Theo Nhà Trắng, Dwight D. Eisenhower sinh ngày 14/10/1890 ở Denison, Texas. Ông lớn lên ở Abilene, bang Kansas. Ông là người con thứ 3 trong gia đình nghèo có 7 người con trai. Eisenhower tốt nghiệp Học viện Quân sự Mỹ vào năm 1915 với quân hàm thiếu úy.
Thế chiến I kết thúc trước khi kế hoạch điều động ông đến châu Âu diễn ra. Điều này khiến vị sĩ quan trẻ tuổi tràn đầy nhiệt huyết cống hiến cho đất nước hụt hẫng. Sau đó, ông được cử đi học Trường Sĩ quan Chỉ huy tại Trại Fort Leavenworth, Kansas.
Sau khi tốt nghiệp, Eisenhower được bổ nhiệm làm phụ tá cho tướng John J.Pershing, chỉ huy lực lượng Mỹ ở châu Âu trong Thế chiến I. Sau đó, ông được điều động làm sĩ quan điều hành giúp việc cho tướng George V. Mosely, Trợ lý Bộ trưởng Chiến tranh, từ năm 1929 đến tháng 2/1933.
Năm 1935, Eisenhower được chỉ định làm phụ tá cho tướng Douglas MacArthur, lúc đó là tham mưu trưởng quân đội Mỹ đến Philippines giúp nước này tổ chức và xây dựng quân đội.
Từ phụ tá đến tổng tư lệnh
Cuối năm 1939, Eisenhower được triệu hồi về Washington và bổ nhiệm làm sĩ quan chỉ huy của Tiểu đoàn 1, Trung đoàn bộ binh 15 đóng quân tại Trại Lewis. Tháng 3/1941, ông được phong hàm đại tá và làm tham mưu trưởng Quân đoàn IX. Tháng 10 cùng năm ông được phong hàm chuẩn tướng.
Trong thời gian làm phụ tá cho các tướng lĩnh hàng đầu cùng với tài thao lược thiên bẩm, Eisenhower sớm chứng tỏ là người sĩ quan chỉ huy tài ba, có tầm nhìn chiến lược. Tuy vậy, ông vẫn chưa có cơ hội để chứng minh điều đó trong các hoạt động chiến đấu thực tế.
 |
| Tướng Eisenhower (giữa) nói chuyện với các binh sĩ trước cuộc đổ bộ lịch sử lên Normandy, Pháp, tháng 6/1944. Ảnh: Quân đội Mỹ. |
Sau khi Nhật Bản tập kích Trân Châu Cảng, Eisenhower được điều động về Washington làm nhân viên lập kế hoạch chiến lược để đánh bại Nhật Bản và Đức quốc xã. Sau đó, ông được bổ nhiệm làm Phó tổng tham mưu trưởng Hải quân Mỹ ở Thái Bình Dương.
Tháng 11/1942, Eisenhower được bổ nhiệm làm Tư lệnh tối cao lực lượng Mỹ ở Bắc Phi. Đây là lần đầu tiên ông cầm quân xung trận. Cuộc chinh phạt phát xít của phe Đồng minh ở châu Phi do Eisenhower chỉ huy mở màn bằng thắng lợi lớn trong Chiến dịch Torch.
Sau đó, ông chỉ đạo cuộc đổ bộ lên đảo Sicily làm bàn đạp tấn công lên lục địa Italy vào năm 1943. Thành công của chiến dịch này đã dẫn đến sự sụp đổ của phát xít Ý vào năm 1944. Với những chiến công vang dội đó, tháng 12/1943, Tổng thống Franklin D. Roosevelt quyết định chọn Eisenhower làm Tổng tư lệnh tối cao quân đội Đồng minh, chỉ huy Mặt trận phía Tây.
Ông cùng nhóm lập kế hoạch quyết định thực hiện cuộc đổ bộ lịch sử lên Normandy vào tháng 6/1944. Thành công của cuộc đổ bộ đã giải phóng nước Pháp vào tháng 8/1944, tạo bước ngoặt xoay chuyển cục chiến Thế chiến II ở Mặt trận phía Tây theo chiều hướng có lợi cho phe Đồng minh.
Mặt trận phía Tây do tướng Eisenhower chỉ huy cùng Mặt trận phía Đông do Hồng quân dẫn đầu tạo thế gọng kìm đánh bại Đức quốc xã vào tháng 5/1945. Sau khi Đức quốc xã đầu hàng, Eisenhower trở về Mỹ và được chào đón như một anh hùng chiến tranh.
Vị tổng thống tài ba của nước Mỹ
Năm 1948, tướng Eisenhower rời nhiệm sở làm Chủ tịch Đại học Columbia. Tuy nhiên, 2 năm sau đó, Tổng thống Harry S.Truman yêu cầu ông làm Tổng tư lệnh tối cao Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Ở cương vị này, Eisenhower đã làm việc để tạo ra một tổ chức quân sự thống nhất có thể chống lại các mối đe dọa trên toàn cầu.
Năm 1952, đảng Cộng hòa thuyết phục ông tranh cử tổng thống. Tại hội nghị toàn quốc của đảng vào tháng 7/1952, Eisenhower được chọn làm ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa trong cuộc bỏ phiếu đầu tiên.
Chiến dịch tranh cử của ông nổi tiếng với câu khẩu hiệu “I Like Ike”. Với sự trợ giúp của Thượng nghị sĩ Richard M.Nixon, Eisenhower đánh bại đối thủ Adlai Stevenson của đảng Dân chủ để trở thành tổng thống thứ 34 của Mỹ từ năm 1953.
 |
| Tổng thống Eisenhower (trái) trong cuộc gặp Bí thư thứ nhất Liên Xô Nikita Krushchev tại Trại David năm 1959. Ảnh: Getty. |
4 năm sau đó, Eisenhower một lần nữa đánh bại đối thủ Adlai Stevenson để tái đắc cử thêm một nhiệm kỳ. Trong hai nhiệm kỳ làm tổng thống, Eisenhower đạt được nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế, cải cách an sinh xã hội, tăng lương tối thiểu, thành lập Bộ Y tế, Giáo dục và Phúc lợi.
Đặc biệt, ông là người phát động chương trình Hệ thống xa lộ liên bang, chương trình xây dựng mạng lưới giao thông công cộng lớn nhất lịch sử nước Mỹ. Tính đến năm 2013, mạng lưới xa lộ này có tổng chiều dài hơn 77.000 km.
Về chính sách đối ngoại, ngay sau khi nhậm chức, Eisenhower ký lệnh ngừng bắn, chấm dứt Chiến tranh Triều Tiên. Ngoài việc đưa quân đội vào Lebanon vào năm 1958, ông không cho phép quân đội tham chiến ở bất kỳ đâu trong suốt nhiệm kỳ. Tổng thống Eisenhower luôn tìm cách cải thiện mối quan hệ với Liên Xô trong suốt nhiệm kỳ.
 |
| Các thủy thủ xếp hàng thành dòng chữ "Ike", câu khẩu hiệu nổi tiếng trong chiến dịch tranh cử của Tổng thống Eisenhower trên tàu sân bay mang tên ông. Ảnh: Hải quân Mỹ. |
Tháng 7/1955, trong cuộc hội đàm với các nhà lãnh đạo Anh, Pháp và Liên Xô tại Geneva, Thụy Sĩ, ông đề xuất khái niệm “bầu trời mở”, trong đó Mỹ và Liên Xô sẽ tiến hành kiểm tra trên không các chương trình quân sự của nhau. Liên Xô phản đối mặc dù các nước còn lại chấp nhận.
Quan hệ ngoại giao giữa Mỹ và Liên Xô khá thân mật trong suốt nhiệm kỳ của ông, bao gồm cuộc gặp thượng đỉnh với Bí thư thứ nhất kiêm Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Liên bang Xô viết Nikita Krushchev vào năm 1959. Tuy nhiên, việc Liên Xô bắn hạ máy bay do thám U-2 của Mỹ vào năm 1960 đã làm giảm hy vọng của Tổng thống Eisenhower về một hiệp ước với Liên Xô trước khi ông rời nhiệm sở.
Sử gia nổi tiếng John Lewis Gaddis tóm tắt những thành tựu quan trọng của Tổng thống Eisenhower như sau, kết thúc Chiến tranh Triều Tiên, ổn định không leo thang sự cạnh tranh giữa Mỹ và Liên Xô trong những năm đầu Chiến tranh Lạnh, tăng cường liên minh với châu Âu.
Ông giải cứu đảng Cộng hòa khỏi chủ nghĩa biệt lập và chủ nghĩa McCarthy, duy trì sự thịnh vượng, cân bằng ngân sách, thúc đẩy đổi mới công nghệ, tạo điều kiện cho phong trào dân quyền. Các học giả phương Tây đều nhận xét, Eisenhower là một trong những tổng thống vĩ đại nhất của nước Mỹ.
Để vinh danh công lao của ông, Hải quân Mỹ đã chọn tên ông để đặt cho tàu sân bay lớp Nimitz thứ 2. USS Dwight D.Eisenhower (CVN-69) hiện là một trong 10 tàu sân bay lớp Nimitz đang hoạt động, trụ cột sức mạnh trên biển của Hải quân Mỹ.
