, nước từng sở hữu lực lượng hải quân lớn nhất thế giới, giờ đây không sở hữu một tàu sân bay có khả năng hoạt động nào trong suốt ba năm qua.
Mặc dù quy mô nhỏ hơn so với trước đây, hải quân các nước châu Âu vẫn mạnh. Tây Ban Nha, Pháp và Italy đều đóng tàu sân bay mới từ năm 2000 tới nay. Pháp và Italy đã sử dụng tàu sân bay thường xuyên trong chiến dịch can thiệp vào cuộc nội chiến tại Libya vào năm 2011.
Phiên bản đầu tiên của lớp hàng không mẫu hạm “Nữ hoàng Elizabeth” mà Anh chế tạo sẽ hạ thủy vào năm 2014. Hải quân Anh tuyên bố nó sẽ có khả năng tác chiến cao hơn so với các tàu sân bay của Pháp và Italy dù nó không sở hữu các chiến đấu cơ F-35 trong ít nhất ba năm đầu. Tới năm 2022, số tiền mà hải quân Anh chi tiêu sẽ chiếm 46% ngân sách mua sắm thiết bị quốc phòng.
“Đây là sự khôi phục vị thế của Anh trên biển. Hải quân Anh đang trên đà trở lại thời hoàng kim”, Đô đốc George Zambellas, một quan chức của hải quân Anh, tuyên bố trong một triển lãm vũ khí tại London.
