Theo góc nhìn của các chuyên gia Hàn Quốc và Nhật Bản, Việt Nam có nhiều đối thủ cạnh tranh khốc liệt trong cuộc đua thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Các nước Đông Nam Á đang có cuộc cạnh tranh khốc liệt về thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), đặc biệt khi làn sóng đa dạng hóa chuỗi cung ứng sau dịch Covid-19 đang gia tăng mạnh.
Việt Nam nổi lên là một trong những quốc gia thu hút nhiều vốn FDI nhất tại Đông Nam Á với kinh tế phát triển nhanh, chính trị ổn định, dân số trẻ và chi phí nhân công cạnh tranh.
Tuy nhiên, nhiều nước Đông Nam Á khác cũng tăng tốc quyết liệt để thu hút dòng vốn FDI đang dịch chuyển, trong đó có Indonesia, Philippines, Thái Lan và Malaysia.
Ai là đối thủ đáng gờm nhất?
Khi được hỏi ai là đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Việt Nam trong thu hút FDI, ông Takeo Nakajima, Trưởng đại diện Văn phòng Tổ chức Xúc tiến Mậu dịch Nhật Bản (JETRO) tại Hà Nội, tỏ ra ngập ngừng. Ông cho rằng có nhiều góc độ để đánh giá sự hấp dẫn của một quốc gia với doanh nghiệp.
Ví dụ như chi phí về nhân lực, hiện nay Indonesia và Philippines có mức tương đồng với Việt Nam. Nếu xét theo tiêu chí này thì 2 quốc gia trên sẽ là đối thủ cạnh tranh lớn nhất. Nếu xét tiêu chí nhân công vừa rẻ, hạ tầng vừa tốt thì Lào và Campuchia sẽ được đặt lên bàn cân.
Lào và Campuchia có nhân công rẻ hơn nhưng hạ tầng không tốt bằng Việt Nam. Nếu xét về tiêu chí nơi có cộng đồng nhiều doanh nghiệp Nhật Bản nhất thì Thái Lan lại là đối thủ.
 |
| Ông Takeo Nakajima, Trưởng đại diện Văn phòng JETRO tại Hà Nội. Ảnh: Hiếu Công. |
“Nếu doanh nghiệp Nhật Bản chọn một nơi đã đầu tư nhiều thì Thái Lan sẽ là đối thủ đáng gờm của Việt Nam. Do đó, tùy theo yếu tố mà doanh nghiệp cân nhắc, đối thủ của Việt Nam sẽ khác nhau”, ông nhận định.
Do đó, Trưởng đại diện Văn phòng JETRO tại Hà Nội cho rằng doanh nghiệp khi quyết định đầu tư tại một quốc gia nào đó sẽ đánh giá tổng thể các yếu tố. Tuy nhiên, vị này nhấn mạnh các doanh nghiệp Nhật Bản đang đánh giá rất cao Việt Nam.
Bằng chứng là trong số 30 doanh nghiệp được Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) hỗ trợ đa dạng hóa chuỗi cung ứng thì có tới 15 chọn Việt Nam. Vị này chia sẻ Việt Nam sẽ là một trong những nơi có môi trường kinh doanh tốt không chỉ trong ngắn hạn và còn dài hạn.
Tùy theo yếu tố mà doanh nghiệp cân nhắc, đối thủ của Việt Nam sẽ khác nhau
Takeo Nakajima, Trưởng đại diện Văn phòng JETRO tại Hà Nội
Trả lời Zing một cách trực diện hơn, ông Hong Sun, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam (KORCHAM) cho rằng đối thủ đáng gờm nhất của Việt Nam chính là Indonesia.
Ông cho biết Indonesia đang có nhiều lợi thế khi dân số là 250 triệu dân, tạo ra lượng nhân công cạnh tranh, số lượng lớn. Mặt khác, số lượng người trong tầng lớp trung lưu và thượng lưu của Indonesia cũng cao hơn Việt Nam rất nhiều, là thị trường tiềm năng cho nhiều mặt hàng.
Ngoài ra, Indonesia sở hữu nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú khi có nhiều loại khoáng sản như than, dầu mỏ. Nước này cũng có diện tích rừng rậm nhiệt đới lớn. Chính phủ Indonesia cũng rất cởi mở trong việc thu hút đầu tư, đưa ra nhiều chính sách ưu đãi thuế cho doanh nghiệp nước ngoài.
Tổng thống nước này đã trực tiếp mời gọi nhiều doanh nghiệp Mỹ, thậm chí đã tiếp xúc mời Tập đoàn Hyundai của Hàn Quốc vào đầu tư.
Tuy nhiên, ông Hong Sun đánh giá cơ sở hạ tầng của Indonesia lại phức tạp do đất nước này chia cắt bởi quá nhiều hòn đảo. Một số nơi khá phát triển, nhưng một số nơi thì lại lạc hậu. Ngược lại, ông đánh giá Việt Nam có hạ tầng phát triển đều hơn.
Cuộc cạnh tranh khốc liệt
GS Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp FDI tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam không phải “một mình một chợ” trong cuộc đua thu hút FDI hiện nay. Sau khi nhiều tập đoàn đa quốc gia quyết định đa dạng hóa chuỗi cung ứng, Đông Nam Á được coi là điểm đến hấp dẫn. Các nước đều nhận thức điều này nên rất nỗ lực để thu hút đầu tư.
Indonesia là một trong những nước đang có động thái mạnh mẽ nhất nhằm tiếp cận dòng vốn FDI dịch chuyển. Hồi tháng 5, Tổng thống Joko Widodo đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm lôi kéo các doanh nghiệp Mỹ chuyển dây chuyền sang quốc gia vạn đảo.
Indonesia cũng đưa ra các ưu đãi lớn, đặc biệt là về cơ sở hạ tầng. Nước này đã lên kế hoạch xây dựng 27 khu công nghiệp mới, trong đó có dự án chuẩn bị 5.000 ha đất tại tỉnh Trung Java, mời gọi cho các doanh nghiệp nước ngoài. Chính phủ Indonesia cũng đặt mục tiêu giảm dần thuế thu nhập doanh nghiệp về mức 20% vào năm 2023.
 |
Trong khi đó Thái Lan lại tính chọn những lĩnh vực có hàm lượng công nghệ cao để thu hút đầu tư như hàng không vũ trụ, thiết bị y tế, ôtô điện, hoặc các loại phụ tùng và linh kiện chất lượng cao…
Philippines thì chọn cách giảm thuế. Nước này nhanh chóng cắt giảm thuế thu nhập doanh nghiệp (hiện cao nhất Đông Nam Á với mức 30%) xuống còn 25% ngay trong tháng 7.
Chính phủ Malaysia thậm chí lên kế hoạch cử đại diện đi vận động khoảng 60 công ty đa quốc gia mở nhà máy tại Malaysia. Nước này thông qua gói hỗ trợ 240 triệu USD trong 5 năm, trong đó chú trọng giảm thuế và hỗ trợ tài chính.
Ông Takeo Nakajima cho biết Việt Nam đang và sẽ phải chịu sự cạnh tranh rất khốc liệt trong cuộc đua thu hút vốn. Một số nước ASEAN đã sốc khi 15/30 doanh nghiệp Nhật Bản chọn Việt Nam, điều đó sẽ làm cho các quốc gia khác nỗ lực hơn và cuộc cạnh tranh hứa hẹn sẽ khốc liệt hơn.
Việt Nam cần làm gì để hấp dẫn trong mắt quốc tế?
Ông Hong Sun cho rằng Việt Nam đang có nhiều lợi thế để thu hút vốn từ các doanh nghiệp Hàn Quốc. Đến nay, các doanh nghiệp Hàn Quốc đã đầu tư 70 tỷ USD vào Việt Nam, trở thành nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất.
Phó chủ tịch KORCHAM đánh giá Việt Nam có chi phí nhân công cạnh tranh, hạ tầng đồng bộ và đang dần hoàn thiện, đặc biệt là có sự gần gũi văn hóa với Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc.
“Tương đồng văn hóa rất quan trọng. Nhân sinh quan của người Việt Nam giống người Hàn Quốc, nên làm việc sẽ thuận lợi. Trong khi đó, nếu so sánh với người Indonesia đa phần theo đạo Hồi thì sẽ có khác biệt nhiều hơn”, ông chia sẻ.
Ông cho rằng Chính phủ Việt Nam nên tiếp tục cải thiện về hạ tầng, tạo sự thông thoáng về chính sách. Điều này sẽ giúp thu hút được nhiều hơn các doanh nghiệp đến đầu tư, làm ăn, kinh doanh.
Ông Takeo Nakajima đánh giá việc Việt Nam sớm kiểm soát được dịch bệnh Covid-19 là một lợi thế và giúp các doanh nghiệp có thể khôi phục sản xuất. Việt Nam có dân số gần 100 triệu dân sẽ là thị trường hấp dẫn trong hiện tại và tương lai. Chi phí nhân công ở Việt Nam cũng khá cạnh tranh so với các nước trong khu vực.
 |
| Công ty IHS Markit (Anh) và Đại học Tennessee (Mỹ) công bố Việt Nam đứng thứ 25 trên 60 quốc gia hấp dẫn nhất thế giới thu hút vốn FDI. Ảnh: Quỳnh Danh. |
Vị này tiết lộ các doanh nghiệp Nhật Bản đang đánh giá chi phí sản xuất ở Malaysia, Thái Lan và Indonesia ngày càng cao. Do đó, các doanh nghiệp Nhật Bản muốn tiết giảm chi phí đang muốn dịch chuyển đầu tư sang Myanmar hay Việt Nam.
Ông Takeo Nakajima còn nhận định sự hấp dẫn của Việt Nam so với các nước ASEAN khác là tỷ lệ người nói được tiếng Nhật rất cao, vượt trội hơn các nước khác. Do đó, các doanh nghiệp Nhật sẽ coi đây là lợi thế “mềm” để đến đầu tư.
Để hấp dẫn hơn, Trưởng đại diện Văn phòng JETRO tại Hà Nội cho rằng cần nâng tỷ lệ nội địa hóa của Việt Nam lên bằng cách phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ. Song song với đó cần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Về thể chế và các chính sách, Chính phủ Việt Nam cần lắng nghe ý kiến doanh nghiệp hơn nữa, để tạo môi trường thuận lợi, minh bạch.
