Ký ức Biệt động Sài Gòn trong câu chuyện mang hơi thở hiện đại

Tác giả Nguyễn Khắc Cường, hiện là Phó tổng biên tập Báo Tuổi trẻ, cây bút từng giành giải B giải Sách Quốc gia 2023 với Joni mặt tịt và đồng bọn tinh nghịch đã trở lại với một truyện dài có văn phong trong trẻo, ấm áp. Trong tác phẩm mới này, một lần nữa anh lại bắc cầu nối giữa những thế hệ như đã từng làm trong Kho báu trong thành phố, cuốn sách lọt vào Chung khảo giải thưởng Dế Mèn 2024.

Nụ hôn dưới vòm cây (NXB Trẻ) kể về hành trình một đôi bạn trẻ ngược dòng thời gian tìm lại quá khứ của ông bà mình, quá khứ đầy bi hùng và đẹp đẽ của những thanh niên đã tham gia lực lượng Biệt động Sài Gòn. Tiếp đó, họ dùng ngòi bút và sức sống thanh xuân của mình để lan tỏa câu chuyện đến với những người trẻ khác, nhắc nhở mọi người cùng quý trọng hòa bình và biết ơn sự hy sinh của cha ông.

Nhân vật chính của Nụ hôn dưới vòm cây là Hải Đường, một chàng trai nhiệt huyết đang làm phóng viên một tờ báo dành cho tuổi teen. Khi bà ngoại mất, anh tình cờ phát hiện cuốn sổ bà dùng ghi chép số điện thoại người quen và quyết định liên hệ với những người đó.

Ảnh: NXB Trẻ.

“Cuốn sổ nhỏ bằng nửa bàn tay, trang bìa đã bạc màu in hình ca sĩ Đan Trường tóc hai mái. Nhét cất dưới nệm. Trên nền giấy ca rô vàng ố là chi chít con số. Ngoài vài ba cái tên có họ hàng với gia đình mà anh biết, còn lại là những danh xưng lạ hoắc, thậm chí có cả những ký hiệu như Z8, B8, R2…”.

Sự tình cờ đã đưa Hải Đường gặp lại đồng đội cũ của bà Năm Thường trong đội Biệt động Sài Gòn - những người đã sống, yêu thương và dành những năm tháng tuổi trẻ rực rỡ tham gia cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại.

“Cả thảy có mười bốn cụ, trong đó vài cụ mặc quân phục, ngực áo đeo đầy huân chương. Những chiếc huân chương gợi nhắc một thời lẫy lừng, vào sinh ra tử, dù bây giờ các cụ đã hom hem. Có cụ ngồi ghế vẫn chống gậy, mắt lim dim, tai không biết còn nghe được không nhưng miệng nói không rõ tiếng nữa. Vậy mà người nhà cho biết cụ nôn tới buổi họp mặt này cả tháng nay. Bộ quân phục gắn huân chương được ủi phẳng phiu, treo sẵn ở đầu giường từ hai tuần trước”.

Hải Đường còn được gặp Sương Mai, một cô bé dạn dĩ, nghịch ngợm và táo bạo - là cháu của ông Trầm Tú, người bạn cũ của bà Năm Thường. Nhận thấy tài năng và sự lanh lợi của cô bé, Hải Đường rủ Sương Mai viết báo. Và tờ báo của anh có thêm một phóng viên tập sự lém lỉnh. Hai người đã lắng nghe những chuyện kể của ông Trầm Tú và bà Huỳnh Mai, chắp nối từng mảnh ghép và đưa câu chuyện của ông bà lên trang báo.

Bài báo Dưới vòm cây Sài Gòn đến với bạn đọc như một hồ sơ đặc biệt kỷ niệm ngày Truyền thống Học sinh sinh viên, giúp độc giả trẻ biết được lịch sử oai hùng của thanh niên thành phố và gây xúc động mạnh vì một mối tình lãng mạn bừng nở giữa đạn bom, nhưng cũng vì đạn bom mà dang dở...

Mặc dù viết truyện hư cấu nhưng nhà báo, tác giả Nguyễn Khắc Cường đã tham khảo tư liệu thực tế, trong đó có cuốn sách Đội thanh niên cận vệ Sài Gòn (NXB Trẻ, 2012) để lấy chất liệu xây dựng những nhân vật một thời: ông Tú, bà Mai, bà Năm Thường. Tác giả cũng sử dụng chính trải nghiệm trong công việc làm báo của mình làm cảm hứng cho những sự kiện mà Hải Đường và Sương Mai gặp phải.

Chất liệu từ cuộc sống đã tạo cho câu chuyện sự quen thuộc và sống động khiến bạn đọc vừa bắt gặp hơi thở của cuộc sống ngày nay, vừa được thấy lại khung cảnh ác liệt tại Sài Gòn ngày trước. Đặc biệt, những cảnh chiến đấu được mô tả rất chi tiết mang đến cảm giác hồi hộp nghẹt thở theo tiếng đạn rơi, bom nổ.

Nhà báo Nguyễn Khắc Cường. Ảnh: NVCC

Văn phong của Nguyễn Khắc Cường rất trẻ trung, gần gũi với thế hệ Gen Z. Có lẽ nhờ thường xuyên tiếp xúc với người trẻ nên những tình huống anh viết nên cũng rất ngộ nghĩnh, đậm chất học trò “nhất quỷ nhì ma”. Tác giả tạo sự đan xen giữa quá khứ và hiện tại trong cấu trúc truyện, cách dùng từ, tính cách nhân vật giúp cho bạn đọc dễ đồng cảm.

Chia sẻ về ý tưởng viết Nụ hôn dưới vòm cây, Nguyễn Khắc Cường cho biết: “Tôi thích cách đặt vấn đề ‘Nếu người trẻ trân trọng quá khứ…’ hơn là ‘Nếu những hy sinh của cha ông mình bị lãng quên…’”. Anh thể hiện sự lạc quan vào tương lai và sự kỳ vọng lớn lao dành cho những người trẻ mình yêu quý.

Nụ hôn dưới vòm cây là một câu chuyện ấm áp và dịu dàng, nói lên tình thương giữa đứa cháu với ông bà, sự kính trọng của thế hệ sau dành cho thế hệ trước. Đồng thời, khẳng định sức mạnh của tình bạn - tình đồng đội - tình yêu khi con người có chung hoài bão, cùng nhau chiến đấu vì những mục tiêu tốt đẹp: khi xưa là bảo vệ đất nước, ngày nay là kế tục con đường của cha ông. Đó là một thông điệp tích cực về tình yêu thương, lòng yêu nước, và niềm tự hào về truyền thống của dân tộc.