Liên quan đến tranh cãi diễn viên 13 tuổi đóng cảnh nóng trong phim Vợ ba, luật sư cho biết nếu ở Mỹ, cả ê-kíp phim này đã có dấu hiệu cấu thành hành vi sử dụng trẻ em biểu diễn tình dục để "truyền bá khiêu dâm trẻ em" ở mức độ nghiêm trọng và phải chịu trách nhiệm hình sự.
Tuy nhiên, bộ phim được quay, sản xuất tại Việt Nam; nhà sản xuất, người giám hộ, diễn viên không ở Mỹ. Trong trường hợp Mỹ biết nhà sản xuất, đạo diễn để Trà My đóng cảnh nóng khi 13 tuổi và mang phim trình chiếu tại Mỹ thì chính quyền nước này có đương nhiên được quyền xử lý hay không?
Tiểu bang ở Mỹ có thể khởi tố việc công chiếu phim
Luật sư Trương Hứa (ở bang California, làm việc cho một công ty luật chuyên hỗ trợ pháp lý cho người Việt) cho biết mặc dù phim Vợ ba được quay ở Việt Nam nhưng thẩm quyền xử lý vẫn thuộc tiểu bang nơi bộ phim được trình chiếu.
Chính phủ liên bang tôn trọng quyền tự chủ trong từng lĩnh vực của tiểu bang. Do đó, khi bộ phim trình chiếu trong phạm vi tiểu bang, ví dụ ở California thì chính quyền tiểu bang này có thể xem xét trách nhiệm hình sự đối với việc truyền bá bộ phim có yếu tố tình dục trẻ em.
"Động thái ngừng chiếu phim Vợ ba, rút quảng cáo khỏi website của một số rạp ở tiểu bang California chính vì họ lo sợ trách nhiệm một khi việc diễn viên nhí Trà My đóng những cảnh nóng khi 13 tuổi bị phát hiện", vị luật sư nhận định.
 |
| Vợ ba của đạo diễn Nguyễn Phương Anh gây rất nhiều tranh cãi khi trình chiếu tại Việt Nam. |
Tuy nhiên, theo luật sư, cảnh sát và công tố tiểu bang chỉ có thể xem xét khởi tố vụ án đối với cá nhân, tổ chức đưa bộ phim trình chiếu tại Mỹ nhưng sẽ không có thẩm quyền xử lý đối với đạo diễn, nhà sản xuất phim và người giám hộ.
"Điều này bắt nguồn từ việc giữa Mỹ và Việt Nam chưa ký kết Hiệp định tương trợ tư pháp. Do đó chỉ có thể áp dụng thông lệ pháp luật quốc tế dựa trên nguyên tắc có qua có lại", luật sư Hứa nói với Zing.vn.
Trong trường hợp tiểu bang khởi tố vụ án thì đối tượng đầu tiên sẽ là cá nhân, tổ chức tại Mỹ đã đưa bộ phim Vợ ba trình chiếu trước công chúng. Đạo diễn và nhà sản xuất có thể liên quan vì đã ký kết hợp đồng, đồng ý đưa phim trình chiếu.
Mặc dù vậy, Tòa án Mỹ hiếm khi ra lệnh triệu tập đối với công dân của một nước chưa ký Hiệp định tương trợ tư pháp. Bởi vì có triệu tập thì cũng chỉ là hình thức, lệnh triệu tập không có tác dụng.
Làm sao để FBI vào cuộc?
Theo luật sư, thông thường người phản ánh sẽ gửi thư trình báo đến văn phòng của FBI ở tiểu bang, nơi bộ phim được trình chiếu, kèm theo các chứng cứ như trích dẫn từ các bài báo, nội dung phỏng vấn; hoặc vào website của FBI, cung cấp thông tin ở phần tố cáo.
Mấu chốt trong việc xử lý hình sự đối với những người liên quan bộ phim này là độ tuổi của diễn viên nhí. Có hai cách để xác định tuổi diễn viên Trà My: Do những người trực tiếp liên quan như người mẹ, đạo diễn cung cấp hoặc thông qua thu thập từ các nguồn gián tiếp (cơ quan hộ tịch của Việt Nam, khán giả biết rõ về độ tuổi thật của cô bé). Việc mẹ của cô bé hay chính bản thân Trà My trả lời trước báo chí về độ tuổi cũng có thể được xem là chứng cứ để khởi tố vụ án.
"Bên trong cơ quan FBI luôn có một bộ phận phát giác tội phạm hoạt động theo cách thu thập thông tin báo chí, đơn từ phản ánh của người dân. Do đó, nếu bộ phim Vợ ba được trình chiếu ở nhiều tiểu bang và có nhiều báo chí lên tiếng, người dân phản ánh việc dùng trẻ em chưa đủ tuổi đóng cảnh nhạy cảm thì FBI có đủ cơ sở để xác minh", luật sư Hứa nói.
 |
| Cảnh nhạy cảm của Trà My và bạn diễn nam. |
FBI và công tố liên bang không chủ động khởi tố vụ án liên quan đến hành vi sản xuất bộ phim vì việc để trẻ em đóng cảnh nóng nằm ngoài lãnh thổ của Mỹ. Đồng thời những người liên quan như đạo diễn, nhà sản xuất, người giám hộ lại không có mặt trên lãnh thổ nước này.
Do đó, các cơ quan tố tụng Mỹ không có thẩm quyền tài phán đối với những cá nhân, tổ chức liên quan đến hành vi sản xuất ấn phẩm có yếu tố tình dục trẻ em.
"Theo quy định của luật pháp Mỹ, các cơ quan tố tụng chỉ có thẩm quyền tài phán đối với hành vi xảy ra ở Mỹ hoặc là những người có liên quan có mặt trên lãnh thổ Mỹ. Vì vậy, FBI có thể tiến hành bắt giữ đạo diễn, người giám hộ của Trà My hay thậm chí là diễn viên nam đóng với Trà My khi những người này đặt chân đến lãnh thổ Mỹ", luật sư Hứa phân tích.
Khi bắt giữ được các đối tượng, FBI và công tố liên bang mới có quyền tiến hành khởi tố bị can, khởi tố vụ án để phục vụ cho tiến trình điều tra, truy tố, xét xử.
Việc FBI có đương nhiên vào cuộc hay không theo luật sư, phụ thuộc vào động thái của các tiểu bang nơi bộ phim được trình chiếu. Nếu FBI nhận thấy rằng có một số tiểu bang không khởi tố vụ án trong khi một số tiểu bang khác đã khởi tố thì có thể FBI sẽ tự động khởi tố vụ án liên quan đến hành vi đưa bộ phim Vợ ba công chiếu ở Mỹ.
Phải tuân thủ khi đã ký Nghị định thư bảo vệ trẻ em
Giống như Việt Nam, Mỹ đã ký và tham gia Nghị định thư không bắt buộc, bổ sung Công ước về Quyền trẻ em, chống buôn bán trẻ em, mại dâm trẻ em và văn hóa khiêu dâm trẻ em.
Theo luật sư, Chính phủ Mỹ rất tôn trọng các công ước, nghị định quốc tế đã ký kết. Do vậy, chính quyền Mỹ sẽ nhanh chóng ban hành các quy định để thực thi các điều khoản của nghị định quốc tế đó.
"Nếu quốc gia nào không tôn trọng các công ước hay nghị định quốc tế mà họ tham gia thì sẽ là yếu điểm trong các vấn đề nhân quyền về trẻ em tại các kỳ họp thường niên của Đại Hội đồng Liên hợp Quốc", luật sư chỉ ra và nhấn mạnh điều này sẽ là bất lợi cho bất kỳ nước nào nếu không tôn trọng và cam kết thực hiện những văn bản quốc tế đã ký kết, đánh mất đi cơ hội được hỗ trợ từ quốc tế.
 |
| Dù gây nhiều tranh cãi về việc Trà My đóng cảnh nóng, nhà sản xuất Vợ ba chỉ bị phạt tiền liên quan đến việc bản công chiếu khác bản trình duyệt. Điều này tạo nên phản ứng trái chiều từ dư luận. |
Từ câu chuyện phim Vợ ba, luật sư cho rằng đặt ra trách nhiệm của nhà sản xuất, đạo diễn phim khi bắt đầu lên ý tưởng, chọn diễn viên đóng phim. Bất kỳ một bộ phim nào cũng sẽ có đội ngũ tư vấn liên quan đến tài chính, luật pháp, tâm lý...
"Chưa nói đến khía cạnh đạo đức, ngay từ việc ê-kíp chọn cô bé 13 tuổi đóng cảnh nóng trong phim thì đã biết được điều này là vi phạm pháp luật chứ không thể che đậy bằng dụng ý nghệ thuật. Sản xuất bộ phim rồi đem đi công chiếu khắp nơi, bỏ mặc các quy định pháp luật chính là sự coi thường luật pháp và không tôn trọng khán giả", luật sư Hứa bày tỏ.
Phim Vợ ba x
Sau tiếng vang ở Liên hoan phim quốc tế Toronto 2018, Vợ ba bán được bản quyền chiếu thương mại tại 28 quốc gia và vùng lãnh thổ. Ngày 15/5 phim này được công chiếu ở Mỹ.
Hai ngày sau (17/5), Vợ ba ra mắt ở Việt Nam và vấp phải sự phản đối của dư luận khi phát hiện diễn viên chính trong phim đóng cảnh "nóng" khi mới 13 tuổi. Ngày 20/5, bộ phim bị ngưng chiếu ở Việt Nam từ 18h và không được cấp phép công chiếu lại.
Đến 24/5, Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết đã quyết định xử phạt 50 triệu đồng đối với nhà sản xuất phim Vợ ba vì đã vi phạm quy định “thêm/bớt làm sai nội dung phim đã được phép phổ biến”. Tuy nhiên, quyết định xử phạt này cũng vấp phải nhiều sự tranh cãi khi chưa nhắc đến trách nhiệm của nhà sản xuất, đạo diễn và cả người giám hộ đã cho trẻ 13 tuổi đóng cảnh nóng.
