Nói tới bóng đá thì không thể không nhắc tới những người hâm mộ quá khích Ultras (còn được gọi là fan cuồng). Họ thường xuyên xuất hiện, gây nhiều tranh cãi và thể hiện nguyên tắc và giá trị quan của riêng mình ở hầu hết mọi giải đấu trên khắp thế giới. Tuy nhiên, họ vẫn là một yếu tố bí ẩn và được tác giả James Montague khắc hoạ là một lực lượng góp phần chuyển đổi cả bóng đá và chính trị. Trong cuốn 1312: Among the Ultras: A journey with the world’s most extreme fans, James Montague lần đầu tiết lộ bộ mặt thật của thế lực phần nào đi ngược xã hội này.
Tác giả James Montague đã dành nhiều năm len lỏi vào đời sống của những người hâm mộ cuồng nhiệt này và tiêu đề cuốn sách của ông, 1312, ám chỉ chữ ACAB, một từ viết tắt phổ biến mang nghĩa chỉ trích cảnh sát và cũng có nét tương đồng với sự ngờ vực và muốn đi ngược lại chính quyền của các fan cuồng.
 |
| Fan của câu lạc bộ Legia Warsaw cùng biểu ngữ có dòng chữ "Ultras" tại Warsaw, Ba Lan năm 2015. Ảnh: Daily Mail. |
Hành trình đi sâu vào thế giới fan
Xuyên suốt cuốn sách, Montague là một hướng dẫn viên tuyệt vời và táo bạo khi ông đưa người đọc đi tới 25 quốc gia để so sánh các phong trào fan hâm mộ cuồng nhiệt trên khắp thế giới, không chỉ đến với các sân vận động trải khắp từ vùng Balkans đến Buenos Aires mà còn là các nhà kho, khu rừng, đồng ruộng và các con đường hầm chui lủi.
Ở Albania, một người theo chủ nghĩa dân tộc tên là Ismail vừa lái xe bằng đầu gối và vừa thao tác súng thành thạo. Hay ở Indonesia, tác giả bị các nhóm fan cuồng đối lập mang theo dao rựa truy đuổi.
 |
| Cuốn sách ra mắt tháng 3 năm nay. Ảnh: Amazon. |
Tác giả biết những điều này thường rất nguy hiểm: “Tôi đã được cảnh báo rằng nếu chúng tôi gặp rắc rối thì trong mọi trường hợp, tôi không thể ngã xuống. Ngã xuống tức là chết”.
Đôi khi, các tình huống ông đặt mình vào không liên quan gì đến bóng đá, nhưng tất cả đều có cảm giác nguy hiểm, gia tăng adrenaline và dễ bị tổn thương - những cảm xúc giống như khi thưởng thức một trận cầu đỉnh cao. Ông viết: “Mỗi người hâm mộ quá khích đều có chung câu chuyện về cảm xúc và hồi ức. Họ nhìn vào sân, bị cuốn vào các pha thi đấu nguy hiểm và sự ồn ã của đám đông sau khi bàn thắng được ghi. Họ không chỉ muốn xem bóng đá. Họ cũng muốn trải nghiệm điều đó”.
Montague cũng không e sợ những góc khuất đen tối nhất của văn hóa quá khích này. Tại Boca Juniors ở Argentina, nhóm fan cuồng (được gọi là La Doce) được cho là thu vào 3 triệu USD mỗi tháng.
Ngay cả khi các nguồn tin khác nói rằng con số thấp hơn nhiều, chỉ ở mức 400 nghìn USD/ tháng, thì đây vẫn là số tiền lớn, đặc biệt khi nhiều người đến từ các khu ổ chuột. Sự ăn chia cao đến mức nhiều fan tham gia mạng lưới này đã bị sát hại trong nhiều thập kỷ nay.
Phần lớn số tiền đó không chỉ đến từ việc buôn bán vé và ma túy, mà còn từ việc họ được các chính trị gia, tổ chức tội phạm hay các nhóm buôn ma túy thuê làm các công việc mờ ám.
 |
| Các fan cuồng tại Palermo biểu tình chống Tổng thống Maurizio Zamparini năm 2017. Ảnh: Pacific Press. |
Nhiều khi các fan này cũng giống như lính đánh thuê hay côn đồ, được thuê để thay người chủ chiến đấu, hăm dọa hay dụ dỗ. Một "người trong cuộc" ở Serbia chia sẻ: “Họ được tổ chức như một đội quân. Chỉ trong một khoảng thời gian rất ngắn, họ có thể tụ tập 10 nghìn người tại đây, ở Belgrade”.
Các cuộc ẩu đả vô tổ chức, say xỉn của các hooligan (tên gọi fan cuồng ở Anh) hiện được thay thế bằng các trận xung đột bố trí giữa rừng sâu và có sự tham gia của những tay giỏi võ thuật. Và trong khi nhiều người không muốn liên quan gì đến quyền lực, đôi khi họ vẫn bị đẩy vào tình thế dính líu đến chính trị. Đây có thể là những ví dụ điển hình về khía cạnh cứng rắn nhất của sức mạnh mềm bóng đá.
1312 là một chuyến du lịch khắp toàn cầu với tốc độ tên lửa, nhanh đến mức người đọc thỉnh thoảng có thể bị say máy bay. Số quốc gia, câu lạc bộ và nhân vật xuất hiện trong cuốn sách dày đặc và nhanh đến mức ngay cả các chuyên gia cũng phải hoang mang khi đọc.
Sau khi đi sâu vào nội bộ lực lượng này, tác giả giải mã được duyên cớ nhiều người gia nhập vào các băng đảng tội phạm, dấn thân vào các tổ chức bán quân sự để tích lũy quyền lực và sự giàu có, trong khi những nhóm khác lại trở thành lực lượng thập tự chinh với lý tưởng chống lại sự bất công và chuyên chế.
Dù tâm lí của các fan quá khích thường mang tính cực đoan cục bộ nhưng ở họ cũng thể hiện một nét đặc sắc văn hóa toàn cầu. Những người hâm mộ dù cách xa nhau hàng nghìn km vẫn có thể cộng hưởng với nhau trong những bài hát về bóng đá, những cuộc diễu hành, trong các vấn đề chính trị và cả triết lý nhân sinh.
