Năm 2000, khi Amazon đang cố gắng khôi phục đơn hàng và chiến đấu với những người nghi ngờ tương lai dot-com, Bezos chứng kiến cơ nghiệp của mình sụt giảm mạnh, từ 6,1 xuống còn 2 tỉ đô la. Đó là một con số lớn và khiến ông trở thành một trong những người giàu nhất thế giới. Ông đã chứng kiến tận mắt công nghệ, sự kiên nhẫn và tư duy dài hạn có thể được đền đáp.
Và vào thời kỳ đỉnh điểm của chủ nghĩa hoài nghi trên toàn thế giới về triển vọng tương lai của Amazon, Bezos bí mật thành lập công ty mới hoàn toàn, hoạt động trong lĩnh vực khám phá vũ trụ và đăng ký kinh doanh tại bang Washington.
Bezos định giữ bí mật về phòng nghiên cứu vũ trụ mới. Tuy nhiên, nhiều đồng nghiệp trong Amazon biết về tham vọng của ông. Ông nói với Kay Dangaard, người phụ trách quan hệ công chúng của Amazon vào những năm 1990. Bà cố gắng làm hài lòng Jeff bằng cách bí mật biến công ty con thành thương hiệu của Amazon.
Trên thực tế, bà còn xây dựng thỏa thuận về việc đưa bảng xếp hạng sản phẩm của Amazon lên mặt trăng trong bộ phim Những cuộc phiêu lưu của Pluto Nash của Eddie Murphy, nhưng hủy thỏa thuận sau khi đọc kịch bản tồi tệ. Năm 1999, bà cố gắng đề nghị NASA chấp thuận cho phi hành gia của tàu vũ trụ Discovery đặt hàng quà Giáng Sinh trên Amazon từ quỹ đạo trái đất. Sau khi nhận được sự quan tâm ban đầu, cơ quan NASA dè chừng ý tưởng vì coi nó là quá thương mại.
 |
| Ở thời điểm Amazon đang gặp những khó khăn trong kinh doanh, Jeff Bezos quyết định bí mật đầu tư vào một ý tưởng có vẻ điên rồ: chinh phục vũ trụ với công ty Blue Origin. |
Bezos cũng tiết lộ giấc mơ của mình cho Nick Hanauer, nhà đầu tư vào Amazon từ thời kỳ đầu và thành viên hội đồng quản trị không chính thức của công ty trong suốt 5 năm đầu. “Ông ấy hoàn toàn nghĩ rằng sẽ vào vũ trụ,” Hauauer nói. “Đó luôn là một trong những mục tiêu của ông. Đó là lý do tại sao ông bắt đầu làm việc mỗi sáng. Ông cực kỳ nghiêm khắc với mục tiêu của bản thân.”
Nhìn lại, dường như Bezos đang trêu ngươi giới truyền thông khi giữ kín những kế hoạch nghiên cứu vũ trụ. Rõ ràng, ông không thể không ám chỉ đến vấn đề đó. Trao đổi về hiện trạng môi trường sống trên trái đất với tạp chí Wired năm 1999, ông nói: “Tôi không ngại giúp đỡ theo cách này hay cách khác. Tôi nghĩ rằng chúng ta đều có trứng trong một chiếc rổ.”
Ông trao đổi với công ty Fast vào năm 2001 và kết luận sẽ thật tuyệt nếu nội dung của cuốn tiểu thuyết Dune đề cập đến việc nhân loại sinh sống trên những hành tinh khác không còn là “điều giả tưởng”.
Năm 2003, Bezos và luật sư của ông bị thương nhẹ trong vụ tai nạn máy bay trực thăng gần Alpine ở tây Texas. “Khi đang cất cánh, đuôi máy bay chạm vào cây, chiếc máy bay lộn nhào mất thăng bằng, hạ xuống trên một nhánh sông nhỏ và một phần máy bay chìm trong nước.” Theo bản tin chính thức về vụ tai nạn của Cục Quản lý Hàng không Liên bang. “Ba hành khách trên máy bay bị thương và được đưa tới bệnh viện địa phương. Mức độ thương tổn không đáng lo ngại.”
Sau đó, Bezos trả lời phỏng vấn trên tạp chí Time rằng, khoảnh khắc tai nạn xảy ra, suy nghĩ bao trùm ông là cái chết ngớ ngẩn. Về sau lộ ra thông tin ông đang tìm mua đất xây nông trại ở Texas. Bezos muốn xây dựng trải nghiệm cho những đứa trẻ, giống như những gì ông đã trải qua cùng ông bà ngoại ở nông trại tại Cotulla. Ông cũng luôn tìm kiếm nơi phù hợp để xây dựng bệ phóng tàu vũ trụ.
Khi vụ tai nạn xảy ra, thế giới vẫn không hề biết bất kỳ thông tin gì về công ty nghiên cứu khám phá vũ trụ của Jeff Bezos. Tuy nhiên, tất cả những sự việc xảy ra dường như đang chuẩn bị cho một điều gì đó.
Sau vụ tai nạn, tôi lục tung cơ sở dữ liệu doanh nghiệp bang Washington để tìm cái tên Blue và tìm thấy hồ sơ cho Blue Operations LLC được đăng ký tại địa chỉ số 1200 phía nam đại lộ thứ 12 ở Seattle – trụ sở của Amazon.
Công ty có website đăng tải nội dung mơ hồ về cơ hội việc làm cho kỹ sư hàng không vũ trụ, có kinh nghiệm trong lĩnh vực như lực đẩy và điện tử hàng không. Vào thời điểm đó, tôi (tác giả cuốn sách: Brad Stone - ND) đang là nhà báo ở tạp chí Newsweek và chủ đề về một tỷ phú nổi tiếng Internet đang bí mật xây dựng tàu vũ trụ là quá hấp dẫn.
Trong chuyến đi tới Seattle vào tháng Ba năm 2003, tôi thuê một chiếc ô tô và đợi đến lúc tối muộn mà lái xe tới một địa chỉ khác mà tôi tìm thấy trong hồ sơ doanh nghiệp bang Washington của công ty Blue, nằm trong khu công nghiệp nam Seattle dọc khu công nghiệp Duwamish Waterway.
Trên mảnh đất có nhà kho rộng khoảng 4900 m2 có mái hiên xanh và trên cửa chính nổi bật dòng chữ Blue Origin màu trắng. Mặc dù hôm đó là ngày cuối tuần và trời đã tối muộn, nhưng đèn vẫn sáng và một vài chiếc ô tô, xe máy vẫn đỗ trước cửa.
Tôi không thể nhìn thấy bất kỳ thứ gì xuyên qua ô cửa sổ và chẳng có ai bên ngoài. Không khí nặng mùi nước sông và gỗ xẻ. Ngồi trong xe, tôi băn khoăn, thích thú khi phát hiện ra tàu vũ trụ bí mật và mục tiêu chinh phục Sao Hỏa được tài trợ bởi nhà tỷ phú. Tuy nhiên, tôi không thể tiếp tục tiến sâu vào bên trong và điều này khiến tôi cực kỳ thất vọng.
 |
| Jeff Bezos và dự án chinh phục vũ trụ mang tên Blue Origin của ông. |
Một vài tuần sau, tôi viết câu chuyện đầu tiên về Blue Origin mang tựa đề Bezos trong vũ trụ đăng trên tạp chí Newsweek. Dựa trên những bằng chứng quý giá thu thập trong đêm đó – một loạt bản dự thảo về sứ mệnh công ty Blue Origin có dính vết cà phê – tôi đã viết rằng, sứ mệnh trong dài hạn của công ty là tạo ra nơi sinh sống lâu dài cho nhân loại trong vũ trụ. Công ty đang xây dựng tàu vũ trụ New Shepard, đặt theo tên của Alan
Shepard, nhà du hành Sao Thủy tiên phong. Con tàu mang sứ mệnh đem du khách lên tầng khí quyển. Thiết kế độc đáo của con tàu cho phép cất cánh thẳng đứng và những tên lửa hỗ trợ kiểm soát hạ cánh dọc để chiếc tàu có thể tái sử dụng. Công ty cũng đầu tư vào những nghiên cứu mang tầm nhìn dài hạn về hệ thống đẩy mới, như động cơ sóng và năng lượng cung cấp từ tia laser nằm ở mặt đất.
Vài ngày sau khi đến nhà kho của Blue Origin, tôi viết email gửi cho Bezos về những chi tiết mình biết và tiết lộ trước nội dung sẽ viết trong bài báo và cố gắng thử phản ứng. Tôi không còn lưu lại bức thư, nhưng tôi chắc hẳn đã ám chỉ rằng ông dần mất kiên nhẫn với những gì mà NASA đang tiến hành về du hành vũ trụ. Tôi vẫn giữ bức thư trả lời:
Brad thân mến, tôi đang đi du lịch và trả lời thư trên chiếc Blackberry – có thể anh sẽ nhận đượ̣c bức thư này.
Blue sẽ thật hấp tấp và vội vã nếu đưa ra bất kỳ phát ngôn hoặc nhận xét về bất kỳ vấn đề nào, bởi vì chúng tôi chưa làm đượ̣c bất kỳ điều gì đáng kể. Nếu anh cò̀n quan tâm đến chủ đề này trong những năm tiếp theo, chúng tôi sẽ ghi nhớ khi có gì đó đáng nhắc tới. Một số điều anh biết là đúng và một số là sai. Tôi sẽ chỉ nhận xét một vấn đề bởi vì anh động chạm đến cảm xúc, và tôi nghĩ rằng điều này gây ra tổn thương cho những người đang làm việc tại NASA. Cầ̀n có sự đối trọng ở đây.
NASA là kho báu quốc gia và hoàn toàn ngớ ngẩn nếu ai đó thất vọng về NASA. Lý do duy nhất tôi quan tâm đến lĩnh vực vũ trụ là bởi vì họ đã khơi gợ̣i đam mê trong tôi từ khi cò̀n là đứa trẻ năm tuổi. Anh nghĩ có bao nhiêu cơ quan chính phủ có khả năng khơi gợ̣i đam mê cho đứa trẻ năm tuổi? Công việc mà NASA đang làm yêu cầ̀u yếu tố kỹ thuật cao đầ̀y tính nguy hiểm, và họ tiếp tục thực hiện những công việc tuyệt vời. Lý do DUY NHẤT mà các công ty vũ trụ nhỏ có thể làm BẤT KỲ VIỆC GÌ là bởi vì họ dựa trên vai những thành quả nghiên cứu của NASA.
Nếu anh cầ̀n ví dụ cụ thể: Hãy xem xét tất cả những công ty sử dụng chương trình máy tính phức tạp nhất để phân tích những vấn đề như: cấu trúc, dò̀ng nhiệt và khí động học, do NASA nghiên cứu lập trình (trong nhiều năm và kiểm tra ngặt nghèo trên thực tiễn!).
JEFF
Giới truyền thông biết đôi chút thông tin sau khi Newsweek đăng bài viết. Tuy nhiên, Blue Origin vẫn nằm trong bức màn bí ẩn. Sử dụng những công ty nặc danh đặt theo tên những nhà thám hiểm nổi tiếng trong lịch sử (như James Cook LP và Coronado Ventures), Bezos mua các nông trại tại Texas và đưa ra mức giá hời với chủ đất quanh Van Horn, Texas, không xa nơi chiếc trực thăng gặp tai nạn.
Đến năm 2005, ông đã sở hữu 290.000 héc ta – diện tích bằng 1/3 đảo Rhode. Ông công khai ý định xây sân bay vũ trụ khi bước vào văn phòng của tờ báo địa phương Van Horn Advocate, và trả lời phỏng vấn ngoài kịch bản với biên tập viên đang ngơ ngác vì bất ngờ.
Trong bài phát biểu tại Đại học Carnegie Mellon năm 2001, Bezos nói rằng mục tiêu của Blue Origin là phải giảm chi phí và tăng tính an toàn của công nghệ đưa nhân loại vào vũ trụ. Công ty đang “tiến hành nghiên cứu để thực hiện giảm chi phí cho chuyến bay vào vũ trụ để xây dựng tương lai khi nhân loại có thể khám phá trực tiếp hệ mặt trời và hoàn toàn mang tính cá nhân,” ông nói. “Qua thời gian, những tiến bộ trong khoa học và công nghệ chắc chắn sẽ từ từ xóa dần bất kỳ thách thức nào.”
Tiến triển của dự án có thể chậm hơn những gì Bezos và các nhà khoa học tên lửa tham gia ước lượng ban đầu. Năm 2001, con tàu thử nghiệm của Blue Origin mất kiểm soát ở độ cao 13.716 m, tạo ra một quả cầu lửa trên bầu trời. Người dân Van Horn được phen nhớ đời về thảm họa tai nạn tàu vũ trụ Challenger.
“Không ai trong chúng tôi mong muốn kết quả này, tuy nhiên chúng tôi đã lường trước những khó khăn,” Bezos viết trên trang web Blue Origin. Một năm sau, công ty thử nghiệm thành công hệ thống tên lửa đẩy thoát phi thuyền. Công ty nhận hai chứng nhận nhượng quyền trị giá hơn 25 triệu đô la từ NASA để phát triển công nghệ liên quan đến tàu vũ trụ. Ông trùm Internet Elon Musk với SpaceX, và tỷ phú Richard Branson, người sáng lập Virgin Galactic, cũng đang theo đuổi mục tiêu vũ trụ tương tự.
 |
| Jeff Bezos - người đàn ông luôn muốn là chỗ dựa của mọi người. |
Bezos không cho phép công chúng hay giới truyền thông tham quan cơ sở vũ trụ của ông. Năm 2006, công ty chuyển trụ sở đến địa điểm lớn hơn ở Kent, Washington, cách Seattle khoảng 32 km về phía nam. Khách tham quan miêu tả nơi đây tràn ngập đồ vật sưu tập vũ trụ của Bezos, như những mô hình từ Star Trek, những bộ phận tên lửa từ nhiều loại tàu vũ trụ khác nhau theo từng thời kỳ lịch sử, và bộ trang phục phi hành gia từ Liên bang Xô viết.
Những kỹ sư di chuyển trên những chiếc xe tự cân bằng Segways trong địa điểm có diện tích 26.000 m2. Tại khu vực ra vào của tòa nhà, Bezos cho để mô hình mô phỏng nguyên cỡ con tàu vũ trụ ở thời kỳ nữ hoàng Victoria. Con tàu được dựng dựa theo những mô tả trong cuốn tiểu thuyết của Jules Verne, đầy đủ buồng lái, những nút điều khiển bằng đồng và nội thất của thế kỷ XIX.
Khách tham quan cũng có thể thử cảm giác tưởng tượng trở thành nhà thám hiểm dày dạn kinh nghiệm trong thời đại của thuyền trưởng Nemo và Phileas Fogg khi bước vào bên trong, ngồi trên những chiếc ghế bọc nhung. “Đối với một đứa trẻ có trí tưởng tượng phong phú, thì mô hình đó giống như thật vậy,” Danny Hillis, một người bạn của Bezos nói.
Như nhiều nhà khởi nghiệp vĩ đại khác, bao gồm Walt Disney, Henry Ford và Steve Jobs, Bezos đang dần biến những điều thấy trong tưởng tượng thành hiện thực, những điều kỳ diệu trong tuổi thơ hiện hữu trong thế giới thực.
“Vũ trụ dành cho Jeff không phải là năm 2000 hay cơ hội trong năm 2010,” Hillis nói. “Đó là giấc mơ của nhân loại trong nhiều thế kỷ và tiếp tục trong nhiều thế kỷ tiếp theo. Bezos không ngần ngại nhận lấy những trách nhiệm đi kèm khi theo đuổi niềm đam mê về vũ trụ. Ngay cả khi Amazon phải vật lộn để duy trì hoạt động kinh doanh, ông vẫn nhận thêm nghĩa vụ, thuê thêm nhân viên cho công ty Blue Origin và phân chia thời gian phù hợp sao cho hiệu quả nhất.
Bezos đặt cho Blue Origin khẩu hiệu bằng ngôn ngữ Latinh, Gradatim Ferociter, có nghĩa là “Từng bước, từng bước, một cách mạnh mẽ”. Cụm từ cũng nắm bắt chính xác triết lý dẫn dắt Amazon. Bước từng bước vững chắc tiến tới những mục tiêu tưởng như bất khả thi sẽ thành công trong một ngày nào đó. Những bước lùi chỉ là tạm thời. Những người phản đối tốt nhất nên bị phớt lờ.
Trong một cuộc phỏng vấn, Bezos được hỏi về nguyên nhân hay động lực để hoàn thành nhiều mục tiêu lớn lao như vậy, trong khi ông đã sở hữu lượng tài sản cực kỳ lớn. “Tôi nhận thức rằng, bản thân tôi được thúc đẩy bởi những người phụ thuộc vào mình,” ông trả lời. “Tôi thích trở thành chỗ dựa cho mọi người.”
