 |
“Joo Young là một cô gái có sức ảnh hưởng lớn”, cha cô - ông Lee Jung Min - kể về con gái.
“Joo Young thể hiện tố chất của một nhà lãnh đạo, quản lý công việc kinh doanh riêng. Cả tôi, vợ tôi và con trai đều nể trọng con bé”, người cha nói với BBC.
Mong mỏi công lý được thực thi
Lee Joo Young, 29 tuổi, dự định kết hôn vào tháng 9 tới. Thực ra, cô vừa mua chiếc váy cô dâu dành cho ngày trọng đại của mình ngay trước khi quyết định đi chơi đêm Halloween với chồng sắp cưới ở Itaewon, tại Seoul, nơi cô sinh sống.
Thảm kịch do đám đông quá mức giẫm đạp trong con hẻm chật hẹp ở Itaewon vào đêm tang thương đó đã cướp đi sinh mạng 159 người, phần lớn là những nạn nhân trẻ tuổi. Vị hôn phu của Lee Joo Young sống sót, nhưng cô không may mắn như vậy.
 |
| Ông Lee Jung Min vào phòng người con gái xấu số mỗi khi ông muốn được tiếp thêm sinh lực. Ảnh: BBC. |
Ông Lee Jung Min và các gia đình tang quyến ở Seoul giờ đây đang mong mỏi công lý được thực thi. Trong tháng qua, ông đã giữ vai trò Phó chủ tịch Hiệp hội Các gia đình nạn nhân Thảm kịch Itaewon.
Thế nhưng, điều các gia đình nạn nhân mong mỏi và thực tế đang là hai thế giới xa cách.
Theo kết quả từ cuộc điều tra được chờ đợi từ lâu của cảnh sát, vụ giẫm đạp lẽ ra đã có thể tránh được. Sự yếu kém trong khâu lên kế hoạch bảo vệ an ninh cho sự kiện, và kiểm soát đám đông cũng như phản ứng khẩn cấp, đồng nghĩa với việc đây là một “thảm họa nhân tạo”.
Mất niềm tin
23 quan chức hiện phải đối mặt với án tù vì tội “gây chết người do thiếu trách nhiệm nghề nghiệp”. Trong khi đó, hai sĩ quan cảnh sát bị bắt vào tháng 11/2022 vì nghi ngờ ra lệnh xóa một báo cáo nội bộ nói về những lo ngại về an toàn trong thời gian Halloween.
Tuy vậy, những người bị truy tố chủ yếu là các sĩ quan cảnh sát và ủy viên hội đồng địa phương trong quận xảy ra vụ giẫm đạp.
Nói cách khác, giới chức trách cấp cao chưa bị truy cứu trách nhiệm về những gì đã xảy ra trong thảm kịch. Hiệp hội Các gia đình nạn nhân Thảm họa Itaewon gọi đây là hành động “cắt đuôi thằn lằn” - nghĩa là việc truy cứu trách nhiệm một cách lấy lệ, không tới nơi tới chốn.
“Chúng tôi chưa bao giờ tin tưởng Phòng cảnh sát đặc biệt sẽ điều tra ngọn ngành thảm họa Itaewon. Chúng tôi đã nói ngay từ đầu rằng cảnh sát không thể điều tra chính cảnh sát được”, Chủ tịch Hiệp hội Các gia đình nạn nhân Thảm họa Itaewon, ông Lee Jong Chul nói.
“Chưa có nhân vật cấp cao nào bị thẩm vấn cả, chẳng hạn quan chức trong Bộ Nội vụ. Thị trưởng Seoul hay cảnh sát trưởng quốc gia cũng vậy. Chúng tôi nghĩ rằng họ phải chịu trách nhiệm về những gì đã xảy ra”, ông Lee Jong Chul nhấn mạnh.
Tuy nhiên, chính xác thì “trách nhiệm” ở đây nghĩa là gì? Điều này đang là tâm điểm trong những câu hỏi hậu thảm họa Itaewon.
Chẳng hạn việc chứng minh rằng bộ trưởng Bộ Nội vụ Hàn Quốc cần chịu trách nhiệm hình sự về một đêm thứ bảy tại một khu phố ở Seoul dường như là một viễn cảnh xa vời.
Tuy nhiên, các gia đình tranh luận rằng đó không chỉ là trách nhiệm pháp lý.
 |
| Lee Joo Young lẽ ra sẽ làm đám cưới vào tháng 9 tới. Ảnh: BBC. |
“Trong ba tháng qua, chúng tôi đã bị đối xử một cách thờ ơ, thiếu chân thành”, ông Lee Jong Chul nói.
“Tôi hiểu rằng yêu cầu trách nhiệm hình sự sẽ khó hơn, nhưng có một thứ gọi là trách nhiệm đạo đức”, ông khẳng định.
Trong suốt 10 tuần qua, câu hỏi về một lời xin lỗi chính thức đã được đưa ra hết lần này đến lần khác. Từ "xin lỗi" đã được đưa ra từ cảnh sát trưởng quận đến tổng thống Hàn Quốc, nhưng ý nghĩa chính xác của từ đó thường dẫn đến một cuộc tranh luận về ngữ nghĩa.
Người thân của các nạn nhân cảm thấy những người đứng đầu đang xin lỗi vì sự mất mát của các gia đình, xin lỗi cho hành động của người khác, xin lỗi vì bi kịch mang tính tình huống. Họ xin lỗi tất cả, nhưng không có bất cứ điều gì liên quan đến việc chịu trách nhiệm trực tiếp.
Cũng có một cảm giác không thể chối cãi, khi nói chuyện với các gia đình, rằng giới chức trách lạnh lùng và vô cảm.
 |
| Thảm kịch Itaewon đã tác động sâu sắc trên khắp Hàn Quốc và gia đình của các nạn nhân mong mỏi công lý được thực thi. Ảnh: Reuters. |
Một ví dụ đau đớn là vào tháng 11/2022, khi một thiếu niên mất đi người bạn thân nhất và bạn gái của mình trong thảm kịch đã tự kết liễu cuộc đời.
Giới chức trách Hàn Quốc gọi lựa chọn của thiếu niên này là "đau lòng", nhưng lại cho rằng "sẽ tốt hơn nếu cậu ấy mạnh mẽ hơn một chút và tìm cách điều trị". Sau những lời chỉ trích gay gắt, giới chức trách Hàn Quốc quyết định đưa thiếu niên vào danh sách tử vong chính thức của thảm kịch Itaewon.
Sau đó, có những tiết lộ rằng cảnh sát đã yêu cầu kiểm tra cơ thể nạn nhân để tìm xem có ma túy bất hợp pháp hay không. Cha mẹ của thiếu niên này nói rằng họ không được phép chạm vào thi thể con mình lần cuối và từ biệt. Trong khi đó, xuất hiện những báo cáo về việc cảnh sát đã thẩm vấn người sống sót ở tuổi vị thành niên trong các khu bệnh viện mà không có người giám hộ.
Những cách phản ứng đó đang nối dài thêm cảm giác phẫn nộ của những người ở lại gần ba tháng sau thảm kịch, khiến nỗi đau khó khép lại hơn.
Kể từ tháng 11/2022, hơn 5.600 người đã nhận được hỗ trợ từ Trung tâm Quốc gia về Thảm họa và Sang chấn. Trung tâm đã thiết lập một cơ sở đặc biệt ở Itaewon.
“Thảm họa Itaewon về nhiều mặt là một thảm họa quốc gia”, Giám đốc trung tâm, tiến sĩ Sim Min Young cho biết.
“Chúng tôi đã chứng kiến những người bị hoảng loạn, căng thẳng, lo lắng sau chấn thương tâm lý. Một số người thậm chí không ở đó, họ chỉ xem những thứ trên tivi và mạng xã hội”.
“Theo kinh nghiệm của tôi, cho dù cuộc điều tra có kỹ lưỡng đến đâu, sẽ không có câu trả lời hoàn toàn rõ ràng nào có thể xoa dịu trái tim của các nạn nhân. Nhưng điều đó không có nghĩa là các gia đình không có quyền có được một cuộc điều tra trung thực. Điều này rất quan trọng đối với sự phục hồi hậu thảm kịch”, ông nói thêm.
Sau gần ba tháng vận động, Lee Jung Min nói rằng ông đã kiệt sức, nhưng ông vào phòng con gái khi cảm thấy cần được tiếp thêm sinh lực.
“Tôi quyết tâm có được lời xin lỗi chính đáng, để con gái tôi có thể nhắm mắt thanh thản. Tôi đã nói với người con xấu số: ‘Cha sẽ cố gắng hết sức'".
Tuần này, một cuộc điều tra song song của Quốc hội Hàn Quốc đã kết thúc. Đảng đối lập, dẫn đầu cuộc điều tra, cho biết sẽ báo cáo Bộ trưởng nội vụ và Cảnh sát trưởng Quốc gia.
Nhưng cuối cùng, các công tố viên sẽ quyết định mức độ truy cứu trách nhiệm hình sự đối với thảm họa.
Những cuốn sách để hiểu về Hàn Quốc
Mục Thế giới giới thiệu tới độc giả các cuốn sách nên đọc để hiểu thêm về Hàn Quốc - một trong những đối tác hàng đầu của Việt Nam trên nhiều lĩnh vực.
Độc giả có thể xem thêm tại đây.
