 |
Retelling book gần đây đã trở thành một xu hướng mới trong ngành xuất bản thế giới. Thể loại này được bắt đầu từ cụm từ "retell" trong tiếng Anh - có nghĩa là "kể lại".
Dựa trên những truyện cổ tích, sử thi, thần thoại hoặc các tác phẩm kinh điển vốn đã quen thuộc, những cuốn sách này kể lại theo các góc nhìn mới, hiện đại hơn, mang hơi hướm kinh dị hoặc lãng mạn hơn, thay đổi vai trò và tính cách của các nhân vật... và mang đến một câu chuyện hoàn toàn mới.
Chất liệu thần thoại, truyện cổ tích đa dạng nhiều màu sắc
Chuyện gì xảy ra nếu người chìm vào giấc ngủ sâu trong tòa lâu đài không phải là người mà chúng ta vẫn tưởng? Trong cuốn sách Người đẹp ngủ và con thoi ma thuật, nhà văn nổi tiếng Neil Gaiman đã kể lại một câu chuyện kỳ ảo đầy bí ẩn và khác lạ so với nguyên gốc. Nhân vật của cuốn sách được lấy cảm hứng từ hai câu chuyện nổi tiếng Nàng Bạch Tuyết và bảy chú lùn và Người đẹp ngủ trong rừng đã quen thuộc với biết bao thế hệ bạn đọc. Nhưng những gì diễn ra trong cuốn sách này lại khá khác lạ.
Câu chuyện không hề thuận chiều cổ tích như ta tưởng, bởi có quá nhiều khúc mắc suốt mạch truyện trúc trắc, gay cấn, đầy những sự kiện khó lường. Liệu có thể dựa vào vẻ bề ngoài để đánh giá đâu là đúng, đâu là sai, ai là người tốt, ai là kẻ xấu?
 |
| Các tựa sách retelling nhận được nhiều sự chú ý của độc giả. Ảnh: Thiên Ái. |
Đây không phải là cuốn sách retelling đầu tiên của Neil Gaiman, trong sự nghiệp của mình ông còn tạo ra vô vàn tác phẩm khác được kể lại theo góc nhìn mới từ những câu chuyện cổ tích.
Một cuốn sách retelling khác của Neil Gaiman là Snow, Glass, Apples đưa đến một câu chuyện mà vị nữ hoàng trong truyện Nàng Bạch Tuyết lại trở thành anh hùng. Một công chúa da trắng như tuyết, môi đỏ như máu, tóc đen như gỗ mun nhưng lại là sinh vật với âm mưu phá hủy vương quốc.
Neil Gaiman cũng kể lại truyện hai anh em Hansel và Gretel theo một cách đầy tăm tối trong cuốn sách cùng tên, hoặc những câu chuyện về các vị thần Bắc Âu nhưng ở khía cạnh hài hước mà nhiều người chưa biết đến.
Không chỉ có Neil Gaiman, nhiều nhà văn khác cũng đang đi theo xu hướng sáng tác này. Madeline Miller là một minh chứng rõ ràng nhất cho thành công của retelling book. Cô là tác giả của hai cuốn tiểu thuyết Trường ca Achilles và Circe kể lại câu chuyện của những nhân vật nổi tiếng trong sử thi Iliad và Odyssey.
Trường ca Achilles viết về thời hoàng kim của các vị anh hùng, về mối quan hệ đặc biệt thân thiết hơn cả tình bạn, tình bằng hữu của Achilles và Patroclus và cuộc chiến thành Troy đẫm máu trong sử thi Iliad. Cuốn sách giành giải Orange (tiền thân của Women’s Prize for Fiction) năm 2012.
Cuốn tiểu thuyết thứ hai Circe được kể lại một phần từ Odyssey, về nữ phù thủy Circe - con gái của thần Mặt trời Helios - bị đày ra hoang đảo vì khả năng phép thuật của mình. Có nhiều người đã ghé thăm hòn đảo của nàng, mang theo tin tức về thế giới. Vị thần đưa tin Hermes, người thợ thủ công Daedalus, một con tàu chở bộ lông cừu vàng và một Odysseus mưu trí, trong chuyến hành trình về nhà.
Một tác giả nữ khác cũng thành công với thể loại retelling là Marissa Mayer với hai bộ truyện ăn khách. Bộ Công chúa Mặt Trăng gồm 4 phần kể về 4 câu chuyện của những nhân vật quen thuộc trong truyện cổ tích gồm Lọ Lem, Cô gái quàng khăn đỏ, Bạch Tuyết và Rapunzel. Bộ truyện thứ hai của Mayer là Heartless - Hoàng hậu cơ, đã kể lại câu chuyện của một cô gái trước khi trở thành nữ hoàng đỏ trong cuốn sách kinh điển Alice ở xứ sở thần tiên của Lewis Carroll.
Biến tấu từ các tác phẩm kinh điển thế giới
Bên cạnh truyện cổ tích, thần thoại thì các tác phẩm kinh điển cũng là một nguồn sáng tạo nội dung cho nhiều cây viết. Bằng cách "mượn" lại nhân vật, tính cách đặc trưng của nhân vật hoặc cốt truyện, tác giả đã cho ra đời một tác phẩm mới trong bối cảnh hiện đại hơn, thậm chí có thể thêm chút "gia vị" để kịch tính hơn, cuốn hút hơn.
Những cuốn sách của Jane Austen, Lev Tolstoy, Louisa May Alcott, L. Frank Baum… luôn nằm trong nguồn cảm hứng của retelling book. Ước tính có khoảng hơn 160 tác giả với hàng trăm tác phẩm của họ kể lại Kiêu hãnh và định kiến của Janes Austen. Một vài cuốn sách tiêu biểu có thể nhắc đến như Nhật ký tiểu thư Jones của Helen Fielding hay Biệt thự Longbourn của Jo Baker kể từ góc nhìn của những gia nhân và người giúp việc trong Kiêu hãnh và định kiến.
Heartless - Hoàng hậu cơ của Marissa Mayer cũng được phát triển từ tuyến nhân vật phụ trong Alice ở xứ sở thần tiên, nhưng mang đến một góc nhìn mới về nữ hoàng đỏ. Từ một thiếu nữ được nhiều người theo đuổi, nhưng chỉ yêu thích làm bánh, cô gái ấy bị phản bội, cuộc đời trở nên nghiệt ngã và trở thành một vị hoàng hậu không có trái tim. Tài năng của Marissa Mayer được đánh giá cao khi xây dựng các tình tiết hợp lý và logic, có sự gắn kết đến bất ngờ với câu chuyện trước đó của Lewis Carroll.
Retelling có gì khác so với fan-fiction?
Một điều thú vị là không chỉ các cây viết mới theo đuổi dòng sách retelling mà cả những nhà văn kỳ cựu cũng yêu thích dòng sách này. Từ Neil Gaiman, Margaret Atwood cho đến Salman Rushdie cũng đều có dấu ấn trong mảng địa hạt retelling.
Nếu như fan-fiction là các tác phẩm cá nhân của người hâm mộ muốn viết ra kết cục mới, câu chuyện mới cho nhân vật mà họ yêu thích thì retelling đòi hỏi nhiều hơn thế. Tác giả viết sách retelling cần xây dựng cốt truyện từ nguyên tác khiến nó trở nên độc đáo và khác biệt, trong khi vẫn có thể phát triển dàn nhân vật riêng của cuốn sách.
Fan-fiction có thể được viết từ những tác phẩm mới, tác phẩm gần đây với lượng người hâm mộ đông đảo và vẫn còn bản quyền. Chính vì vậy nhiều tác phẩm fan-fiction chỉ xuất hiện dưới hình thức trang blog, trang cá nhân, hiếm khi được xuất bản thành sách vì vấn đề bản quyền. Còn retelling thì ngược lại, phần lớn sẽ khai thác từ các truyện cổ tích, dân gian, thần thoại, sử thi, tác phẩm kinh điển đã trở được tiếp cận miễn phí. Đó là lợi thế để các cây viết có thể sáng tạo nhiều hơn cho tác phẩm của mình mà không cần phải lo lắng nhiều về vấn đề pháp lý.
 |
| Neil Gaiman là tác giả nổi bật của dòng sách retelling. Ảnh: MoviesRulz. |
Ranh giới giữa một câu chuyện fan-fiction và retelling không quá rõ ràng, nó phụ thuộc nhiều hơn vào trí tưởng tượng của tác giả và khả năng dẫn dắt câu chuyện, thuyết phục độc giả đón đọc và hứng thú.
Làn sóng retelling đến nay vẫn chưa dừng lại, hàng năm vẫn có thêm nhiều tựa sách mới được kể lại từ những câu chuyện cũ, và vẫn được độc giả đón nhận nhờ tính sáng tạo mới lạ trong đó. Đây có thể là một trong những hướng đi để các tác giả trẻ theo đuổi và thử sức trong sự nghiệp viết văn của mình.
