Kiểm toán Nhà nước cảnh báo ngân hàng cấp tín dụng vượt trần cho phép

Kiểm toán Nhà nước cho biết một số ngân hàng đã tăng trưởng tín dụng vượt trần cho phép trong năm 2021. Ảnh: Hoàng Hà.

Theo báo cáo kết quả kiểm toán gửi Quốc hội, Kiểm toán Nhà nước cho biết trong năm 2022 vừa qua, cơ quan này đã thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính, các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước năm 2021 của Ngân hàng Nhà nước và 5 tổ chức tài chính, ngân hàng, bảo hiểm.

Theo đánh giá của cơ quan kiểm toán, năm 2021, NHNN đã linh hoạt điều hành chính sách tiền tệ, giúp kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô. Các ngân hàng được kiểm toán cũng đảm bảo các chỉ tiêu an toàn trong hoạt động, kinh doanh có lãi, tỷ lệ nợ xấu nội bảng dưới 3% tổng dư nợ.

Tuy nhiên, Kiểm toán Nhà nước cho biết hoạt động quản lý và cấp tín dụng trong năm 2021 cũng có nhiều tồn tại cần khắc phục.

Cụ thể, cơ quan kiểm toán cho biết năm 2021, tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế là 13,61%. Tuy nhiên, tăng trưởng tín dụng đối với hầu hết lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro lại cao hơn mức tăng trưởng chung. Cụ thể, tăng trưởng tín dụng của lĩnh vực bất động sản cùng năm là 15,37%; lĩnh vực trái phiếu doanh nghiệp là 17,65% và lĩnh vực chứng khoán là 23,85%.

Theo đánh giá của WorldBank, tỷ lệ dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế so với GDP của Việt Nam trong giai đoạn 2020-2021 thuộc nhóm cao nhất thế giới (năm 2020 là 114,3%; năm 2021 là 113,2%). Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro trong việc kiểm soát dòng tiền tín dụng vào các lĩnh vực rủi ro.

Bên cạnh đó, NHNN cũng chưa có văn bản quy phạm pháp luật quy định cụ thể việc điều hành, kiểm soát chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng chung và chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng riêng đối với từng tổ chức tín dụng. Kết quả là một số tổ chức tín dụng ghi nhận tăng trưởng tín dụng vượt trần cho phép.

Trong đó, Kiểm toán Nhà nước chỉ ra Ngân hàng TMCP Bản Việt (Vietcapital Bank - BVB) được giao tăng trưởng tín dụng 13,48% nhưng tăng trưởng thực tế lại lên tới 15,67%. Tương tự, Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) đã ghi nhận tăng trưởng tín dụng vượt trần cho phép tại các thời điểm cuối tháng 7-10/2021.

Thậm chí, có ngân hàng chỉ được cấp room tín dụng 5,5% nhưng tăng trưởng cả năm 2021 lại lên tới 31,82%, gấp 6 lần mức trần cho phép.

Đối với các tổ chức tài chính khác, Kiểm toán Nhà nước chỉ ra một số đơn vị đầu tư tài chính không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp. Trong đó, có trường hợp công ty chứng khoán thành viên của một ngân hàng thương mại quốc doanh đầu tư trên 40 tỷ đồng vào 2 công ty ngoài ngành, từ năm 2014 nhưng đến nay chưa được chia cổ tức và cũng chưa thoái vốn thành công.

Tương tự, Ngân hàng TMCP Quân đội (MB - MBB) có số dư đầu tư trái phiếu vào Công ty Tài chính TNHH MTV Công nghiệp tàu thủy đến cuối năm 2021 là 50 tỷ đồng, nhưng phải trích lập dự phòng 100%; đầu tư 33,96 tỷ đồng vào Công ty CP Bảo hiểm AAA từ năm 2005 (chiếm 3,52% vốn góp) nhưng công ty bảo hiểm này hoạt động không hiệu quả từ năm 2009, lỗ lũy kế đến cuối năm 2021 là 776 tỷ đồng.

Cơ quan kiểm toán cũng chỉ ra một số đơn vị được kiểm toán còn nợ tồn đọng chưa được xử lý dứt điểm; một số ngân hàng hạch toán doanh thu, thu nhập, chi phí chưa đúng quy định; chưa kê khai nộp thuế đối với thu nhập từ hoạt động cung ứng dịch vụ thư tín dụng theo quy định…

Ngoài ra, Kiểm toán Nhà nước cũng cho biết còn một số tồn tại trong hoạt động phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro tín dụng chưa chính xác của một số ngân hàng. Ngoại trừ các trường hợp năm 2022 các ngân hàng đã phân loại nợ vào nhóm nợ cao hơn, đồng thời đã trích lập đầy đủ dự phòng hoặc đã tất toán nợ vay nên phía kiểm toán không điều chỉnh nhóm nợ và không tăng trích lập dự phòng rủi ro tín dụng.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vi phạm về trình tự, thủ tục cho vay, thẩm định sơ sài; định kỳ chưa đánh giá lại tài sản bảo đảm; thiếu chứng từ giải ngân/tài liệu chứng minh mục đích sử dụng vốn; kiểm tra, giám sát sau cho vay còn sơ sài; gia hạn nợ vượt quá thời gian…