Nỗi khiếp đảm bao trùm khu rừng! Những con khủng long nhỏ có lông vũ ẩn náu trong những lùm cây rậm rạp nhất, động vật có vú thì trốn dưới đáy hang, lũ dực long thì bay sang phía bên kia của đầm lầy. Bởi vì những gã khổng này đã đến vào lúc Mặt Trời mọc. Khoảng mười lăm con Diplodocus. Cả một bầy luôn!

Cách đây 153 triệu năm, chúng là những con khủng long to lớn nhất hành tinh, khủng long cổ dài. Con già nhất dài 30 m, bằng ba chiếc xe buýt. Mỗi con nặng bằng ba con voi. Chúng đè nát tất cả trên đường đi, một cách điềm nhiên, bởi vì những kẻ ăn lá này rất phàm ăn tục uống...

Lũ Diplodocus đứng trước những cái cây có vẻ như ngon lành, rồi chúng vươn cái đầu nhỏ trên cái cổ dài. Chúng gặm lấy một cành cây, và xoạt, thu đầu về đằng sau. Răng tạo thành như chiếc lược tuốt hết lá cây. Đám lá này tiêu đời tại một trong những chiếc dạ dày lớn nhất hành tinh, một cái dạ dày chứa đầy... sỏi!

Diplodocus là khủng long cổ dài ăn thực vật. Tranh: NXB Kim Đồng.

Thực ra, một con Diplodocus ngốn hàng trăm viên sỏi vào trong bụng để sỏi nghiền những thực vật dai nhất. Chẳng hạn như cọng cỏ tháp bút mọc trong đầm lầy. Với chiếc cổ dài, Diplodocus có thể với được cỏ tháp bút mà chẳng cần thò chân xuống nước, điều may mắn đối với mọi con vật sống ở đây. Ếch nhái, kì nhông, rùa và tôm thận trọng lánh ngay xa bờ, ai mà biết được chuyện gì có thể xảy ra…

Mà điều gì đang xảy ra vậy? Một con Diplodocus cái to lớn đột nhiên quật đôm đốp cái đuôi dài của nó, như một cái roi. Âm thanh mạnh đến nỗi nó có thể giết chết một người vậy! May thay, con người lúc này vẫn chưa tồn tại, hú hồn... Nó làm vậy để báo hiệu sự xuất hiện của một vị khách không mời: một con Allosaurus.

Allosaurus là khủng long ăn thịt. Nó cũng là một trong những gã khổng lồ thời bấy giờ, dài chừng 10 m. Người ta nhận ra nó nhờ hai cái sừng nhỏ mọc bên trên mắt và giúp cho nó phát hiện con mồi mà không bị ánh mặt trời làm chói mắt. Những con Diplodocus trưởng thành không sợ kẻ săn mồi này bởi chúng quá to lớn. Nhưng chúng lo cho bọn trẻ... Bằng tiếng khịt khịt, các bố mẹ bảo con mình ẩn nấp ở giữa đàn. Con Allosaurus rình rập, đứng thẳng trên một gò cao. Nó chờ đợi. Nó rất đói, tuy nhiên không có chuyện tấn công những núi cơ bắp này, nó sẽ bị nghiền nát như cám...

Con Allosaurus phát hiện ngay ra một chuyển động trong những cây dương xỉ. Một bóng dáng quen thuộc xuất hiện. Bóng dáng ấy nặng nề bước đi, bằng bốn chân, về phía đầm lầy. Lưng của nó mang những phiến xương dựng đứng lên trời, và ở chóp đuôi, đong đưa bốn cái gai khổng lồ, mỗi cái dài như một cánh tay người: đó là Stegosaurus, một con vật ăn cỏ hiền lành. Hiền lành khi không ai quấy rầy nó...

Allosaurus xông về phía Stegosaurus. Ngay lập tức, Stegosaurus quay lưng về phía nó và quất cái đuôi nặng nề ngay trước mắt nó. Stegosaurus khiếp sợ nhưng sẵn sàng tự vệ, dù trong lòng hốt hoảng. Máu nó dồn lên trong lớp da được những phiến xương trên lưng bao phủ. Thông thường, những phiến này được nó dùng để điều tiết nhiệt độ cơ thể bằng cách thải nhiệt hoặc hấp thu nhiệt lượng Mặt Trời. Đối diện với nguy cơ, chúng bắt đầu đỏ ửng lên, và con Allosaurus nhanh chóng hiểu ra thông điệp. Nó sẽ phải chinh phục bữa tối của mình với cái giá của một trận chiến chết chóc.

Trận chiến bắt đầu, như một điệu nhảy lạ lùng. Allosaurus đi vòng quanh con mồi của mình, cùng lúc Stegosaurus quay lại dùng đuôi để đe dọa nó. Đối với con khủng long có một trong những bộ não nhỏ nhất (không lớn hơn một quả óc chó) trong gia đình nhà khủng long, thì làm như vậy cũng không ngốc lắm! Bộ óc đó không đủ để điều khiển một cơ thể nặng 3 tấn. Nhưng Stegosaurus có một loại bộ não thứ hai nằm ở phần sau cơ thể, để điều khiển những cái chân và cái đuôi đang giữ khoảng cách với kẻ tấn công nó.

Stegosaurus với những phiến xương bảo vệ lưng, có bộ não rất nhỏ. Tranh: Mozaweb.

Dần dần, cứ con nọ di chuyển quanh con kia, hai con vật khổng lồ tiến lại gần đầm lầy. Những con Diplodocus đã dừng bữa và quan sát cuộc chiến. Allosaurus thi thoảng lao lên trước, mõm há to, và mỗi khi có nguy cơ bị gai đâm thì nó lại lùi lại. Stegosaurus chiến đấu ngoan cường, nó không có sự lựa chọn: chỉ cần thiếu chú ý một chút thôi, những cái hàm của Allosaurus sẽ cắm phập vào cổ nó. Còn tấn công, thì còn bị quật đuôi, Allosaurus nhảy loi choi ra sau, nhưng quá gần mép sông, nó thụp một chân xuống nước.

Bị mất thăng bằng, nó chôn chân trong bùn nhão đến tận mắt cá. Mỗi khi thử thoát ra, nó lại bị lún sâu hơn một chút, nó phát ra những tiếng gầm điên dại. Stegosaurus vừa rời đi, vừa liếc mắt trông chừng. Lũ Diplodocus thì khoan thai quay trở lại dùng bữa. Allosaurus bị sa vào bùn trong nhiều ngày đêm trước khi chết vì đói và suy kiệt.

Nếu khủng long ăn thịt là những mối nguy hiểm nhất thời bấy giờ, thì khủng long ăn cỏ kích thước nhỏ cũng cần phải dè chừng những con vật kín đáo hơn, và lông lá nữa.