Lịch làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh sau ngày Quốc khánh

Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc. Nguồn ảnh: Đông A.

Hồi ký Những năm tháng không thể nào quên của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Hồi ký Song Đôi của nhà thơ Huy Cận lưu lại nhiều chi tiết về nếp sống, cách làm việc và phong cách lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong những ngày đầu sau Quốc khánh 2/9.

Phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời

Sáng 3/9/1945, tại căn phòng mang dấu vết kiến trúc thuộc địa của dinh Thống sứ Bắc Kỳ, Chủ tịch Hồ Chí Minh xuất hiện với đôi giày vải màu chàm, bộ áo kaki cũ và mảnh giấy nhỏ trong tay.

Bước vào phòng họp, ông chào thân mật: “Chào các cụ, chào các chú”, rồi đi nhanh tới bàn làm việc, ra hiệu mời các đại biểu ngồi, theo lời Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Không có nghi lễ mở màn, Chủ tịch Chính phủ lâm thời trình bày thẳng sáu vấn đề cấp bách của đất nước: chống đói, xóa mù chữ, tổ chức tổng tuyển cử, giáo dục đạo đức, bãi bỏ các loại thuế bất công và bảo đảm tự do tín ngưỡng. Tất cả được ông nêu gọn trong vòng nửa giờ.

Phiên họp đầu tiên của chính phủ lâm thời. Ảnh: VOV.

Đại tướng nhớ lại: “Những khó khăn chồng chất, phức tạp của chế độ thực dân để lại suốt tám mươi năm, những vấn đề sinh tử; cấp bách của dân tộc đã được Bác nêu lên một cách ngắn gọn, rõ ràng, cùng với những phương hướng, đôi lúc cả những biện pháp để giải quyết”.

Từ sau ngày Quốc khánh, Bác làm việc đều tại Bắc Bộ phủ, thường có mặt sớm hơn mọi người và là người rời đi cuối cùng. Các cuộc hội ý với Thường vụ diễn ra lúc 6 giờ sáng. “Bác nói với các đồng chí Thường vụ hàng ngày, sáu giờ, tới chỗ Bác, có gì trao đổi rồi đi đâu hãy đi”, tướng Giáp kể.

Lịch họp dày đặc, có tuần họp cả bảy ngày, có ngày họp hai, ba lần. Khi đội ngũ cán bộ còn ít và chưa quen việc, nhiều tài liệu, thư từ được Người tự viết, đánh máy, ký tên và bỏ vào phong bì. Bác dành nhiều thời gian để viết thư kêu gọi, lời hiệu triệu và bài báo gửi nhân dân cả nước.

Một trong số đó là lời kêu gọi nhịn ăn để cứu đói: “Tôi đề nghị với đồng bào cả nước, và tôi xin thực hành trước: cứ mười ngày nhịn ăn một bữa, mỗi tháng nhịn ba bữa. Đem gạo đó (mỗi bữa một bơ) để cứu dân nghèo”.

Bữa cơm của Bác

Giữa lịch làm việc dày đặc, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn giữ nếp sinh hoạt quen thuộc. Mỗi buổi trưa, Bác ăn cơm cùng cán bộ và chiến sĩ cảnh vệ ở tầng trệt. Không mâm riêng hay thức ăn đặc biệt, Bác ngồi cùng bàn với mọi người, có gì ăn nấy.

Trong hồi ký, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và nhà thơ Huy Cận đều kể về ấn tượng sâu sắc với nếp làm việc, sinh hoạt của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ảnh: NXB Trẻ, Momo Bookstore.

Một bữa ăn phải cá nhiều xương, Bác hỏi vui: “Các chú có biết thứ cá gì không có xương không?” Khi chưa ai trả lời được, Người bật cười: “Đó là con cá gỗ”, rồi kể lại giai thoại cá gỗ trong thời kỳ hoạt động cách mạng.

Sau này, để tiết kiệm thời gian, cán bộ đề nghị dọn cơm lên phòng làm việc. Thực đơn vẫn giữ nguyên, chỉ thêm cà muối kiểu Nghệ An và dưa cải. Khi cụ Huỳnh Thúc Kháng từ Huế ra, Bác tiếp cơm cũng bằng những món như vậy.

Bác thích các món như nhút mít Thanh Chương, cá kho khô. Bữa ăn thường đi kèm một ly rượu thuốc, nửa quả chuối tiêu, nước trà nhạt. “Bao giờ Bác cũng bảo phải ăn hết, không được để thừa trong bát đĩa. Về sau này, anh em cán bộ gọi lối ăn như vậy là ăn theo tác phong của Hồ Chủ tịch”, nhà thơ Huy Cận nhớ lại.

Sau bữa trưa, Bác ngả lưng khoảng nửa tiếng rồi tiếp tục làm việc. Bước chân nhẹ, đôi giày vải không gây tiếng động, Người đi lại khắp Bắc Bộ phủ từ sáng sớm tới tối muộn. Có hôm gần 7 giờ tối, đèn phòng làm việc mới tắt, Bác rời phủ về nơi nghỉ. Sáng hôm sau, Hồ Chủ tịch lại đến từ sớm, tiếp tục những ngày làm việc không ngơi nghỉ trong chặng đầu kiến thiết một đất nước vừa giành lại chủ quyền.