Với những MV giá rẻ nhưng thành công nhờ ý tưởng khác biệt và chất lượng âm nhạc, với live show thành công ngoài sức mong đợi cuối năm 2019, cháy vé chỉ sau 10 phút mở bán, Đen đã có một vị trí rất khác trên thị trường.
Đen Vâu, một rapper với chất liệu âm nhạc phóng khoáng của biển thậm chí đang được coi là một trong những gương mặt ca sĩ nam nổi bật nhất của thị trường.
Sự thành công của Đen, ở một góc độ nào đó, cũng phản ánh sự chuyển mình mạnh mẽ của rap trong thời gian qua. Cùng với Đen, là BinZ, Karik, Khói hay cả Đạt G, Jack… - những gương mặt gắn bó với rap, hoặc chứa đựng một phần của rap, đã và đang cùng giúp rap có một diện mạo hoàn toàn khác.
 |
| LK (bìa phải) là rapper nổi bật thuộc thế hệ F1. |
Hành trình của rap Việt
Rap, cũng như jazz, như R&B, như rock, vốn không xuất xứ từ bản địa nhạc Việt. Rap thuộc về người da màu, chính người da màu đã tạo ra rap, theo cái cách mà đôi khi nghĩ lại, người yêu rap vẫn thấy đau đớn.
Rap vốn không thuộc về “gác tía lầu son”, không thuộc về những sân khấu xa hoa, lộng lẫy. Thay vào đó, rap đến từ những nơi vẫn được cho là tăm tối nhất.
Hà Lê, một rapper thuộc thế hệ F2 của rap Việt nói với Zing: “Ngày xưa, người da màu sinh ra rap trong môi trường rất phức tạp. Do vậy, thời kỳ đầu, rap thậm chí bạo lực và tiêu cực”. Và có những rapper của thế hệ đầu tiên trên thế giới còn là thành viên của những băng đảng, xã hội đen.
Nhưng cũng một phần vì thế, rap tôn thờ sự tự do. Rap không tạo ra những “khuôn vàng thước ngọc”. Rap không yêu cầu người thể hiện phải có một giọng hát xuất chúng. Không yêu cầu họ phải được đào tạo về thanh nhạc. Rap cũng không chuộng những giọng hát tròn vành rõ chữ. Thay vào đó, rap chấp nhận cả những chất giọng đục nhất, tối nhất, khác lạ nhất.
Để nhẹ nhõm và bớt nặng nề hơn, rap sau này kết hợp với những chất liệu âm nhạc khác. Nhưng vẫn luôn tôn thờ cá tính riêng biệt, sự tự do, khoáng đạt, không thích những bản sao tròn trịa và chuộng những gương mặt nói lên được màu sắc, thực trạng xã hội.
“Đó là một văn hóa âm nhạc chứa đựng nhiều phong cách khác nhau trong một nền tảng xuất phát điểm là nói về các vấn đề xã hội. Đó chính là đặc trưng của rap, là lý do vì sao rap ra đời”, rapper Hà Lê chia sẻ.
“Cho nên nói về rap là nói về những vấn đề cuộc sống, về tinh thần tự do. Rap, do vậy, đôi khi chỉ cần là những lời lẽ thật nhất, đơn giản nhất”, Hà Lê nói thêm.
Rap Việt “sinh sau đẻ muộn” và có một khoảng cách đáng kể về thời gian so với lãnh địa rap trên thế giới. Rap vào Việt Nam năm 1997 và Khanh Nhỏ vẫn được coi là rapper Việt đầu tiên.
Thuở ấy, rap đơn sơ, thậm chí ngây ngô. Rap Việt chỉ thực sự thành hình khi thế hệ rapper F1 được định danh với những cái tên như LK, Cá chép, Thái Việt G, Eddy Việt… Mà, thành công hơn cả có lẽ là LK.
LK là một hiện diện rất được yêu thích của rap, và cũng là một trong những rapper có sức ảnh hưởng lớn trong thế giới ngầm suốt một thời gian dài.
Thế hệ rapper sau đó tiếp tục nối dài với những cái tên như Suboi, Kim, Hà Lê, Rhymastic, DaLaB, JustaTee… Họ đều thành công theo cách riêng, góp phần vào sự sinh động của rap.
Nhưng cũng như bản chất của rap: tôn thờ sự tự do. Rap Việt từng gây tranh cãi vì xuất hiện những ca từ tục bậy và lối biểu diễn quá phóng khoảng trên sân khấu. Và do vậy, giới chuyên môn thậm chí từng nhìn lối rap non trẻ ấy như một "đứa con ghẻ".
Rapper khó xuất hiện trên sân khấu truyền hình, những đêm nhạc ở nhà hát cũng không ưa chuộng rap. Các rapper khu biệt trong thế giới ngầm của mình. LK, trong một bài phỏng vấn với Zing chia sẻ: “Đúng là rap Việt từng có một thời gian chịu nhiều định kiến”.
 |
| Đen Vâu là rapper nổi bật hiện nay. |
Khi những định kiến về rap được xóa bỏ
Mỗi thế hệ của rapper Việt, trong chặng đường 20 năm qua, đều mang đến những giá trị cho rap. Có tự do, có “hỷ nộ ái ố”, có rap đúng nghĩa “bụi phủi”, và cũng có cả rap “trà sữa”, rap “tin tức”, rap "văn học"...
Nhiều bản rap của DaLAB, Rhymastic hay JustaTee… được số đông yêu thích. Rap đã tạo ra những cá tính “muôn hình vạn trạng”, và cũng luôn sôi nổi theo cách riêng.
Nhưng, giới quan sát phải đồng tình rằng, trong các rapper đương đại, nổi bật hơn cả phải là Đen Vâu. Từ underground đi lên, mà lại là một underground mang màu sắc âm nhạc của biển, Đen đã trở thành một rapper nổi bật, với những bản rap rất đại chúng, và quan trọng hơn, rất đẹp về ca từ.
Những gieo vần, ví von đậm chất thơ. Những xen kẽ giữa vần điệu của rap và cả thành ngữ, ca dao, tục ngữ Việt Nam đã giúp Đen trở thành một rapper có màu rap riêng biệt, mà có lẽ, nhạc Việt chưa từng có trước đó.
Đen thành công, trở thành gương mặt đại chúng, với những hiệu ứng âm nhạc như một nghệ sĩ chính thống. Đen có những MV hàng triệu lượt xem, liên tiếp ra sản phẩm, có live show của riêng mình. Đen được báo giới quan tâm và cũng đang được nhãn hàng, thương hiệu để mắt.
Đen từng nói với Zing rằng rap đúng nghĩa phải “bụi”. Nhưng anh cũng nghĩ rap, như nhiều thể loại khác “nhập gia tùy tục”. “Tinh thần người Việt là thích văn thơ, thích những thứ nhẹ nhàng, bay bổng, và có lẽ tôi đã đóng góp được cho điều ấy”, rapper chia sẻ.
Đen không nghĩ mình là một gương mặt nổi bật, không nghĩ mình đã nổi tiếng hay thực sự thành “sao”. Nhưng anh cũng nhận ra, rap đã được truyền thông quan tâm hơn, rap đã đến được với truyền hình nhiều hơn, điều mà trước đây, giai đoạn năm 2006-2007, người yêu rap rất hiếm khi thấy.
“Có lẽ tôi cũng đã góp một phần công sức nhỏ để giúp rap vươn xa hơn”, Đen nói.
Cùng với âm nhạc của Đen, rap hiện nay không những đa sắc mà còn tích cực hơn nhiều. Nhiều bài rap có nội dung rất nhân văn, vừa có tính giải trí, vừa mang hơi thở của cuộc sống. Rap xóa dần đi những định kiến từng tồn tại.
 |
| Khói là rapper trẻ có màu sắc riêng hiện nay. |
Đánh giá về thế hệ rapper hiện nay, Hà Lê cho biết: “Các em ấy chất hơn chúng tôi ngày xưa nhiều lắm. Các em đã tiệm cận được tư duy và phong cách nhạc rap của thế giới. Và tiếng Việt trong rap hiện nay đã không còn là trở ngại. Rap Việt Nam hiện tại rất Tây nhưng vẫn có ‘voice’ (giọng) của Việt Nam. Đặc biệt vấn đề gieo vần đang làm rất tốt với những kỹ thuật khó hơn của rap”, anh nói.
Cũng theo Hà Lê, rõ ràng sau nhiều năm, các rapper đã học hỏi lẫn nhau để hoàn thiện màu sắc rap Việt.
“Rap bây giờ không chỉ là rap đơn độc nữa vì rap và âm nhạc đại chúng gắn liền với nhau. Tôi hy vọng các rapper trẻ sẽ thực hiện sản phẩm nhiều hơn, đóng góp nhiều hơn cho âm nhạc”, anh nói.
Cùng với sự chuyển mình, sự ghi nhận, rapper hiện nay cũng đã có một mức thu nhập tốt với nghề. Đen nói anh đã sống được với nghề. Trong khi, Hà Lê cho hay: “Rapper giờ đã trở thành công việc có cát-xê hàng nghìn USD rồi”.
