 |
| Mức độ xa hoa của cung điện hoàng gia thời cổ đại không chỉ là truyền thuyết. Ảnh: Finding Ducilnea. |
Thành Susa là cố đô của vương quốc Elam nằm ở miền Nam Lưỡng Hà và trải dài đến dãy núi Zagros nằm về phía Đông của Ba Tư. Nơi đây đã từng là một vùng đất rộng lớn bao gồm phần lớn lãnh thổ Ba Tư trước khi rơi vào tay tổ tiên của Cyrus Đại đế. Elam là con đường giao thương chính giữa phương Đông và Lưỡng Hà với nhiều loại hàng hóa như gỗ và các loại khoáng sản. Giống như người Sumer, người Elam viết chữ hình nêm trên các tấm phù điêu đất sét trong hàng nghìn năm trước thời Vua Alexander.
Vào thế kỷ thứ VI TCN, Ba Tư đã đưa người Elam sống trên đồng bằng Lưỡng Hà vào đế quốc của mình và tiếng của người Elam đã trở thành một trong những ngôn ngữ được sử dụng chính thức. Tiếng Elam không có mối liên hệ với bất kỳ thứ ngôn ngữ nào khác trong khu vực ngoài việc nó có thể có chung nguồn gốc với một số ngôn ngữ cổ ở một số khu vực của Ấn Độ. Dù thế nào thì nó cũng là một phương tiện giao tiếp quan trọng trong đế chế mới của Vua Alexander và đòi hỏi ngài phải thuê những người chép thuê thành thục ngôn ngữ này.
Sau hai mươi ngày hành quân từ Babylon, quân Macedonia đã đến Susa. Cung điện hoàng gia trải rộng khắp ba ngọn đồi dốc chính là bối cảnh cho câu chuyện về Esther trong Kinh Thánh, và ngay dưới ngôi thành là lăng mộ của nhà tiên tri Daniel. Nổi bật nhất trong cung điện của Đại đế Ba Tư là tòa chính điện với hàng chục cây cột cao hơn mười tám mét. Những người muốn dâng lời thỉnh cầu lên nhà Vua tại ngự điện sẽ leo qua một loạt bậc thang hai bên là tượng các ngự lâm quân đắp nổi bằng vàng tuyệt đẹp và một bức tượng lớn hơn người thật của vua Darius I.
Vật liệu để xây lên tòa cung điện này nhắc nhở tới quyền lực to lớn của một vị Đại đế - gỗ tuyết tùng từ Lebanon, ngà voi từ Ấn Độ, các bức tường do người Ai Cập trang trí, đá được đôi bàn tay của người thợ Hy Lạp vùng bờ Aegea đẽo gọt. Bên trong tòa điện có một sự bùng nổ về màu sắc với những bức tượng nhân sư và sư tử bằng vàng, đầu những cây cột trụ được khắc hình đầu bò khổng lồ.
Bên kia bờ sông ngay sát các tòa nhà rộng lớn là cung điện của Vua Artaxerxes II với kích thước nhỏ hơn, nó được xây dựng vào thời vua Amyntas III của Macedonia - ông nội của Vua Alexander. Vua Artaxerxes II xây cho mình một công trình khiêm tốn hơn nhưng không kém phần sang trọng, giống như một nơi trú ẩn tránh những đòi hỏi không hồi kết của hoàng gia. Một dòng chữ khắc trong cung điện đã ghi lại lời cầu nguyện dâng lên các vị thần, xin họ bảo vệ ông và cung điện của mình khỏi tay quỷ dữ, biến nơi này trở thành một paradayadam cho riêng mình. Trong tiếng Ba Tư sau này, từ đó đã trở thành pairidaeza và sang tiếng Hy Lạp là paradeisos, nghĩa là thiên đàng.
