Khi Jeff Wells đặt mua một chiếc bán tải Rivian R1T vào đầu năm 2019, anh trở thành một trong những khách hàng đầu tiên của Rivian, startup về lĩnh vực ôtô điện. Với sự hậu thuẫn từ gã khổng lồ Amazon, Rivian hứa hẹn sẽ hướng đến thị trường ngách độc đáo và khác biệt so với những nhà sản xuất ôtô khác.
Thế nhưng, sau 3 năm, người kế toán viên đến từ Nam California vẫn tiếp tục phải chờ đợi trong khi những khách hàng đến sau đã được giao xe. “Điều đó thật khó chịu và cách họ làm việc quá vô kỷ luật”, Wells nhận xét.
Không có hàng để giao
Wells chỉ là một trong số hàng chục khách hàng đặt trước xe trong những tuần gần đây phàn nàn về thời gian giao sản phẩm. Phần lớn khiếu nại xuất hiện sau khi Rivian Automotive thông báo thay đổi trình tự sản xuất xe, trong đó ưu tiên những mẫu có tùy chọn màu sắc nội, ngoại thất và bánh xe cụ thể.
Điều này đồng nghĩa những người đặt trước xe vẫn giữ nguyên màu sắc lựa chọn ban đầu sẽ phải chờ đợi thêm.
“Việc giới hạn mẫu mã sẽ giúp giảm tải áp lực và sự phức tạp cho các nhà cung cấp cũng như nhà máy. Điều này cho phép chúng tôi chế tạo số lượng xe lớn hơn”, Rivian nêu quan điểm trong một email gửi khách hàng.
Chia sẻ với Reuters, hãng xe này cho biết thời gian giao hàng không chỉ dựa vào thời điểm đặt hàng trước. Bên cạnh đó, Rivian cũng đang tìm giải pháp đẩy mạnh hoạt động giao hàng.
 |
| Rivian đang chật vật để giao xe cho khách. Ảnh: Bloomberg. |
Ngoài vấn đề thời gian giao sản phẩm, Rivian còn bị khách hàng chỉ trích do tiết lộ kế hoạch cắt giảm sản xuất cũng như thông tin lộn xộn về việc tăng giá xe. Song, những rắc rối trong giao hàng đang gây thiệt hại đáng kể cho hãng ôtô điện.
Trong bối cảnh hầu hết nhà sản xuất ôtô phải vật lộn với những khó khăn của chuỗi cung ứng toàn cầu, bao gồm sự thiếu hụt chất bán dẫn và chi phí nguyên vật liệu tăng cao, những hãng xe khởi nghiệp như Rivian càng có ít cơ hội để hoàn thành chỉ tiêu. Sau khi hết thời hạn khóa sau IPO, các nhà đầu tư lớn như Ford Motor hay Tiger Global Management đã bán bớt cổ phiếu của Rivian.
Tuy vậy, những người ủng hộ Rivian vẫn trung thành bất chấp sự hỗn loạn về giá cả của công ty. Sau khi giá xe điều chỉnh thêm, số lượng đơn đặt hàng trước đã tăng lên 90.000 xe, hiện chỉ áp dụng cho các đơn đặt trước mới.
Nhưng, việc chậm trễ giao hàng có thể khiến người dùng đổi ý và tìm đến lựa chọn khác như mẫu F-150 Lightning của Ford Motor.
Ngày 11/5, Rivian cho biết đang đại tu hệ thống và tách phần đặt hàng khỏi quá trình xử lý. Động thái này được cho là sẽ giải quyết những chỉ trích của khách hàng về tình trạng thiếu nguồn cung, đồng thời nâng cao tính minh bạch về giá cả và thời gian.
Chao đảo trước tình hình thế giới
Về mặt vĩ mô, tình trạng lạm phát gia tăng và những đứt gãy trong chuỗi cung ứng đang phá vỡ những dự báo tài chính và tạo thêm áp lực cho công ty ôtô điện mới thành lập.
“Thị trường đã đóng cửa đối với mọi công ty cả tốt lẫn xấu. Bạn phải thu hẹp lại và đặt ra các ưu tiên, làm bất cứ điều gì cần thiết để vượt qua được giai đoạn thử thách này”, Daniel Ninivaggi, lãnh đạo công ty khởi nghiệp EV Lordstown Motors, cho biết đã phải thanh lý nhà máy cho Foxconn do dự trữ tiền mặt sụt giảm mạnh.
 |
| Giá cổ phiếu của Rivian lao dốc mạnh. Ảnh: Reuters. |
Rivian khẳng định luôn theo dõi thị trường vốn và đã lên kế hoạch cho môi trường kinh doanh ngày càng khó khăn bằng cách tối ưu hóa lộ trình sản phẩm và chi phí hoạt động. Với 16 tỷ USD, hãng tự hào khi sở hữu lượng tiền mặt áp đảo so với Lordstrown và những startup EV nhỏ hơn khác như Canoo.
Dẫu vậy, Rivian đã đốt khoảng 1,2 triệu USD cho mỗi đơn hàng giao xe trong quý đầu tiên. Theo nhà phân tích Adam Jonas của Morgan Stanley, Rivian ước tính sẽ chi tổng cộng 7 tỷ USD tiền mặt trong năm nay.
“Tôi chắc chắn không đặt Rivian vào cùng một ‘rổ’ như những công ty khác. Mặc dù vậy, tôi tin Rivian cũng có những gánh nặng khác và họ cần chứng minh khả năng giao hàng cho khách”, Vitaly Golomb, đối tác lãnh đạo mảng EV và phương tiện tại ngân hàng đầu tư Drake Star, nhận định.
Khó có lãi
Dù Rivian tuyên bố nắm giữ đủ tiền mặt để mở nhà máy thứ hai ở Mỹ trị giá 5 tỷ USD vào năm 2025, sự kiên nhẫn của giới đầu tư vẫn đang tiếp tục vơi đi. Để kiểm soát chi phí, hai lãnh đạo công ty là RJ Scaringe và McDonough cho biết sẽ đơn giản hóa dòng xe và cắt giảm chi phí.
Giống như mọi lãnh đạo trong ngành sản xuất ôtô, Scaringe tin rằng điều tồi tệ nhất của tình trạng thiếu hụt chất bán dẫn đã qua. Tuy nhiên, các nhà sản xuất khác dự báo tình trạng này sẽ còn kéo dài đến năm 2023.
Thế giới đã thay đổi đáng kể kể từ thời điểm Rivian IPO, các nhà đầu tư không muốn tài trợ cho các công ty tăng trưởng EBITDA âm trong bối cảnh hiện tại
Adam Jonas, nhà phân tích từ Morgan Stanley
Rivian chưa thể sản xuất xe với tỷ suất lợi nhuận. Dù việc tăng giá bán mẫu xe bán tải từ 67.500 USD lên 79.500 USD có thể cải thiện vấn đề tài chính và bù đắp chi phí nguyên vật liệu, những đối thủ cạnh tranh trong ngành cho rằng việc phát sinh lợi nhuận ở mức giá đó cũng là cả thách thức.
Mức giá này sẽ được áp dụng cho những đơn đặt hàng sau ngày 1/3. Rivian cũng tuyên bố tung ra mẫu R1T cơ bản với mức giá cũ, dự kiến sẽ giao hàng vào năm 2024.
Theo Peter Rawlinson - CEO của nhà sản xuất ôtô điện sang trọng Lucid Group kiêm cựu Giám đốc kỹ thuật tại Tesla - ước tính Rivian phải chi khoảng 22.000 USD cho bộ pin năng lượng và 20.000 USD cho bộ truyền lực cung cấp bởi Robert Bosch. Do đó, hãng phải bán với giá 95.000 USD mới có lãi.
