Nhà hoạt động Roman Protasevich xuất hiện trong đoạn video do truyền hình nhà nước Belarus công bố hôm 24/5. Đây là lần đầu tiên thông tin chính thức về Protasevich được công khai từ sau khi nhà báo này bị bắt hôm 23/5, trong vụ chuyển hướng máy bay gây chấn động, theo CNN.
Thông tin về Protasevich được nhà chức trách công bố trong bối cảnh những người chỉ trích lên án chính quyền Tổng thống Alexander Lukashenko, còn Liên minh châu Âu áp đặt lệnh cấm vận không phận với Belarus.
Tuy nhiên, chính quyền Minsk bác bỏ các cáo buộc, khẳng định họ hành động hợp pháp và "chính đáng".
Protasevich tự thú
Trong đoạn video được công bố hôm 24/5, Protasevich ngồi trước chiếc bàn, không bị còng tay. Tốc độ nói của Protasevich được ABC News miêu tả là "khá nhanh".
"Thái độ của nhân viên Bộ Nội vụ với tôi đúng mực và phù hợp với quy định pháp luật. Tôi thừa nhận đã tổ chức các cuộc bạo loạn quy mô lớn ở thành phố Minsk, và đang phối hợp với cuộc điều tra", Protasevich nói trong đoạn video.
Dù vậy, những người ủng hộ Protasevich tin rằng nhà hoạt động đối lập không tự nguyện quay đoạn video này.
Lãnh đạo phe đối lập Belarus đang sống lưu vong, bà Sviatlana Tsikhanouskaya, cho rằng Protasevich bị ép quay video "tự thú". "Đoạn video cho thấy Roman trông giống như chịu sức ép về thể chất và tinh thần", bà Tsikhanouskaya viết trên Twitter.
 |
| Roman Protasevich trong đoạn video tự thú được Belarus công bố. Ảnh: Guardian. |
Trong tuyên bố được Nhà Trắng đưa ra hôm 24/5, Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng cho rằng Protasevich có vẻ như đã bị ép buộc quay lại những lời tự thú.
Hôm 24/5, cha của nhà báo Protasevich là Dmitry Protasevich cho biết ông lo sợ con trai sẽ bị nhà chức trách Belarus lạm dụng thể chất, hay thậm chí tra tấn.
"Chúng tôi rất lo ngại họ sẽ dùng thủ đoạn lạm dụng thể xác, hay tra tấn đối với con trai mình. Chúng tôi hy vọng điều ấy không xảy ra, nhưng đó là cách an ninh Belarus thường làm. Họ đã săn đuổi Roman trong thời gian dài", ông Dmitry nói.
Dmitry từng là quân nhân mang hàm trung tá trong quân đội Belarus. Tuy nhiên, Tổng thống Lukashenko tước quân hàm của Dmitry sau khi vợ chồng ông rời khỏi đất nước để tới sống ở Ba Lan cùng con trai tháng 8/2020.
Ông Dmitry miêu tả nhà lãnh đạo Belarus lo lắng những hành động của chính quyền sẽ bị phô bày, cũng như "sợ người dân công khai nói về những gì đang xảy ra" trên đất nước.
Chính phủ Belarus nói gì?
Belarus đã trở thành mục tiêu chỉ trích của các nước trong Liên minh châu Âu (EU). Viết trên Twitter, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tuyên bố "những người chịu trách nhiệm cho vụ cướp máy bay của Ryanair sẽ bị trừng phạt".
Thủ tướng Czech Andrej Babis và Bộ trưởng Giao thông Pháp Jean Baptiste Djebbari cho rằng vụ việc hôm 23/5 "là điều không thể chấp nhận được".
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen hôm 24/5 tuyên bố EU đóng cửa không phận với máy bay từ Belarus, đồng thời khẳng định sẽ sớm có thêm nhiều biện pháp trừng phạt khác.
Nhà lãnh đạo EU cũng cho biết gói cứu trợ đầu tư 3,6 tỷ USD của khối dành cho Belarus sẽ "bị giữ lại và đóng băng".
Từ Washington, chính quyền Tổng thống Joe Biden lên án vụ việc hôm 23/5, đồng thời yêu cầu Belarus trả tự do cho Protasevich ngay lập tức.
"Mỹ lên án mạnh mẽ với việc chặn máy bay cũng như việc bắt ông Protasevich sau đó", ông Biden nói trong tuyên bố.
 |
| Protasevich trong một cuộc biểu tình tháng 3/2012 ở Minsk. Ảnh: AFP. |
Trong khi đó, Belarus tuyên bố những phát ngôn "hiếu chiến" của các nước phương Tây về vụ bắt giữ Protasevich là hành động "vội vàng".
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Belarus Anatoliy Glaz nói với hãng thông tấn nhà nước Nga RIA Novosti rằng "một số nước" và EU đang đưa ra "những cáo buộc vô căn cứ, cố ý chính trị hóa".
Ông Glaz tuyên bố những nước lên án Belarus rõ ràng "không muốn hiểu rõ vụ việc theo chiều hướng khách quan".
Nói về vụ việc hôm 23/5, ông Glaz tuyên bố nhà chức trách Belarus hành động "hoàn toàn chính đáng" nhằm bảo đảm an ninh và an toàn của hành khách cũng như phi hành đoàn.
"Hoàn toàn không có nghi ngờ gì rằng hành động của nhà chức trách chúng tôi tuân thủ đầy đủ các quy định quốc tế", ông Glaz tuyên bố.
Nga - đồng minh quan trọng nhất của Belarus - cho biết nước này sẽ không bình luận về vụ chuyển hướng máy bay.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov hôm 24/5 tuyên bố các cơ quan hàng không quốc tế sẽ quyết định Belarus có tuân thủ đúng quy định hay không.
Trả lời phóng viên hôm 24/5, người phát ngôn của Liên Hợp Quốc Stephane Dujarric cho biết Tổng thư ký Antonio Guterres "quan ngại sâu sắc" trước vụ việc và kêu gọi các nước hợp tác phục vụ "cuộc điều tra toàn diện và minh bạch".
