 |
Khi Tổng thống George Washington rời nhiệm sở vào năm 1797, ông đã mang theo giấy tờ và hồ sơ trong nhiệm kỳ của mình. Các đặc vụ liên bang không bao giờ khám xét nhà ông ở Mount Vernon, Virginia. Các giấy tờ thuộc sở hữu của cựu tổng thống, không phải của chính phủ.
Tuy nhiên, rất nhiều điều đã thay đổi kể từ đó. Ngày nay, giấy tờ tổng thống được coi là tài sản công và được Cơ quan Lưu trữ Quốc gia bảo quản sau khi tổng thống rời nhiệm sở, theo Washington Post.
Trong tháng 8, FBI đã thu giữ các hộp tài liệu, bao gồm một số giấy tờ tối mật, sau khi đột kích tư dinh Mar-a-Lago của ông Trump ở Florida. Theo bản khai của FBI về quá trình điều tra, họ tìm thấy 184 tài liệu mật trong số những hồ sơ được thu hồi trước đó. Ông Trump được cho là đã nói với bạn bè rằng các tài liệu là “của tôi”.
Cho đến những năm 1970, các cựu tổng thống có thể làm bất cứ điều gì họ muốn với giấy tờ tổng thống, và điều này đã gây ra không ít vấn đề.
Một số giấy tờ “đã bị phá hủy có chủ đích, trong khi những hồ sơ khác vô tình bị làm hỏng”, một nghiên cứu của Quốc hội Mỹ năm 1978 kết luận. "Những hồ sơ khác bị phân tán tứ phương".
Số phận trôi nổi của hồ sơ tổng thống thời kỳ đầu
Với tư cách là tổng thống đầu tiên của Mỹ, ông Washington dự định xây một tòa nhà ở Mount Vernon để lưu trữ giấy tờ của mình, nhưng đã không hoàn thành.
Theo các nhà sử học của Mount Vernon, vào ngày cuối đời năm 1799, ông Washington nói với thư ký Tobias Lear rằng: “Tôi biết là tôi sắp đi rồi, tôi không thể thở được lâu nữa... Hãy sắp xếp và ghi lại tất cả lá thư và giấy tờ quân sự cũ của tôi, sắp xếp các tài khoản và giải quyết sổ sách của tôi”.
 |
| Tranh vẽ Tổng thống George Washington, năm 1859. Ảnh: iStock. |
Ông Washington để lại giấy tờ riêng cho người cháu trai, thẩm phán Tòa án Tối cao Bushrod Washington. Vị thẩm phán đã cho Chánh án John Marshall mượn nhiều tài liệu để viết tiểu sử về vị tổng thống đầu tiên của Mỹ.
Người cháu trai sau đó than thở trong một bức thư gửi cho James Madison rằng ông Marshall bảo quản giấy tờ không tốt khi để chúng “bị chuột gặm, hoặc bị hư hại vì ẩm ướt”.
Trong khi đó, sau khi chồng qua đời, phu nhân Martha Washington đã đốt hầu hết bức thư mà hai người từng trao đổi. Báo Washington Post đưa tin vào năm 2015: “Chỉ một số ít vẫn còn sót lại, trong đó có hai bức thư mà George Washington viết ngay trước khi ông lên đường tham chiến”.
John Adams, Tổng thống Mỹ thứ hai, và con trai ông là Tổng thống John Quincy Adams đều lưu giữ hồ sơ rất cẩn thận và chi tiết. Con cháu họ sau này tặng chúng cho bang Massachusetts. Tuy nhiên sau đó, số phận của số hồ sơ tổng thống này không ai đoán được.
Khi Tổng thống John Tyler rời nhiệm sở vào năm 1845, hầu hết giấy tờ của ông được chuyển đến một ngân hàng ở Richmond. Sau khi nội chiến bắt đầu, ông Tyler qua đời năm 1862 trên đường tham gia Đại hội Liên minh miền Nam.
Giấy tờ của ông ở Richmond bị phá hủy vào tháng 4/1865 khi các lực lượng nổi dậy đốt cháy thành phố. Phần giấy tờ còn lại của ông Tyler “được để trong nhà ông Tyler ở rừng Sherwood, nơi bị chiếm đóng và lục soát nhiều lần” bởi các phe phái, nghiên cứu của Quốc hội Mỹ cho biết.
Hầu hết giấy tờ của cố Tổng thống Zachary Taylor đã bị phá hủy khi quân đội phe Liên minh chiếm đóng ngôi nhà ở Louisiana của con trai ông vào năm 1862.
Sau khi Abraham Lincoln bị ám sát vào năm 1865, con trai ông Robert Todd Lincoln “đã tiêu hủy nhiều giấy tờ của cha - những thứ mà ông coi là vô dụng - trước khi mang phần còn lại đến Thư viện Quốc hội Mỹ”, nghiên cứu của Quốc hội Mỹ cho biết. Các giấy tờ của ông Lincoln đã không được công khai cho đến năm 1947.
Tổng thống Ulysses S. Grant dường như không giỏi lưu giữ giấy tờ. “Nơi duy nhất trong đời tôi từng tìm thấy giấy tờ gì đó sau khi cất chúng là trong túi áo khoác, hoặc trong tay một nhân viên cẩn thận”, ông viết. Nhiều giấy tờ của ông đã bị thất lạc.
Tổng thống Chester A. Arthur ghét bị nhà báo tọc mạch vào công việc. Các nhà nghiên cứu của Quốc hội viết một ngày trước khi ông qua đời vào tháng 11/1886 rằng “ông đã bảo con trai tiêu hủy” giấy tờ tổng thống của mình. “Ba thùng lớn đã được sử dụng để đốt phần lớn giấy tờ tổng thống của ông”.
 |
| Một phần của ngôi nhà ở rừng Sherwood, từng là nhà của John Tyler sau khi ông rời nhiệm sở vào năm 1845. Ảnh: Washington Post. |
Tổng thống Grover Cleveland không quan tâm nhiều đến việc bảo quản hồ sơ trong hai nhiệm kỳ liên tiếp. Ông coi bất kỳ giấy tờ nào gửi cho mình là tài sản riêng và nói "nếu tôi thấy cần tiêu hủy chúng, chẳng ai có thể nói gì cả". Ông Cleveland đánh mất nhiều hồ sơ sau khi rời nhiệm sở vào năm 1897 và đã đưa một số tài liệu cho người khác.
Sau khi Tổng thống Warren G. Harding qua đời vì một cơn đau tim vào năm 1923, vợ ông, Florence, “đã tiêu hủy nhiều giấy tờ có thể là ký ức xấu hổ của Harding”, báo cáo của quốc hội cho biết.
Tổng thống Calvin Coolidge lưu giữ hồ sơ rất cẩn thận, và giao cho Edward T. Clark, một trong những trợ lý của ông, giám sát. Ông Clark sau này viết rằng ông Coolidge muốn tiêu hủy mọi giấy tờ trong hồ sơ cá nhân của mình.
“Sẽ chẳng còn lại gì nếu tôi không tự ý để lại một số thứ”, ông Clark nói.
Bước ngoặt về hồ sơ tổng thống
Một số tổng thống đã rất nỗ lực để bảo quản giấy tờ của họ. Vào đầu những năm 1900, Theodore Roosevelt và William Howard Taft đã sắp xếp các bộ hồ sơ tổng thống của mình và giao lại cho con cái, sau đó chúng được giao cho Thư viện Quốc hội. Bộ hồ sơ của ông Taft có tổng cộng hơn 700.000 tài liệu.
Cuối cùng, Tổng thống Franklin D. Roosevelt đã đặt ra tiền lệ tặng hồ sơ của mình cho Cục Quản lý Lưu trữ và Hồ sơ Quốc gia. Ông cũng thành lập thư viện tổng thống.
Ông Roosevelt đã mô phỏng thư viện của mình theo thư viện tổng thống đầu tiên, Thư viện & Bảo tàng Tổng thống Rutherford B. Hayes, được mở ở Fremont, Ohio, vào năm 1916, với các giấy tờ được bảo mật sau khi ông Hayes rời nhiệm sở năm 1881.
Ông Franklin D. Roosevelt đã khai trương thư viện của mình ở Hyde Park, New York vào ngày 30/6/1941. “Với tư cách là tổng thống, tôi công nhận ngôi nhà mới nhất này, nơi lưu giữ hồ sơ của mọi người”, ông nói. Ngày đầu tiên, 161 người đã trả 25 xu mỗi người (khoảng 5 USD bây giờ) để vào thăm thư viện, AP đưa tin.
 |
| Tổng thống Grover Cleveland trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông vào năm 1888. Ảnh: Thư viện của Quốc hội. |
Chính phủ bắt đầu đánh dấu các tài liệu mật ngay trước Thế chiến 2.
Tất cả tổng thống từ thời ông Franklin D. Roosevelt đều giao giấy tờ riêng cho chính phủ, cho đến khi Richard M. Nixon cố giữ quyền kiểm soát một số tài liệu liên quan đến vụ bê bối Watergate sau khi ông từ chức vào năm 1974.
“Watergate” bao gồm các hoạt động bí mật và bất hợp pháp như nghe trộm văn phòng của các đối thủ chính trị, sử dụng FBI, CIA và Sở Thuế vụ làm vũ khí chính trị..., do chính quyền Richard Nixon thực hiện năm 1972-1974.
Ông Nixon cuối cùng đã từ bỏ 42 triệu trang tài liệu sau khi Quốc hội Mỹ thông qua các quy định mới với đỉnh điểm là Đạo luật Hồ sơ Tổng thống năm 1978, biến giấy tờ của tổng thống và phó tổng thống trở thành tài sản của chính phủ.
Ông Trump là cựu Tổng thống đầu tiên cố chiếm hữu hồ sơ tổng thống kể từ thời ông Nixon.
