Doanh số xe điện sụt giảm và việc chính phủ Trung Quốc cắt giảm trợ cấp cho ngành công nghiệp xe điện non trẻ đang đe dọa đẩy công ty của một số tỷ phú như Jack Ma, Pony Ma, Hui Ka Yan và Robin Li rơi vào cảnh trượt dốc về lợi nhuận.
Số vốn khổng lồ của các tập đoàn này cộng với hàng chục startup huy động được 18 tỷ USD đã thổi phồng bong bóng ôtô điện (EV) Trung Quốc phình to và có nguy cơ vỡ vụn.
Theo Bloomberg, Thị trường xe hơi Trung Quốc đang vật vã với tình trạng sụt giảm doanh số kéo dài, buộc các nhà sản xuất xe điện phải hạ triển vọng doanh thu.
Với việc chính phủ Trung Quốc cân nhắc cắt giảm trợ cấp cho người mua xe điện để buộc các nhà sản xuất ôtô tự cạnh tranh, ngành công nghiệp ôtô điện nước này đang run rẩy.
Alibaba đổ hàng trăm triệu USD vào xe điện
"Với những tay chơi mới gia nhập thị trường, đó sẽ là con dốc dựng đứng, không thể leo lên", Bloomberg dẫn lời nhà phân tích Rachel Miu của DBS Group Holdings.
Tỷ phú Jack Ma rời khỏi vị trí chủ tịch Tập đoàn Alibaba hồi tháng 9/2019 sau khi tích lũy khối tài sản trị giá 40 tỷ USD. Người đàn ông giàu nhất Trung Quốc vẫn giữ ghế trong hội động quản trị và duy trì ảnh hưởng của mình tại đế chế thương mại điện tử Alibaba.
Alibaba tham gia vào một số đợt gọi vốn của Công ty Guangzhou Xiaopeng Motors Technology, hay Xpeng Motors. Đây là công ty do cựu Giám đốc Alibaba He Xiaopeng sáng lập. Trong một đợt năm 2018, Xpeng Motors huy động được tới 2,2 tỷ NDT (313 triệu USD).
Xpeng Motors giới thiệu chiếc xe đầu tiên - G3 SUV năm chỗ - hồi năm ngoái và bán được 11.940 chiếc trong năm nay, theo Bloomberg.
Công ty được thành lập vào năm 2014 cũng đang hợp tác với các nhà sản xuất ôtô khác. Một nhà máy - do Xpeng Motors hợp tác xây dựng với Haima Automobile - có thể sản xuất 150.000 chiếc ôtô điện mỗi năm. Một nhà máy khác sẽ sớm lắp ráp chiếc coupe P7, dự kiến giao hàng trong năm tới.
 |
| Xpeng ra mắt chiếc xe đầu tiên - G3 SUV 5 chỗ - hồi năm ngoái. Ảnh: Bloomberg. |
Tuy nhiên, hoạt động của Xpeng Motors gây nhiều tranh cãi. Một số kỹ sư làm việc cho Xpeng bị các công ty Mỹ buộc tội ăn cắp bí mật công nghệ. Hồi tháng 3, Tesla kiện một kỹ sư vì tải lên các tệp, thư mục và bản sao mã nguồn vào tài khoản lưu trữ cá nhân trước khi từ chức để về Trung Quốc gia nhập Xpeng.
Một cựu kỹ sư của Apple cũng bị truy tố vào năm ngoái vì cáo buộc ăn cắp thông tin về xe tự lái trước khi đến làm việc cho Xpeng. “Chúng tôi khẳng định rằng chúng tôi theo đuổi nghiên cứu và phát triển của riêng mình. Bản quyền là rất quan trọng đối với chúng tôi”, Chủ tịch Brian Gu khẳng định.
Tencent chi đậm cho NIO
Tập đoàn Tencent của tỷ phú Pony Ma tham gia vào đợt gọi vốn đem lại 1 tỷ USD cho NIO hồi năm 2017. Với hơn 26.000 ôtô được bán ra, NIO là một trong số các công ty khởi nghiệp hiếm hoi của Trung Quốc sản xuất nhiều mẫu xe khác nhau và phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu (IPO) ở New York vào năm ngoái.
Nhưng công ty có biệt danh là "Tesla của Trung Quốc" đầu tư lớn vào bất động sản và đổ tiền vô tội vạ vào các chiến dịch marketing. Do đó, NIO đối mặt với tình trạng thua lỗ chồng chất và doanh số sụt giảm.
Công ty tài trợ cho một đêm nhạc của ca sĩ Bruno Mars và mở các câu lạc bộ xa xỉ dành riêng cho khách hàng mua xe. Các câu lạc bộ này có hàng trưng bày, quán cà phê và không gian trình diễn.
Đến tháng 8, công ty mở 19 NIO Houses trong vòng 22 tháng, với chi phí thuê mặt bằng chiếm 6,3% doanh thu trong năm tài chính tính đến hết tháng 3, theo Bloomberg Intelligence.
 |
| Không gian trình diễn của NIO. Ảnh: Bloomberg. |
“NIO chọn cách bán hàng trực tiếp và chú trọng vào trải nghiệm của người dùng”, công ty giải thích. Tính đến tháng 6/2019, NIO lỗ 2,8 tỷ USD trong vòng 12 tháng, giá cổ phiếu sụt giảm nghiêm trọng.
Công ty có trụ sở ở Thượng Hải buộc phải sa thải khoảng 20% nhân viên trong tháng 9. Dù vậy, NIO cho biết Tencent và CEO William Li đã lên kế hoạch bơm 100 triệu USD vào công ty.
“Đã đến lúc các nhà sản xuất phải giành được khách hàng bằng sản phẩm và chất lượng dịch vụ”, Bloomberg dẫn lời ông Li khẳng định.
Hi vọng lớn của Evergrande
Một trong những đại gia đổ tiền vào xe điện là Công ty bất động sản China Evergrande. Tập đoàn tuyên bố sẽ trở thành nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới trong vòng 3-5 năm tới.
Điều đó có nghĩa là Evergrande phải vượt qua Tesla. Công ty Mỹ vừa mở một nhà máy ở Thượng Hải (Trung Quốc). Từ tháng 9/2018 đến tháng 6/2019, Evergrande đầu tư hơn 3,8 tỷ USD vào các công ty trong lĩnh vực xe điện, theo Bloomberg Intelligence.
Evergrande muốn mở 10 cơ sở sản xuất, lên kế hoạch chi 6,3 tỷ USD cho các phương tiện sử dụng năng lượng mới từ năm 2019 đến 2021. Ngày 10/11, tập đoàn tuyên bố sẽ chi gần 3 tỷ USD để tăng cổ phần trong National Electric Vehicle Sweden AB từ 68% lên 82%.
Chủ tịch Hui Ka Yan thừa nhận không có mối liên kết giữa hoạt động kinh doanh bất động sản của Evergrande và tham vọng ôtô điện.
 |
| Nhà máy xe điện của Evergrande. Ảnh: SCMP. |
“Chúng tôi không có nhiều tài năng, công nghệ, kinh nghiệm hay cơ sở sản xuất trong sản xuất ôtô. Làm cách nào để cạnh tranh với các nhà sản xuất lâu năm trên thế giới? Câu trả lời là mở ví của Evergrande. Bất cứ công nghệ cốt lõi và công ty nào có thể mua, chúng tôi sẽ mua”, Bloomberg dẫn lời tỷ phú Hui Ka Yan khẳng định.
Tuy nhiên, chiến lược của ông cũng có thể gây thiệt hại cho Evergrande vì đầu tư bằng cách đốt tiền. Tập đoàn có thể phải chi nhiều hơn con số 6,3 tỷ USD và rơi vào cuộc khủng hoảng tiền mặt trầm trọng, theo Bloomberg Intelligence.
Baidu cũng lao theo
Robin Li, CEO của Baidu (công cụ tìm kiếm lớn nhất Trung Quốc), đã biến Công ty WM Motor Technology thành một phần trong giấc mơ chinh phục thị trường xe điện.
Baidu dẫn đầu vòng gây quỹ của nhà sản xuất ôtô có trụ sở tại Thượng Hải trong năm nay (huy động được 425 triệu USD). Baidu sở hữu 13% cổ phần trong WM.
WM tung ra chiếc SUV điện vào năm ngoái và tung ra thị trường 19.000 chiếc, theo Giám đốc chiến lược Rupert Mitchell. Tính đến thời điểm này năm nay, Bloomberg ghi nhận công ty đã bán 14.273 chiếc SUV chạy bằng pin.
Như vậy, WM xếp sau BYD Co (nhận đầu tư của tỷ phú Warren Buffett) và NIO, nhưng xếp trên Xpeng về doanh số. WM giới thiệu chiếc SUV thứ hai vào ngày 22/11.
 |
| Robin Li, CEO của Baidu. Ảnh: Bloomberg. |
Theo ông Mitchell, WM có lợi thế hơn các đối thủ khác bởi nhà sáng lập Freeman Shen từng điều hành Tập đoàn Volvo Car ở Trung Quốc. “Chúng tôi không phải là những kẻ tham gia cho có trong thị trường này”, ông Mitchell quả quyết.
Tuy nhiên, Tập đoàn Zhejiang Geely - công ty mẹ của Volvo - mới đây kiện WM vì cáo buộc vi phạm bản quyền sở hữu trí tuệ. WM phủ nhận cáo buộc này.
Ông Mitchell khẳng định WM sản xuất xe tại nhà máy thuộc sở hữu của công ty, giúp duy trì kiểm soát chất lượng. Công ty đang mở nhà máy thứ hai vào năm sau với mục tiêu sản xuất 150.000 xe/năm và muốn huy động thêm số vốn 1 tỷ USD.
