 |
Các chuyên gia y tế đã cảnh báo hội chứng Long Covid (Hội chứng Covid-19 kéo dài) là một cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng ẩn sâu bên trong đại dịch Covid-19. Ước tính trên thế giới có hơn 100 triệu bệnh nhân mắc các bệnh suy nhược hậu Covid-19, theo Financial Times.
Các nhà khoa học đang trong giai đoạn đầu tìm kiếm phương pháp điều trị có thể làm dịu các triệu chứng, tập trung nghiên cứu các nguyên nhân chưa được làm rõ, giúp mọi người cải thiện sức khỏe.
Một bài phân tích tổng hợp các nghiên cứu của các nhà khoa học từ Đại học Pennsylvania State University cho thấy vào thời điểm xuất bản bài báo này, có hơn một nửa trong số 236 triệu người mắc Covid-19 có các triệu chứng suy nhược kéo dài hơn 6 tháng.
Amitava Banerjee, giáo sư khoa học dữ liệu lâm sàng tại Đại học College London, cho biết ngay cả 2 năm sau đại dịch, mọi người vẫn cảm thấy sợ hãi tột độ khi thấy bảng thống kê ghi nhận số bệnh nhân nhập viện và số liệu tử vong tăng chóng mặt, chưa kể ảnh hưởng của hội chứng Long Covid tiềm tàng sau đó.
Hội chứng Long Covid là gì?
Hội chứng Long Covid được xác định khi người bệnh có các triệu chứng suy nhược từ 12 tuần trở lên sau khi được chẩn đoán.
 |
| Long Covid là tình trạng khi mọi người gặp các triệu chứng như khó thở và mệt mỏi trong nhiều tháng sau khi mắc Covid-19. Ảnh: AFP. |
Một nghiên cứu từ Anh đã phát hiện 1/3 số bệnh nhân nhập viện bị mắc Long Covid tới tận một năm. Theo Rachael Evans, nhà khoa học lâm sàng tại Viện Nghiên cứu Sức khỏe Quốc gia Anh, nghiên cứu Phục hồi chức năng cho người bị nhiễm Covid-19 (PHOSP) giúp phân chia những người bệnh thành các nhóm nhỏ và điều hướng việc nghiên cứu thuốc mới.
Bà nói thêm: “Nghiên cứu nhấn mạnh các nhu cầu cấp thiết của các phương pháp điều trị và hỗ trợ chăm sóc sức khỏe để cải thiện khả năng hồi phục của bệnh nhân. Không ai nghĩ rằng hội chứng Covid-19 kéo dài lại cần có một cơ chế và một phương pháp điều trị riêng".
Các triệu chứng
Hai triệu chứng thường gặp nhất ở các bệnh nhân được báo cáo là mệt mỏi và khó thở. Một số người còn bị tổn thương các cơ quan nội tạng. Trong nghiên cứu PHOSP, cứ 10 người thì có một người bị suy giảm nhận thức có liên quan về mặt lâm sàng, thường được gọi là “sương mù não” (Brain fog).
Margaret O’Hara, một ủy thác viên cho nhóm bệnh nhân tại tổ chức Long Covid Support, đã mắc Covid-19 vào tháng 4/2020, sau khi làm việc trong khu chăm sóc tích cực. Cô đã mắc chứng Long Covid trong khoảng một năm và sau khi nhiễm Covid-19 lần nữa vào tháng 10/2021, cô lại bị tái phát.
 |
| Những bệnh nhân phải nhập viện vì Covid-19 có nhiều nguy cơ đối mặt với hội chứng Long Covid. Ảnh: AFP. |
“Không có từ nào diễn tả được mức độ mệt mỏi của tôi. Đôi khi tôi ngủ dậy vào buổi sáng và cảm thấy bị mê man trong khoảng một giờ. Cảm giác ấy giống như ai đó đặt khăn tẩm thuốc mê lên miệng tôi, buộc tôi phải nằm xuống", cô chia sẻ.
Phụ nữ, những người bị béo phì và những người phải dùng máy thở xâm nhập là đối tượng phải chịu hội chứng Long Covid nhiều nhất.
Đến nay, chúng ta vẫn chưa rõ việc tiêm chủng có chống được hội chứng Long Covid hay không, nhưng dữ liệu tự báo cáo từ ứng dụng theo dõi sức khỏe Zoe của Anh cho thấy nguy cơ đó được giảm một nửa.
Nguyên nhân
Nguyên nhân cho hội chứng này tới nay chưa được làm rõ. Tuy nhiên, nghiên cứu PHOSP đã cung cấp một manh mối củng cố cho giả thuyết hội chứng Long Covid xuất phát từ phản ứng miễn dịch liên tục.
Những người bị bệnh bị mắc chứng này rất dễ bị viêm nhiễm. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những người bị hội chứng Long Covid nghiêm trọng và những người bị sương mù não, có tỷ lệ viêm cao nhất.
Ông Stephen Holgate, giáo sư Đại học Southampton và đồng sáng lập Synairgen, một công ty đang sản xuất thuốc kháng virus Covid-19, cho biết nếu chụp MRI, chúng ta sẽ nhìn thấy các cơ quan bị viêm.
Ý kiến khác cho rằng có một loại khuynh hướng di truyền giúp xác định nhóm người có nguy cơ có phản ứng miễn dịch này, vì vậy các nhà nghiên cứu đang tiến hành các nghiên cứu liên kết toàn bộ gene để cố gắng xác định loại gene của các bệnh nhân.
Một giả thuyết khác cho là do virus tấn công vào các chất dự trữ năng lượng của tế bào, ty thể. Các nhóm tế bào phụ có thể đang phải trải qua những phản ứng khác nhau. Có thể cả hai giả thuyết đều có thể đúng cùng một lúc.
Phát triển thuốc điều trị
Cơ quan Y tế Quốc gia của Anh và các hệ thống y tế lớn của Mỹ đã thành lập các phòng khám điều trị hội chứng Long Covid, chuyên vật lý trị liệu và hỗ trợ sức khỏe tâm thần. Nhưng cho đến nay, họ chưa có nhiều loại thuốc điều trị.
 |
| Nhiều nghiên cứu đang được thực hiện nhằm tìm kiếm thuốc điều trị hội chứng Long Covid. Ảnh: AFP. |
Một số bác sĩ đã sử dụng các loại thuốc có ít tác dụng phụ mà họ tin rằng là có hiệu quả. Có nhiều loại thuốc đa dạng để phù hợp theo từng triệu chứng, bao gồm thuốc kháng histamine và thuốc ức chế cytokine để xử lý viêm, thuốc kháng axit, thuốc ức chế beta và thuốc chống đông máu.
Một nghiên cứu nhỏ gần đây từ Đại học Cambridge đã đề xuất sử dụng kết hợp lợi khuẩn probiotics có thể giúp làm giảm triệu chứng bệnh gut của hội chứng Long Covid và cải thiện tổng thể sức khỏe.
Bill Hinshaw, Giám đốc điều hành của công ty công nghệ sinh học Axcella Therapeutics có trụ sở tại Boston, cho biết có rất ít loại thuốc điều trị hội chứng Long Covid, thậm chí còn rất hiếm thuốc điều trị mệt mỏi và suy nhược.
Axcella và Đại học Oxford đang phát triển một loại thuốc có thể giảm viêm và phục hồi chức năng của ty thể. Họ hy vọng sẽ có dữ liệu thử nghiệm lâm sàng vào giữa năm nay.
Những nhà khoa học khác thì tập trung nghiên cứu theo nhóm bệnh nhân. Ví dụ: Nhà tiên phong trị liệu kỹ thuật số Akili Interactive đang tạo ra một trò chơi dành cho những người bị chứng sương mù não.
Công ty công nghệ sinh học PureTech Health đang trong giai đoạn thử nghiệm 2 của một loại thuốc điều trị tổn thương mô phổi. Michael Chen, trưởng bộ phận đổi mới của công ty cho biết gần một nửa số người mắc hội chứng Long Covid bị khó thở, vì vậy có thể sẽ có hàng triệu người khác bị bệnh sẹo phổi.
“Đó là một viễn cảnh đáng sợ và là cánh cửa mở ra cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng có thể kéo dài đại dịch trong tương lai", ông nhận định.
