EU trừng phạt 41 tàu thuộc 'hạm đội bóng tối' của Nga

Reuters đưa tin Liên minh châu Âu (EU) ngày 18/12 đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với 41 tàu bổ sung thuộc “hạm đội bóng tối” của Nga, nâng tổng số tàu bị đưa vào danh sách trừng phạt lên gần 600.

Hội đồng châu Âu cho biết các tàu này bị cấm cập cảng EU và không còn được tiếp cận nhiều loại dịch vụ liên quan đến vận tải biển.

EU đến nay đã áp đặt 19 gói trừng phạt nhằm vào Nga. Tuy nhiên, Moskva đã thích ứng với phần lớn các biện pháp này và vẫn bán được hàng triệu thùng dầu cho Ấn Độ và Trung Quốc, dù với mức giá thấp hơn giá thị trường toàn cầu.

Phần lớn lượng dầu này được vận chuyển thông qua cái gọi là “hạm đội bóng tối,” gồm các tàu hoạt động ngoài hệ thống vận tải biển của phương Tây.

Trước đó, ngày 16/12, EU đã thông qua các biện pháp trừng phạt nhằm vào các nhà giao dịch dầu mỏ của Nga là Murtaza Lakhani và Etibar Eyyub, với cáo buộc hỗ trợ Moskva né tránh các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với xuất khẩu dầu thô, qua đó góp phần tài trợ cho cuộc chiến của Nga tại Ukraine.

210 tỷ euro tài sản Nga bị phong toả và phép thử đoàn kết khó khăn của EU

Theo tờ New York Times, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) dự kiến bắt đầu nhóm họp ngày 18/12 để thảo luận về những thách thức lớn nhất mà họ đang phải đối mặt, trong đó nổi bật là cuộc xung đột tiêu hao ở Ukraine.

Các quan chức hy vọng rằng đến cuối cuộc họp Hội đồng châu Âu khai mạc sáng 18/12 (theo giờ địa phương) tại Brussels, 27 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu sẽ đồng ý sử dụng tài sản của chính phủ Nga bị đóng băng ở châu Âu để cung cấp một khoản tiền khổng lồ nhằm tài trợ cho Ukraine và nỗ lực chiến đấu của nước này trong năm 2026 và 2027.

Bỉ, nơi phần lớn trong số 210 tỷ euro (khoảng 247 tỷ USD) tài sản của Nga bị đóng băng ở châu Âu bị ảnh hưởng, đã lên tiếng phản đối mạnh mẽ kế hoạch này trong nhiều tháng qua. Trước cuộc họp, họ đã đưa ra một loạt yêu cầu. Quốc gia này muốn các nước châu Âu khác cùng chia sẻ rủi ro pháp lý nếu Nga trả đũa.

Bỉ cũng muốn các quốc gia khác vốn nắm giữ các khoản tiền nhỏ hơn bị đóng băng của Nga, sử dụng số tiền đó để cho vay. Sau khi Nga tấn công Ukraine năm 2022, các khoản tiền gửi của nhà nước Nga cũng bị đóng băng ở Anh, Pháp, và một số nơi khác.

Các quan chức, đại sứ và lãnh đạo các quốc gia trong Liên minh châu Âu đã họp khẩn trương trong những ngày gần đây để cố gắng đạt được những thỏa hiệp khả thi. Trước khi cuộc họp cấp cao bắt đầu, vẫn chưa rõ những thỏa hiệp đó có đủ hay không. Và trong khi nhiều nhà phân tích suy đoán rằng Bỉ sẽ nhượng bộ vào phút chót, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu đã không có kế hoạch rõ ràng nào nếu điều đó không xảy ra.

"Khoảnh khắc độc lập của châu Âu"

Các quan chức cho biết cuộc họp quy tụ các nguyên thủ quốc gia và lãnh đạo chính phủ từ khắp châu Âu, sẽ kéo dài cho đến khi đạt được quyết định về việc tài trợ cho Ukraine. Đã có những đồn đoán rằng nó có thể diễn ra trong nhiều ngày, thậm chí có thể đến Giáng sinh.

Có một phương án thay thế nếu khoản vay tài sản bị đóng băng thất bại, đó là một khoản vay được bảo đảm bằng ngân sách của chính Liên minh châu Âu. Nhưng điều đó sẽ đòi hỏi sự ủng hộ nhất trí. Hungary, quốc gia duy trì quan hệ thân thiện với Điện Kremlin, đã lên tiếng phản đối, khiến kế hoạch này trở nên kém khả thi hơn và thực tế đã không còn là trọng tâm của các cuộc đàm phán trong nhiều tuần qua.

Việc đạt được thỏa thuận nào đó để rót tiền vào Ukraine có ý nghĩa rất lớn. Các cuộc đàm phán hòa bình giữa Ukraine, Mỹ và Nga đang được đẩy mạnh, và một kế hoạch tài trợ đầy tham vọng có thể đặt Kyiv vào vị thế đàm phán mạnh mẽ hơn.

Việc sẵn sàng đưa tiền lên bàn đàm phán cũng có thể giúp châu Âu khẳng định lại vai trò và vị thế của mình, trong bối cảnh khối này đang chật vật chứng minh rằng họ là một chủ thể quyết đoán, có sức nặng và xứng đáng có tiếng nói trong các cuộc thảo luận định đoạt tương lai của lục địa. Mỹ đã nhiều lần nhấn mạnh rằng châu Âu cần phải "có phần góp thực chất" khi nói đến việc tài trợ cho Ukraine.

Bà Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, nói với các nhà lập pháp hôm 17/12 rằng hội nghị thượng đỉnh tuần này sẽ là cơ hội để cho thấy châu Âu đang tập trung vào các lợi ích chiến lược của mình. “Đây là thời khắc độc lập của châu Âu”, bà nói.

Các nhà phân tích cảnh báo rằng thất bại vào thời điểm này sẽ cho thấy Liên minh châu Âu - vốn cồng kềnh và dựa trên nguyên tắc đồng thuận - sẽ không đáp ứng được vào thời điểm cấp bách đòi hỏi hành động quyết đoán.

Thay đổi ở phút chót?

Rủi ro nằm ở việc những điều chỉnh gấp rút phía sau hậu trường trong tuần này có thể không đủ để thuyết phục Bỉ ủng hộ kế hoạch đóng băng tài sản.

Vào cuối tuần trước, các quốc gia thành viên đã đồng ý về việc đóng băng vô thời hạn tài sản của Nga, bước đầu tiên hướng tới việc cho Ukraine vay tiền được bảo đảm bằng các khoản tiền đó. Nhưng Bỉ, Bulgaria, Italy và Malta chỉ làm vậy một cách miễn cưỡng. Họ kêu gọi khối tiếp tục tìm kiếm các lựa chọn thay thế ít rủi ro hơn.

Bỉ lo ngại kế hoạch này vì một vài lý do. Khoảng 185 tỷ euro trong tổng số 210 tỷ euro tiền tệ của Liên minh châu Âu đang nằm tại công ty tài chính Euroclear có trụ sở tại Brussels. Theo kế hoạch, số tiền đó sẽ được sử dụng để bảo đảm khoản vay 90 tỷ euro, được phân bổ trong năm 2026 và 2027, với khả năng vay thêm các khoản vay khác sau này.

Nếu Nga khởi kiện vì tiền của họ bị sử dụng theo cách này, Bỉ lo ngại rằng họ sẽ phải chịu trách nhiệm. Hôm 12/12, Ngân hàng Trung ương Nga cho biết họ đã đệ đơn kiện Euroclear tại Mosvka như một lời cảnh báo đối với các quan chức châu Âu nếu họ tiếp tục kế hoạch này.

Trụ sở Ngân hàng trung ương Nga tại thủ đô Moskva. Ảnh: THX

Các nhà lãnh đạo Bỉ cũng lo ngại rằng việc sử dụng các tài sản bị đóng băng có thể khiến các nhà đầu tư quốc tế hoảng sợ, tạo cảm giác rằng tiền của họ không an toàn nếu được cất giữ ở châu Âu.

Nếu Bỉ vẫn kiên quyết phản đối, kế hoạch cho vay tài sản bị đóng băng về mặt kỹ thuật vẫn có thể được thông qua. Nó chỉ cần đa số phiếu bầu đáng kể của các thành viên. Dù vậy các nhà lãnh đạo châu Âu vẫn ngần ngại xem xét việc thúc đẩy thông qua kế hoạch bất chấp sự phản đối của Brussels.

Những khó khăn tài chính của Ukraine

Tuy nhiên, các chuyên gia và quan chức EU cho rằng việc không đưa ra được kế hoạch tài trợ cho Ukraine trong tuần này là không thể chấp nhận được.

Giới chức châu Âu ước tính rằng quốc gia này sẽ bắt đầu cạn kiệt tiền mặt vào khoảng cuối tháng 3/2026 và một giải pháp cần được đưa ra ngay lập tức.

Bối cảnh xuyên Đại Tây Dương cũng khiến một hành động như vậy trở nên cấp bách. Nhà Trắng và Nga thường xuyên loại trừ châu Âu khỏi các cuộc thảo luận về tương lai của Ukraine, một phần vì chính quyền Tổng thống Trump chê khối này yếu và chậm chạp.

Chính quyền Mỹ gần đây đã không ngần ngại thể hiện quan điểm tiêu cực đối với Liên minh châu Âu. Họ cảnh báo trong một chiến lược an ninh quốc gia rằng châu Âu đang đối mặt với “sự xóa sổ nền văn minh”, cáo buộc rằng khối này và các tổ chức xuyên quốc gia khác “làm suy yếu tự do chính trị” và chủ quyền quốc gia, cho phép nhập cư không kiểm soát và đẩy lục địa này vào con đường khiến nó “không thể nhận ra trong vòng 20 năm hoặc ít hơn”.