Không phải ngẫu nhiên châu Âu có Zidane, còn Việt Nam thì không

Zidane định hướng cho con đá bóng.

Trường hợp của Luca Zidane không phải là cá biệt, mà nó phản ánh một xu hướng mạnh mẽ của bóng đá thế giới trong thập kỷ qua: Sự trỗi dậy của thế hệ F2 (thế hệ thứ hai). Khi nhìn vào các đội tuyển hàng đầu thế giới hiện nay, chúng ta dễ dàng bắt gặp những cái họ lừng danh trên lưng áo các cầu thủ trẻ.

Cha con cùng đá bóng không hiếm

Tại Italy, dòng họ Maldini trở thành biểu tượng bất tử. Sau Cesare và Paolo, giờ đây Daniel Maldini đang viết tiếp trang sử hào hùng. Tại Pháp, Lilian Thuram có thể mỉm cười mãn nguyện khi cả hai con trai Marcus và Khephren đều trở thành trụ cột tại các CLB hàng đầu châu Âu và ĐTQG.

Hay như Erling Haaland, người biến người cha Alf-Inge Haaland từ một cựu danh thủ trở thành... "người quản lý của Erling". Tại Mỹ, Timothy Weah đang gánh vác hàng công, tiếp bước người cha vĩ đại George Weah.

Tại sao thế giới lại sản sinh ra nhiều "hổ phụ sinh hổ tử" đến vậy? Câu trả lời nằm ở nền tảng chuyên nghiệp.

Thứ nhất, những đứa trẻ này được sinh ra trong môi trường bóng đá đỉnh cao. Chúng không chỉ thừa hưởng gen di truyền về thể chất, tư duy mà còn được tiếp cận hệ thống đào tạo trẻ (Academy) tốt nhất thế giới như La Masia, Real Madrid hay Clairefontaine từ khi mới 5 tuổi.

Thứ hai, tư duy định hướng của các danh thủ quốc tế rất cởi mở. Họ coi bóng đá là một nghề nghiệp danh giá, một ngành công nghiệp tỷ đô, có đủ tiềm lực tài chính và quan hệ để đặt con mình vào đúng bệ phóng, nhưng cũng đủ tàn nhẫn để để mặc con cái chịu sự đào thải khắc nghiệt của môi trường chuyên nghiệp. Chính sự cạnh tranh sòng phẳng đó tôi luyện nên bản lĩnh của Federico Chiesa hay Kasper Schmeichel, giúp họ thoát khỏi cái mác "con ông cháu cha" để tự đứng trên đôi chân mình.

Huỳnh Đức hiểu rõ vất vả trong làng bóng đá Việt Nam.

Bóng đá Việt Nam và khoảng trống mang tên “hậu duệ”

Đặt trong tương quan ấy, bóng đá Việt Nam lại để lộ một khoảng trống đáng tiếc. “Thế hệ vàng” cuối thập niên 1990, đầu 2000 với những Lê Huỳnh Đức, Nguyễn Hồng Sơn, Trần Công Minh… từng là biểu tượng của cả một thời kỳ. Nhưng cho đến nay, gần như không có “hậu duệ” nào của họ xuất hiện ở đỉnh cao V.League hay đội tuyển quốc gia.

Nguyên nhân đầu tiên đến từ bối cảnh lịch sử. Thế hệ danh thủ ấy trưởng thành trong giai đoạn bóng đá Việt Nam vừa chuyển sang chuyên nghiệp, với điều kiện tập luyện, y tế và thu nhập còn nhiều bất ổn. Họ hiểu rất rõ sự mong manh của nghiệp cầu thủ. Vì thế, khi có con, phần lớn đều lựa chọn những con đường an toàn hơn như học vấn, kinh doanh hay các ngành nghề ngoài bóng đá. Đó không phải sự thiếu khát vọng, mà là bản năng bảo vệ con cái.

Thứ hai là áp lực từ cái bóng quá lớn. Trong môi trường bóng đá Việt Nam, một cầu thủ trẻ mang họ của danh thủ lập tức bị soi xét, so sánh từ rất sớm. Khi chưa kịp hình thành bản sắc cá nhân, các em đã phải gánh kỳ vọng “phải giỏi như bố”. Áp lực ấy đủ sức làm thui chột đam mê, nhất là trong bối cảnh văn hóa Á Đông vốn không khuyến khích sự khác biệt cá nhân.

Cuối cùng là sự thiếu hụt hệ thống đào tạo trong quá khứ. Khoảng 15-20 năm trước, Việt Nam chưa có những học viện bài bản như PVF, Viettel hay HAGL ngày nay. Việc phát triển cầu thủ trẻ chủ yếu dựa vào năng khiếu tự phát. Nếu gia đình không có định hướng và điều kiện đặc biệt, rất khó để một “hậu duệ” tiến xa bằng con đường chuyên nghiệp.

Câu chuyện Luca Zidane cho thấy kế thừa không phải phép màu, mà là kết quả của hệ thống, tư duy và thời gian. Với bóng đá Việt Nam, hy vọng có thể đến từ thế hệ cầu thủ hiện tại, những người được đào tạo bài bản, có thu nhập ổn định và tư duy chuyên nghiệp hơn như Quang Hải, Văn Hậu, Hoàng Đức.

Có thể 15-20 năm nữa, V.League sẽ chứng kiến những “tiểu Quang Hải”, “tiểu Hoàng Đức” bước ra ánh sáng. Khi đó, sự kế thừa không còn là điều xa xỉ, mà là dấu hiệu cho thấy bóng đá Việt Nam đã thực sự trưởng thành như một nền bóng đá đúng nghĩa.