EVN đã minh bạch về giá điện?
Nhận định tại buổi tọa đàm về giá điện, giá xăng diễn ra chiều nay do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, EVN chưa thực sự hoạt động hiệu quả.
Theo chuyên gia này, 16/3 là ngày bắt đầu thực hiện theo giá điện mới. Từ năm 2007 đến nay giá điện đã 7 lần tăng giá. Chính việc lần tăng thứ 8 này có biên độ lớn so với các lần trước đã làm người tiêu dùng bức xúc.
"Người tiêu dùng không phải không biết và chia sẻ khó khăn với ngành điện. Tuy nhiên, vấn đề chính nằm ở sự minh bạch của EVN. Mọi hoạt động của EVN trước nay không hiệu quả. Mọi chi phí phát sinh chưa hiệu quả, nay lại đổ lên đầu người tiêu dùng dẫn tới nhiều bất cập", ông nói.
Theo quan điểm của ông Long, để người tiêu dùng đồng thuận mỗi lần tăng giá điện thì phải minh bạch hơn trong tính toán chi phí, giá thành điện.
Chuyên gia này phân tích, việc EVN tăng giá điện 7,5% được đánh giá là phương án tăng giá thấp nhất, đã có sự cân nhắc tới các tác động tới tăng trưởng và CPI. Theo tính toán của EVN, thông số đầu vào đối với giá điện tăng 12,8%. Vừa qua EVN và Bộ Công Thương cũng đã công khai các chi phí cơ bản này để người dân giám sát.
Tính toán chi phí và giá thành điện hết sức phức tạp vì ngành điện hoạch toán từ trên xuống dưới, nên muốn tính chính xác thì phải có cơ quan chuyên môn, kiểm toán độc lập thì mới chuẩn.
Theo nhận định ban đầu của ông Long, ngành điện làm ăn không hiệu quả. Những chi phí như đầu tư ngoài ngành, năng suất lao động kém, tổn thất lớn,.. đều đưa vào giá thành. Lỗ do quản trị kém để người tiêu dùng gánh.
Để người tiêu dùng chấp thuận được thì cần “đại phẫu thuật” với sự tham gia của cơ quan tư vấn, độc lập, đủ chuyên môn tham gia cùng. Việc EVN báo cáo Bộ Công thương xem xét, chủ yếu đứng về phía doanh nghiệp sản xuất chứ ít khi đứng về phía người tiêu dùng.
Cũng theo chuyên gia này, phát ngôn của cơ quan chức năng nên công tâm. "Không thể phát ngôn kiểu nếu không tăng giá điện EVN phá sản, rồi tăng giá điện người tiêu dùng được hưởng lợi", ông Long nhấn mạnh.
 |
| Người tiêu dùng không phải không biết và chia sẻ khó khăn với ngành điện. Ảnh: Zing |
Tăng giá điện để cổ phần hoá EVN?
Việt Nam hội nhập sâu dẫn tới giá điện trong nước phải hòa đồng với giá thế giới. Việc so sánh giá là cần thiết nhưng không phải mọi sản phẩm đều có thể đưa ra so sánh. Giá điện hiện nay vẫn độc quyền, do Nhà nước định theo sát giá thị trường, bù đắp đủ chi phí hợp lý cho sản xuất kinh doanh và thỏa đáng.
Ông Long nhấn mạnh, lý lẽ EVN đưa ra về việc dù giá điện trong nước dù tăng vẫn thấp hơn giá khu vực là không hợp lý. EVN mới chỉ dựa vào giá đầu ra chứ chưa tính tới giá đầu vào. Nếu chỉ đơn thuần so sánh như vậy thì rõ ràng giá điện Việt Nam sẽ thấp hơn các nước. Cần phải so sánh cả 2 yếu tố là giá đầu ra, đầu vào mới có thể có được cái nhìn chính xác hơn về giá điện.
Nếu quản lý chặt ngành điện như năng suất lao động, giá thành điện thấp không những người tiêu dùng được lợi mà sẽ tạo điều kiện thu hút vốn nước ngoài. Ông Long cho rằng, không thể lấy lý lẽ mặt bằng giá khu vực để bao biện cho giá điện trong nước. Tại Việt Nam, 40% lượng điện tới từ thủy điện và chi phí chỉ bằng 50% so với hóa thạch.
EVN đã công khai minh bạch các yếu tố cấu thành lên giá. Giá thành điện vẫn còn khoản lỗ còn treo lại. EVN lập phương án giá và các bộ ngành đánh giá các phương án. Với mức điều chỉnh tăng 7,5% là cũng có dành 1 phần để EVN kết dư các khoản lỗ treo lại. Như vậy giá điện vẫn do Nhà nước xem xét quyết định trong giai đoạn này.
Về vấn đề cổ phần hoá ảnh hưởng tới giá diện, một trong những nguyên nhân ngành điện chậm phát triển là do thiếu vốn, quản trị hạn chế. Đòi hỏi cấp bách đối với EVN hiện nay là cổ phần hoá. Lỹ lẽ khó cổ phần hoá nhanh do giá điện thấp, theo ông Long là chưa thuyết phục.
Giá điện hiện nay đã theo cơ chế giá thị trường đối với sản phẩm độc quyền. Nhà nước tính toán chi phí hợp lý và lợi nhuận hợp lý. Ông Long cho rằng khó khăn hiện nay nằm ở quy mô vốn tài sản của 3 công ty thuộc EVN là quá lớn, khó có nhà đầu tư nào đủ vốn hấp thụ số vốn này.
Ông Long cũng nhấn mạnh hiệu quả hoạt động của EVN hạn chế, nguồn nhân lực kém mới là nguyên nhân dẫn tới khó cổ phần hoá nhanh…"Nếu đổ cho khó khăn cổ phần hoá là do giá điện thấp cần xem xét lại và chưa thỏa đáng", chuyên gia này phát biểu.
