 |
| Người vô gia cư lên xe buýt tuyến 22, chạy từ trạm trung chuyển Eastridge đến trạm Palo Alto tại thành phố San Jose, California. Ảnh: San Jose Mercury News |
Jimmy đưa 2 USD bằng các đồng xu lẻ cho người lái xe và tìm một chỗ ngồi ở phía sau của chiếc xe buýt. Ông ổn định chỗ để chuẩn bị cho một đêm dài, cởi bỏ đôi giày da trầy xước và ngả đầu vào khung cửa sổ mờ sương.
Mỗi ngày Jimmy, 47 tuổi, đều làm một việc quen thuộc trong suốt 3 năm qua từ sau khi mất việc đầu bếp tại trung tâm Microsoft.
Ông lên xe buýt vào nửa đêm và trải qua chuyến đi 35 dặm từ San Jose đến Palo Alto, California cho đến khi trời sáng. Ông trả 8 USD mỗi đêm chỉ để giữ ấm và không phải ngủ trên đường phố - số tiền khó khăn lắm ông mới kiếm được.
22 là tuyến xe buýt duy nhất chạy 24 giờ một ngày ở thung lũng Silicon và đã trở thành nơi cư trú không chính thức cho những người vô gia cư. Họ gọi nó là Khách sạn 22.
 |
| Một người đàn ông vô gia cư ngủ trên chuyến xe 22, còn được gọi là Khách sạn 22. Ảnh: Telegraph |
Khu vực nhỏ bé của tiểu bang Vàng đã trở thành ví dụ rõ nét nhất cho sự gia tăng khoảng cách thu nhập của người dân Mỹ.
Santa Clara – quận quản lý thung lũng Silicon – có tỷ lệ người vô gia cư cao nhất nước Mỹ dựa theo báo cáo mới nhất của Sở Nhà cửa. Đồng thời, đây cũng là nơi có thu nhập bình quân cao nhất và những ngôi nhà gần như đắt nhất nước – tất cả nhờ các công ty công nghệ cao nằm trong khu vực.
Thung lũng Silicon chứng kiến sự tăng trưởng của cải bền vững nhất trong lịch sử, nhưng nơi đây đang hứng chịu vấn đề về khoảng cách thu nhập. Khi tầng lớp trung lưu làm ăn phát đạt, lúc đó khu vực này chỉ có những người rất giàu và những người cực nghèo khổ.
Câu chuyện của hai thành phố
 |
| Người vô gia cư tại thung lũng Silicon. Ảnh: Business Insider |
Chiếc xe 22 đưa Jimmy đi qua nơi làm việc cũ, Microsoft, và trụ sở chính của Google, Facebook và Apple.
Trên đường đi, chúng tôi gặp một chiếc "xe buýt Google" đi ngược lại về phía San Francisco. Nhân viên Google được đưa đón trên những chiếc xe đen riêng biệt thường gọi là "Gbuses", thứ đã trở thành một biểu tượng cho sự bất bình đẳng nơi đây.
"Đó là câu chuyện của hai thành phố khác biệt", Jimmy nói. Ít nhất đó là cách mọi người miêu tả câu chuyện đang diễn ra. "Những nhân viên công nghệ kia không nhận ra là chúng tôi cũng không khác gì họ. Họ chỉ cách chúng tôi một bước sảy chân hay một khoản tiền lương mà thôi".
Jimmy, người đã rời Chicago để tới California đầu những năm 1990 để tìm việc làm, đang mặc một bộ vest và cà vạt lem màu, như cách ông vẫn mặc mỗi ngày, với hy vọng điều đó sẽ giúp tìm được việc. Ông đã gửi hàng tá đơn xin việc mỗi ngày từ thư viện địa phương, nhưng hiếm khi nhận được phản hồi.
Theo số liệu điều tra dân số mới nhất, đến 20.000 người rơi vào tình trạng vô gia cư tại quận này năm nay.
Những người không phải ngủ trên đường phố đang qua đêm tại The Jungle – trung tâm cho người vô gia cư lớn nhất nước Mỹ. Hàng trăm lều tạm trải dài hỗn loạn cả dặm.
Ray Bramson, phát ngôn viên về vấn đề vô gia cư thành phố San Jose cho biết: "Khoảng 5.000 người ngủ ngoài đường mỗi tối. Chúng tôi không thể làm gì với tình trạng này".
Trong vài năm qua, giá thuê nhà ở khu vực đã tăng vọt, trong vài trường hợp, tăng tới 300% so với mức trung bình cả nước.
"Khi bạn nghĩ tới người vô gia cư, bạn nghĩ về những người lang thang trên đường phố, không tiền bạc, không việc làm. Điều đó đã thay đổi. Việc làm cũng không thể đảm bảo bạn có thể thuê nhà ở đây. Mọi người đơn giản là không có đủ nguồn lương để duy trì sự sống".
Mức lương tối thiểu của bang gần đây được tăng từ 8 lên 10 USD mỗi giờ. "Đó là một bước đi đúng. Tuy nhiên thật không may mức thu nhập đủ để tự lo cho bản thân là vào khoảng 15 USD", ông Bramson nói.
 |
| Thung lũng Silicon cần phát triển nhà ở cho tất cả tầng lớp người dân. Ảnh: Business Insider |
Chuyến xe buýt táp vào một bến đỗ khi người lái xe nhận thấy có người đang đợi trong bóng đêm cạnh con đường. Bây giờ là 2h sáng. Ông hạ ván cho một phụ nữ với chiếc xe đẩy chất đầy đồ đạc.
Bà Sandra Pena không phải người phụ nữ duy nhất qua đêm trên Khách sạn 22. Người phụ nữ 52 tuổi, đẹp, khéo ăn nói và có học thức, bà không phải một hành khách đêm bình thường.
Bà đã làm nhân viên kỹ thuật trong 9 năm tại Arantech – nơi từng là một trong những công ty công nghệ lớn nhất thung lũng Silicon, cho đến khi bà bị cho thôi việc năm 1989.
Không lau sau đó, bà quyết định làm cho một công ty xây dựng với một vài thành công nhất định. Nhưng trong giai đoạn cao trào của suy thoái kinh tế năm 2009, bà mất tất cả và nhà cửa bị tịch thu. Bà bắt đầu cuộc sống trên chiếc xe tải, làm mọi việc trong khu vực.
Khi không có giường miễn phí tại trung tâm cư trú địa phương, Sandra ngủ trên xe buýt. "Mỗi ngày tôi qua đêm với 6 USD – số tiền nếu biết sử dụng đúng lúc sẽ giúp tôi duy trì qua cả đêm tới tận sáng. Tôi thích chỗ ngủ này vì sự yên tĩnh và thời gian riêng tư. Nhược điểm duy nhất là bạn phải thức dậy tại bến cuối và đợi 15 phút để lên chuyến xe tiếp theo", bà nói.
Sự thật trớ trêu
 |
| Người vô gia cư là khóc khuất đen tối nhất của sự phát nhiển nhảy vọt của các công ty công nghệ. Ảnh: Business Insider |
Là người sinh ra và lớn lên ở Santa Clara, bà đã chứng kiến nhưng thay đổi không thể nhận ra nơi đây.
Nơi đây từng được biết tới với những cây lan, tạo nên biệt danh "Thung lũng niềm vui của trái tim". Cho tới những năm 1960, đây là vùng sản xuất hoa quả lớn nhất thế giới và công ty thực phẩm Del Monte là doanh nghiệp đông nhân viên nhất thành phố.
Rồi các công ty công nghệ bắt đầu tới, xuất phát từ phía Đại học Stanford, nơi giúp các công ty khởi nghiệp bằng các khoản trợ cấp và cố vấn kiến thức.
"Khi tôi lớn lên ở đây, tất cả là các trang trại và vườn hoa, tôi chỉ là cô gái chăn bò. Bạn có tất cả những gì bạn muốn, thời tiết đẹp quanh năm. Tôi không đổ lỗi cho họ khi đến đây, nhưng họ không mang lại cho người dân nơi đây điều gì cả", Sandra nói khi đang cố gắng hoàn thành một khóa học về xây dựng tại trung tâm việc làm với hy vọng điều đó sẽ giúp bà có việc làm.
Chris Richardson, giám đốc hoạt động tại tổ chức dành cho người vô gia cư Downtown Streets, nơi đang giúp đỡ Sandra, nói: "Khách sạn 22 là một bí mật mở với người vô gia cư – chỉ với một số tiền nhỏ, mọi người có thể có một giấc ngủ qua đêm không bị làm phiền".
Ông cho biết vấn đề đã vượt khỏi tầm kiểm soát khi số người vô gia gấp đôi số lượng giường họ có. "Bạn thấy lều của những người ngủ trên đường phố chỉ 2 dặm cách nhà của Sergey Brin, đồng sáng lập Google. Và thật trớ trêu, ngay cả kỹ sư của ông ấy cũng không đủ tiền để sống ở đây.
"Chúng tôi đang cố gắng kêu gọi các tỷ phú công nghệ tham gia việc chúng tôi đang làm. Họ đóng góp hàng triệu USD vì các mục đích từ thiện nhưng gần như không có gì đến với cộng đồng địa phương mà họ đang hàng ngày góp phần tàn phá".
"Đó không hoàn toàn là lỗi của họ, nhưng họ là những người liên quan đến vần đề người vô gia cư và họ có đủ sức mạnh và bộ óc để thay đổi điều đó".
Eileen Richardson, người sáng lập Downtown Street, là một nhà đầu tư mạo hiểm và cựu giám đốc công ty công nghệ, từng đứng đầu trang nghe nhạc trực tuyến Naspter. Cô tình nguyện tham gia giúp đỡ người vô gia cư sau khi quyết định nghỉ việc 10 năm trước. Cô đã bất ngờ trước những gì mình thấy và quyết định lập tổ chức trên để giúp đỡ mọi người.
Tại một buổi họp hàng tuần, người đội trưởng thông báo với khoảng 100 khách tham dự - Google đang tuyển nhân viên. Công ty sẽ tổ chức một hội chợ việc làm trong vài tuần tới và họ đang tìm kiếm đầu bếp, nhân viên lau dọn…
Một vài người than vãn, nhưng phần lớn khá chăm chú lắng nghe, một nhóm người đăng kí tham gia sau buổi họp.
