 |
Ngay cả các nhà khoa học và bác sĩ, những người dành cả cuộc đời để nghiên cứu, cũng thấy cơ thể người rất kỳ lạ, phức tạp và thậm chí đôi khi khó hiểu.
Trong cuốn Cơ thể người - Chuyến du hành đến mọi bộ phận của chúng ta, từ góc nhìn đa chiều của sinh học, y học, hóa học và nhân học, cộng với lối viết hài hước và giàu thông tin, tác giả Bill Bryson đã cố gắng đưa ra một cái nhìn toàn diện, nhưng chi tiết và dễ hiểu về cơ thể, các bộ phận trong cơ thể và chức năng của chúng.
Sự sống thực sự bắt đầu từ đâu?
Tác giả dẫn dắt người đọc qua từng hệ cơ quan và bộ phận trong cơ thể chúng ta, từ răng, tóc, đầu, miệng, họng, đến não bộ, hệ thần kinh, hệ xương, hệ cơ, hệ tiêu hóa, hệ vi sinh, cho đến các hormone…, đồng thời giải thích chức năng, cơ chế hoạt động và những điều kỳ diệu của chúng.
Bên cạnh đó, ông cũng đi sâu vào các bệnh lý phổ biến, như ung thư, bệnh tim mạch, tiến trình lão hóa và cái chết, qua đó giúp độc giả hiểu rõ hơn về các mối đe dọa sức khỏe mà cơ thể sẽ phải đối mặt.
 |
| Sách Cơ thể người. Ảnh: Omega+. |
Bryson bắt đầu cuốn sách bằng việc đề cập đến những nguyên liệu cấu thành nên một có thể người. Ông cho biết, năm 2013, Hội Hóa học Hoàng gia Anh đã thực hiện một nhiệm vụ kỳ lạ là ước tính những gì cần thiết để xây dựng nam diễn viên Benedict Cumberbatch (một người có vóc dáng điển hình).
Theo tính toán của cơ quan này, để cấu thành nên một con người có kích thước tương đương nam diễn viên trên, chúng ta cần có 59 nguyên tố, với giá ước tính khoảng 96.546,79 bảng Anh.
Trong số này, 6 nguyên tố là các-bon, oxy, hydro, nitơ, canxi và phốt pho chiếm tới 99,1%. Oxy là thành phần lớn nhất trong cơ thể chiếm 61% được liên kết với hydro (chiếm 10% cơ thể) để tạo thành nước, nhưng hai nguyên tố này có giá thành thấp, oxy chỉ đáng giá 9 bảng và hydro chưa đến 16 bảng. Nitơ chiếm 2,6 % giá chỉ có giá 27 penny. Tuy nhiên, bạn sẽ phải chi ra một số tiền không hề nhỏ cho một số nguyên tố như: 44.300 bảng Anh cho 13,6 kg các-bon và 47.000 bảng Anh cho các nguyên tố canxi, phốt pho và kali...
Tuy nhiên, theo Bryson, vấn đề này không thực sự quan trọng, bởi bạn có chi trả bao nhiêu tiền hay kết hợp các nguyên liệu cẩn thận như thế nào thì bạn mới chỉ tập hợp được nguyên liệu thô tạo ra con người chứ chưa thể tạo ra sự sống.
Bryson cho biết, để tạo ra 1 con người phải mất 7 tỷ tỷ tỷ (7.000.000.000.000.000.000.000.000) nguyên tử. Nhưng nguyên tử chỉ là những khối vật liệu, không có sự sống.
Không ai có thể xác định được sự sống thực sự bắt đầu từ đâu. Trong khi khoa học đã xác định tế bào là đơn vị cơ bản của sự sống. Tế bào chứa đầy những thứ phức tạp: ribosome và protein, DNA, RNA, ty thể và nhiều bí ẩn ở cấp độ tế bào.
Tuy nhiên, khoa học vẫn không thể giải thích được bằng cách nào chúng phối hợp để khiến cơ thể hoạt động (cơ thể con người có 37,2 nghìn tỷ tế bào hoạt động hài hòa gần như hoàn hảo mọi lúc).
Khoa học cũng chưa giải thích được cách các gen và nhiễm sắc thể trong cơ thể được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác trong DNA, hay cách cơ thể tồn tại - giống như một cỗ máy hoạt động 24 giờ một ngày trong nhiều thập kỷ - mà không cần nhiều sửa chữa trong nhiều thập kỷ và cách nó chỉ chạy bằng nước và một vài hợp chất hữu cơ.
 |
| Tác giả Bill Bryson chụp ảnh với một mô hình giải phẫu. Nguồn: dailymail. |
Nghiên cứu cơ thể - còn một chặng đường dài
Tiếp đó, Bryson dẫn dắt người đọc qua từng hệ cơ quan và bộ phận trong cơ thể chúng ta.
Nói về bộ não, Bryson cho rằng không có thứ gì trên thế giới này phi thường hơn bộ não con người. Bộ não ẩn sâu bên trong hộp sọ, mềm mại một cách kỳ lạ và được tạo thành từ 70-85% là nước, phần còn lại là chất béo và protein. Chỉ có ba vật liệu đơn giản như vậy nhưng chúng có thể kết hợp với nhau để cho phép chúng ta suy nghĩ, ghi nhớ, quan sát, đánh giá thẩm mỹ…
Về kích thước và vật liệu, bộ não người không khác gì não của các loài động vật như chó hay chuột đồng, nhưng hiệu quả và tính độc đáo của nó là nhờ vào khoảng 86 tỷ tế bào thần kinh tạo nên hàng nghìn tỷ kết nối với nhau.
Bộ não được chia thành 3 phần chính: Đại não - Nơi xử lý mọi quá trình cảm giác, tính cách và cảm xúc, được chia thành 2 bán cầu não; Tiểu não - Chứa hơn một nửa số tế bào thần kinh trong não, tiểu não chịu trách nhiệm về chuyển động và giữ thăng bằng; Thân não - Kết nối não với cột sống và phần còn lại của cơ thể, thân não điều chỉnh các chức năng như thở và ngủ.
Ngoài ra, vùng dưới đồi - Nhỏ như hạt đậu phộng, kiểm soát các chức năng hóa học của não và điều chỉnh ham muốn tình dục, cơn đói, cơn khát và quá trình lão hóa của chúng ta.
Đề cập đến đầu, Bryon cho biết vào đầu thế kỷ 19, các ngành nghiên cứu về hộp sọ và nhân tướng học đã ra đời do một số nhà khoa học tin rằng kích thước và hình dạng đầu của một người có thể giúp suy ra một số khía cạnh về tính cách của người đó.
Đầu người có nhiều đặc điểm đáng kinh ngạc. Đầu chứa các cơ quan chịu trách nhiệm cho 3 giác quan chính - thị giác, khứu giác và thính giác, sau đó được não xử lý. Bên cạnh đó, đầu còn chứa cả khuôn mặt với khả năng biểu cảm. Có vô số biểu cảm, với 6 biểu cảm phổ biến, cụ thể là vui vẻ, tức giận, ghê tởm, sợ hãi, buồn bã và ngạc nhiên.
Nói về tim, Bryon cho biết, bộ phận này làm công việc duy nhất và quan trọng nhất là bơm máu đi khắp cơ thể. Tim đập trung bình 3,5 tỷ lần trong suốt tuổi thọ trung bình và bơm khoảng 260 lít máu mỗi giờ. Một lực đẩy mạnh của tim sẽ đẩy máu xuống trung bình 4 feet (tương đương 1,2192 m), sau đó di chuyển ngược trở lại chống lại trọng lực, mang oxy, vận chuyển hóa chất, tiêu diệt mầm bệnh, loại bỏ chất thải và điều chỉnh nhiệt độ cơ thể, tất cả cùng một lúc. Đây là một chức năng đa diện và cũng phức tạp, cho phép các bác sĩ thu thập được nhiều thông tin chỉ thông qua một xét nghiệm máu.
Đề cập đến xương, Bryson nêu cơ thể con người có 206 xương. Tuy nhiên, cứ tám người thì có một người có xương sườn thứ 13. Ngoài ra, cơ thể cũng có xương vừng - hoặc xương có kích thước bằng hạt vừng - gần bàn tay, bàn chân và phần còn lại của cơ thể không được tính.
Chúng ta biết rằng xương tạo nên cấu trúc cơ thể, bảo vệ các cơ quan bên trong, lưu trữ hóa chất và tạo ra các tế bào máu. Tuy nhiên, vào đầu những năm 2000, người ta phát hiện ra rằng xương cũng sản xuất ra một loại hormone gọi là osteocalcin. Đó là lý do tại sao tập thể dục thường xuyên cũng làm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Theo Bryson, bàn tay có 29 xương, 17 cơ, 123 dây chằng được đặt tên, và các động mạch và dây thần kinh khác nhau. Ngoài ra, cẳng tay có 18 cơ kiểm soát những thứ này. Trong khi các loài linh trưởng đều có ngón cái đối diện, con người lại có bộ ba cơ độc đáo: cơ duỗi ngón cái ngắn, cơ gấp ngón cái dài và cơ liên cốt ngón tay cái đầu tiên của khớp Henle ở ngón cái giúp thao tác hiệu quả các công cụ.
Khả năng đi bằng hai chân cũng khiến con người khác biệt hoàn toàn so với các loài linh trưởng. Sự tiến hóa, đặc biệt là cổ dài, lưng mềm dẻo hơn và đầu gối lớn hơn các loài linh trưởng khác đã giúp con người có thể đi thẳng.
Tuy nhiên, cùng một quá trình tiến hóa độc đáo của khả năng đi bằng hai chân đã khiến phụ nữ có xương chậu hẹp hơn. Do đó, việc sinh con ở con người là một quá trình đau đớn và nguy hiểm so với các loài linh trưởng khác.
Cũng trong cuốn sách, Bryson còn nói về các chất hóa học, hệ vi sinh, hệ miễn dịch, hệ tiêu hóa, vùng kín, thụ thai và sinh nở, dây thần kinh và những cơn đau, bệnh tật, và cuối cùng là lão hóa và cái chết.
Theo Bryson, cái chết xảy ra đối với tất cả chúng ta. Một ngày trên thế giới có 160.000 người chết. Một năm khoảng 60 triệu người. Già đi là con đường chắc chắn nhất để chết.
Tuy nhiên, cho đến nay các nhà khoa học vẫn chưa biết tại sao con người già đi. Việc điều trị bệnh chỉ là giải pháp tạm thời để ngăn chặn cái chết. Tuổi thọ của một cá nhân phụ thuộc vào một số yếu tố. Trung bình một người có thể sống đến 80 tuổi nếu có lối sống lành mạnh.
Bryson cũng cho biết, có nhiều giả thuyết cho rằng con người trẻ ngày nay sẽ có thể sống lâu hơn 50% trong tương lai. Nhưng chúng ta vẫn còn một chặng đường dài để biến những lý thuyết này thành hiện thực.
Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews
Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.
Trân trọng.
