Sau khi hai đối thủ trong đảng Cộng hòa – Thượng nghị sĩ Ted Cruz và Thống đốc John Kasich – rút khỏi cuộc đua, tỷ phú Donald Trump nghiễm nhiên trở thành người duy nhất đảng Cộng hòa có thể chọn để tranh cử tổng thống vào cuối năm.
Nước Mỹ chưa bao giờ có một ứng cử viên tổng thống như Trump. Việc ông tham gia cuộc đua giống như trò đùa và ông vận động tranh cử theo những cách khá hài hước. Nhưng ông lại tiến tới đích với sự ủng hộ nhiệt thành của cử tri, đẩy hàng chục đối thủ vốn là chính trị gia dày dặn kinh nghiệm chính trường ra khỏi cuộc chơi.
 |
| Chiến thắng trong bầu cử sơ bộ ở bang Indiana là đòn nốc ao của tỷ phú Donald Trump đối với hai đối thủ Ted Cruz và John Kasich. Ảnh: Washington Post |
Trong lúc Trump lần lượt giành phần thắng trong các cuộc bầu cử sơ bộ, các đối thủ của ông lần lượt rút lui. Người đàn ông độc nhất vô nhị trong lịch sử chính trị Mỹ đã thách thức mọi dự đoán.
Ông trùm bất động sản đã tận dụng một thứ mà lẽ ra mọi người phải nhận ra sớm, nhưng không thể. Trong nhiều năm qua, tỷ lệ người thất nghiệp cao và tốc độ tăng lương chậm đã tác động tiêu cực tới đời sống của tầng lớp lao động Mỹ. Họ chứng kiến sự bành trướng của toàn cầu hóa, tình trạng di cư và thương mại tự do, nhưng lại không hưởng lợi ích nào từ những xu thế ấy.
Dường như nền kinh tế Mỹ tăng trưởng mạnh, nhưng cuộc sống của người lao động không phản ánh thực tế tích cực ấy. Một yếu tố nữa là dường như nước Mỹ đang mất vị thế lãnh đạo trên vũ đài quốc tế. Với những người phát cuồng với chủ nghĩa quốc gia, Trump đúng là một vị cứu tinh.
Bản năng chính trị nhạy bén
Tuy sống trong một căn hộ xa hoa ở thành phố New York, Trump tỏ ra hiểu những nỗi lo của tầng lớp bình dân Mỹ, đặc biệt là những nam giới có học vấn thấp. Trùm bất động sản hiểu những thứ họ yêu và ghét. Thậm chí vị tỷ phú từng tuyên bố ông yêu quý những người có học vấn thấp, hiểu rằng họ cảm thấy nền chính trị Mỹ đang bỏ rơi họ và ông trao cho họ quyền chống lại sự bất công đó.
Giới lao động bình dân, đặc biệt những người có ngôn ngữ thứ nhất là tiếng Tây Ban Nha chứ không phải tiếng Anh, lo ngại đất nước đang thay đổi. Khi Trump khẳng định những kẻ hiếp dâm từ Mexico đang vượt biên sang Mỹ, ông đã đánh trúng nỗi lo của họ. Với đề xuất cấm toàn bộ tín đồ Hồi giáo nhập cư vào Mỹ, ông đã tận dụng tư tưởng bài đạo Hồi vốn phát triển một cách âm ỉ từ sau vụ khủng bố 11/9/2001. Đó là sự thể hiện bản năng chính trị một cách ngoạn mục từ một người chưa bao giờ dấn thân vào chính trường.
Những người ủng hộ Trump yêu ông đến mức họ thấy mọi câu nói, hành động của ông đều đúng. Khi trùm bất động sản nói Thượng nghị sĩ John McCain không phải là anh hùng thời chiến, tỷ lệ người ủng hộ ông tăng vọt. Hiện tượng đó cũng xảy ra sau khi Trump nói rằng một nữ phóng viên đặt câu hỏi khó với ông vì cô đang trong ngày "khó ở".
Mexico, tín đồ Hồi giáo, thượng nghị sĩ Ted Cruz đều trở thành lực đẩy con tàu Trump tiến lên phía trước. Nhiều người thích Trump bởi cách nói của ông khác với mọi chính trị gia chuyên nghiệp. Họ coi chính trị gia chuyên nghiệp là những người hứa nhiều làm ít.
Dân Mỹ chưa bao giờ thấy một ứng viên tổng thống bị đả kích và xa lánh bởi những thành viên cùng đảng nhiều như Trump. Người ta lập một danh sách dài những chính trị gia Cộng hòa không muốn bỏ phiếu cho ông. Trong các cuộc nói chuyện riêng, nhiều đảng viên Cộng hòa còn nói họ sẵn sàng bỏ phiếu cho Hillary Clinton.
Một số người có thể bỏ phiếu cho Trump, nhưng chắc chắn họ không thích ông. Nếu ai đó thực hiện một cuộc thăm dò ý kiến toàn dân Mỹ, có lẽ Trump sẽ phá kỷ lục với tư cách là ứng cử viên có tỷ lệ người không ưa cao nhất. Đó là lý do khiến cả đội của Trump lẫn đội của Clinton đều reo hò vào tối 5/5.
Đương nhiên đội của Trump mừng rỡ vì chẳng còn đối thủ cản đường. Nhưng phe của bà Clinton cũng vui vì họ tin rằng cuộc đua trong tương lai sẽ trở nên dễ dàng đối với họ. Họ thấy rõ những điểm tiêu cực của trùm bất động sản và họ tin ông là ứng viên lý tưởng để giúp họ đánh bại đảng Cộng hòa.
Hơn nữa, đặc điểm nhân khẩu học của nước Mỹ hiện nay cho thấy bất kỳ người nào đại diện cho đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử tổng thống đều có cơ hội chiến thắng cao hơn đối thủ bên đảng Cộng hòa.
Song 2016 là một năm đầy bất ngờ. Trump đã xé nát cuốn sách về những quy tắc chính trị và ông không thích thất bại.
Đội ngũ của bà Clinton có thể mắc sai lầm nếu họ tự tin quá sớm. Điều duy nhất mà giới quan sát học hỏi từ chiến dịch vận động kỳ quặc của Trump là: Mọi dự đoán đều trở nên ngớ ngẩn. Nhiều người dự đoán cuộc đấu giữa Trump và Clinton sẽ rất gay cấn.
