Gác cúm núm bằng băng ghi âm, thu tiền triệu mỗi đêm

Gà nước, vịt trời, cúm núm đều có nguồn gốc là chim rừng, hay trú ngụ, sinh sản ở những cánh rừng tràm và áp sát biên giới miền Tây. 

Ông Mười Quốc (ấp Mẹc Lung, xã Vĩnh Hoà, Châu Thành, An Giang) kể, nghề gác cúm núm cũng lắm công phu. "Trước hết, phải chọn mua con cúm núm mồi, kế đến học cách làm bẫy chân, bẫy lưới rồi đi tập sự, sau mấy mùa mới thành thạo, có được chiến lợi phẩm. Ai mà nóng tánh, hổng đi gác được đâu. Phải rình mò, như… ăn trộm vậy mới được", ông Mười Quốc nói.

Kể về hành trình đi bẫy cúm núm, ông Ba Chắc ở thị trấn Phú Mỹ, huyện Chợ Mới (An Giang) nói thêm, ban đầu người bẫy lấy thiếc cuốn tròn như cái bông bí, giống dạng cái loa. Đầu buổi săn, người bẫy cầm bông bí phát tiếng "cum, cum, cum", đến nửa đêm thì hạ giọng "cùm, cùm, cùm" cho con mồi định vị. Đến khoảng 2 - 3h sáng, người săn đổi giọng thành "cụp, cụp, cụp" như thể tiếng con trống gọi con mái. “Đặt nhiều bẫy cùng lúc, cúm núm mắc bẫy thấy ham, cứ gỡ xong thì lại gài tiếp. Loay hoay liên tục, mà quên luôn buồn ngủ. Làm nghề gì, phải biết mê rồi khoái nghề đó, như vậy mới bền bỉ và sống được mãn năm", ông Chắc nói. 

Vậy mà, theo những người săn cúm núm, nghề này nuôi sống nhiều gia đình, khá lên đủ ăn đủ mặc và cả mua sắm trong gia đình. Vào mùa lúa, mùa mưa, lúc nước lên ngập đồng, cúm núm nhiều, chỉ cần quảy bẫy đi chừng một, hai tiếng đồng hồ thì mặc sức mà ăn.

Theo những người trong nghề, thay vì bẫy theo kiểu thủ công, gần đây, cách thức gác cúm núm cũng tiến bộ, hiện đại hơn nhiều. Ông Nguyễn Văn Lưỡng ( ở kinh T4, xã Vĩnh Gia, huyện Tri Tôn, An Giang) cho biết, hiện nay người gác dùng băng ghi âm, đĩa CD, MP3, MP4… do mấy cơ sở trên Sài Gòn sản xuất, với giá khoảng một chỉ vàng, để gọi cúm núm. Còn bẫy cũng được nâng cấp thành lưới chụp, lưới treo… đóng bến ven bìa rừng tràm, giữa đồng trống.

Hiện một con cúm núm mái khoảng 300 đến 400 gram giá 60.000 - 70.000 đồng, con trống 90.000 - 100.000 đồng/con nhưng là giá bán cho người quen, trong xóm làng. Với khách vãng lai, mức giá thường cao gấp 2 -3 lần. Một đêm, một người gác cúm núm kiếm khoảng 20 con trống và mái, bán trên 1,2 triệu đồng. Mức thu nhập này có thể nuôi sống cả gia đình.

“Hồi đó, cúm núm bán rẻ rề, ít ai ăn, lâu lâu mới thấy có người mua một, hai con. Còn bây giờ không đủ bán, có bao nhiêu bán hết bấy nhiêu”, ông Ba Cua (cầu Lò Gạch, xã Lương An Trà, huyện Tri Tôn, An Giang) cho biết. Về nơi tiêu thụ, ông cho biết nghe nói bạn hàng thu gom rồi đem về mấy vựa lớn ở Tịnh Biên, Tri Tôn, Châu Đốc, Long Xuyên và đưa vào các nhà hàng sang trọng. Cũng theo lời ông, dân gác cúm núm khu vực Tứ giác Long Xuyên khai thác số lượng tuy ít hơn, nhưng tiền thu về nhiều." Nhưng để kiếm được nhiều, lại phải vô tới miệt rừng tràm, đồng lớn để có cúm núm to", ông Ba Cua nói.

Tiếng là động vật hoang dã không được đánh bắt và mua bán, song cúm núm miền Tây khá hút khách vì thịt ngon. Thậm chí, theo ông Trần Thanh Diện (Ba Bài, xã Vĩnh Tế, huyện Tịnh Biên), bạn hàng biết có bán cúm núm là đến tận nơi thu mua. "Nhiều nhà hàng, quán ăn sang trọng cũng đưa món này vào thực đơn. Có lẽ ai cũng thích vì đây là loài chim rừng hoang dã, chất lượng thịt ngon. Hơn nữa, giờ thực phẩm tại chợ nhiều, mà tạp nham, nên người ta ngại", ông Diện nói.

Còn theo những người làm nghề, gác cúm núm là công việc lúc nông nhàn, đem về thu nhập khá. "Sống ở ven rừng, phải nhờ vào rừng, cứ bắt chim, chuột ăn thôi. Mà ăn hổng hết thì đem đi bán lấy tiền xài. Đây còn là tập quán, sinh hoạt của dân vùng đất mênh mông… cò bay thẳng cánh như Tứ giác Long Xuyên này", ông Mười Quốc - "nghệ nhân" trong nghề gác cúm núm chia sẻ.