Sau khi trở về từ chuyến đi thứ tư và vẫn luôn bị thu hút bởi những cuộc phiêu lưu khám phá, Yersin đã kích hoạt những động lực và sự hỗ trợ của mình để được giao cho sứ mệnh nghiên cứu bệnh dịch hạch ở Vân Nam.

Đối mặt với mối đe dọa mà căn bệnh này gây ra cho các thuộc địa của Pháp, ông nhận nhiệm vụ vào tháng 5 năm 1894. Nhưng trong lúc đó, tình hình đã trở nên tồi tệ hơn: dịch bệnh lan rộng với tốc độ cao ở miền Nam Trung Quốc và Hong Kong.

Yersin tiên đoán việc nghiên cứu căn bệnh này ở Hong Kong thú vị hơn, một thành phố có cơ sở hạ tầng y tế tối thiểu nhờ sự hiện diện của người Anh. Qua can thiệp của người bạn Calmette với Văn phòng Thuộc địa ở Paris và sự kháng lại lệnh của Toàn quyền, việc phân công nhiệm vụ cho ông đã được sửa đổi, và vào ngày 15 tháng 6 năm 1894 ông đến Hong Kong.

Tại đó, ông gặp Giáo sư Kitasato, người mà ông đã gặp ở Berlin, cũng là chuyên gia về vi trùng dịch hạch. Tuy nhiên, bác sĩ người Nhật coi Yersin là đối thủ và từ chối mọi sự hợp tác. Yersin sau đó dựng một cái chòi bên cạnh bệnh viện, và chính trong phòng thí nghiệm dã chiến này mà vào ngày 22 tháng 6 năm 1894 ông đã xác định được trực khuẩn dịch hạch, trong hạch của người bệnh.

Trong quá trình này, ông cũng chứng minh được rằng vật trung gian truyền bệnh là bọ chét chuột, một sự thật cho đến lúc đó hoàn toàn bị bỏ qua.

Thực tế, Yersin đã nhanh chóng trở thành một nhân vật nổi tiếng thế giới.

Yersin. Ảnh: BBC.

Yersin, nhà nghiên cứu

Mùa xuân năm 1895 ông trở lại Paris. Tại đây, ông cùng với Calmette và Borrel điều chế một loại huyết thanh và vắc-xin kháng bệnh dịch hạch mà ông đã thử nghiệm thành công vào ngày 26 tháng 6 năm 1886 trên Tisé - một chủng sinh trẻ từ phái đoàn Công giáo ở Quảng Đông, anh ta bị mắc bệnh và rơi vào tình trạng tuyệt vọng.

Trong bốn năm, Yersin có mặt ở khắp các mặt trận nơi bệnh dịch hạch hoành hành: Quảng Đông, Amoy, Bombay... Vào tháng 6 năm 1898, dịch bùng phát ở Nha Trang và ông phải mất gần một năm mới xóa được dịch bệnh.

Trong bốn năm tiếp theo, Yersin đã cống hiến hết mình cho việc thành lập Viện Pasteur Nha Trang: xây dựng các tòa nhà, phòng thí nghiệm, chuồng ngựa và các cơ sở vật chất khác. Ông cũng đặt nền móng cho một trung tâm quan trọng về nghiên cứu cơ bản, ngành vi khuẩn học thực tiễn và giảng dạy - với những đề tài nghiên cứu đầu tiên - về bệnh dịch hạch ở người và dịch tả ở trâu bò.

Năm 1902, trước sự nài nỉ của Paul Doumer, Yersin đồng ý điều hành Trường Y khoa Hà Nội mới thành lập. Nhưng trải nghiệm nhanh chóng kết thúc, do tư tưởng không hợp với Beau, Toàn quyền mới.

Năm 1904, Yersin trở lại Nha Trang và được bổ nhiệm làm Viện trưởng Viện Pasteur Nha Trang và Sài Gòn. Kể từ đó, ông phân chia cuộc sống giữa nghiên cứu y học, các hoạt động của ông với tư cách là người trồng trọt và nhà nông học, và nhiều sở thích khác.