Người bị nghi do CIA cài cắm vào chính phủ Nga có thể là Oleg Smolenkov, nhân vật đi nghỉ cùng gia đình ở Montenegro vào năm 2017 và biến mất không tung tích.
Hôm 9/9, CNN dẫn nhiều nguồn thạo tin trong chính quyền Tổng thống Donald Trump cho biết vào năm 2017, Mỹ đã bí mật rút một trong những gián điệp cấp cao nhất từng cài vào chính phủ Nga.
New York Times sau đó đưa tin điệp viên CIA này đã bị rút về sau khi giúp cộng đồng tình báo Mỹ điều tra về sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016. Nguồn tin cho biết động thái thể hiện lo ngại rằng chính quyền Tổng thống Donald Trump có thể vô tình vạch trần danh tính của người này do bất cẩn.
Điệp viên Mỹ tại Nga thực sự là ai?
Smolenkov Oleg Borisovich sinh năm 1969 tại thành phố Ivanovo (Nga). Vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000, ông làm việc trong Vụ Tài chính và Tiền tệ của Bộ Ngoại giao Nga. Theo Kommersant, ông cũng từng làm việc một thời gian trong Vụ châu Âu II của Bộ Ngoại giao Nga dưới quyền ông Alexander Udaltsov, người hiện là đại sứ Nga tại Litva, vào các năm 2001-2005.
Vào giữa những năm 2000, ông là thư ký thứ hai tại Đại sứ quán Nga ở Washington. Vào thời điểm đó, ông Yury Ushakov, trợ lý hiện tại của tổng thống Nga về các vấn đề quốc tế, là đại sứ Nga tại Mỹ. Theo nguồn tin của Kommersant, Smolenkov tiếp tục làm việc với Ushakov sau khi ông trở về Moscow vào năm 2008.
 |
| Điệp viên Mỹ tại Nga có thể từng làm việc trong Bộ Ngoại giao Nga và Đại sứ quán Nga ở Washington. Ảnh: RIA Novosti. |
Theo Kommersant, trước khi rời Nga năm 2017, Oleg Smolenkov là nhân viên phụ trách chính sách đối ngoại của Văn phòng Tổng thống Nga.
Tháng 6/2017, Oleg Smolenkov cùng vợ và 3 người con đi nghỉ ở Montenegro và sau đó biến mất.
Tháng 9 năm đó, Nga đã mở vụ án hình sự về việc sát hại ông Smolenkov.
Vợ ông, bà Smolenkova Antonina Vladimirovna, sinh năm 1984 tại Moscow. Năm 2010, bà tốt nghiệp Đại học Quản lý và Luật ở Moscow. Theo Daily Storm, bà cũng là một nhân viên của bộ máy chính phủ Nga.
Vai trò thực sự của Oleg Smolenkov
Trong những năm 2000-2008, Smolenkov là nhân viên của phái đoàn ngoại giao Nga tại Mỹ.
"Tại đại sứ quán, ông ấy phụ trách một số vấn đề kinh tế như mua xe công vụ hay hàng hóa phục vụ đại sứ quán và công việc lễ tân", RIA Novosti dẫn lời người đồng nghiệp giấu tên của ông Smolenkov. Người này còn cho biết Smolenkov thích uống rượu.
 |
| Oleg Smolenkov phụ trách những việc hậu cần khi làm việc trong đại sứ quán Nga tại Mỹ. Ảnh: RIA Novosti. |
CNN mô tả gián điệp Nga là "một trong những người cung cấp thông tin bí mật cao cấp nhất làm việc với giới lãnh đạo Nga". Việc rút điệp viên này về là do lo ngại thái độ bất cẩn của Tổng thống Donald Trump đối với các tài liệu bí mật.
Trong khi đó, ông Trump nói: "Tôi không biết gì về điều này".
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov khẳng định ông chưa bao giờ nhìn thấy và gặp Oleg Smolenkov.
Tuy nhiên, Phát ngôn viên của Tổng thống Putin, ông Dmitry Peskov thừa nhận Smolenkov từng làm việc trong chính phủ nhưng đã bị sa thải vài năm trước. Ông khẳng định vị trí của Smolenkov không được phép liên hệ trực tiếp với nhà lãnh đạo Nga nhưng không tiết lộ chi tiết.
"Tôi chưa bao giờ nhìn thấy, gặp gỡ và theo dõi hoạt động hay sự nghiệp của người này. Và tôi không muốn bình luận về tin đồn", ông Lavrov nói khi được hỏi về gián điệp Mỹ.
Theo thông tin rò rỉ hôm 9/9 của CNN, cơ quan tình báo Mỹ đã khẩn trương rút điệp viên Nga sau chuyến thăm của Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tới Nhà Trắng vào tháng 5/2017.
Tại đó, Tổng thống Trump đã thảo luận với ông Lavrov và cựu đại sứ Nga tại Mỹ Sergey Kislyak về một thông tin tình báo liên quan đến tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) do phía Israel cung cấp.
Người Nga có thể trở thành điệp viên hai mang
Theo nguồn tin của New York Times, điệp viên do Washington tuyển dụng đã góp phần vào việc điều tra sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016.
Tuy nhiên, khi thông tin này được truyền thông loan tải, nhiều người biết rằng Mỹ có thể đã cài cắm người vào Điện Kremlin. Điều này khiến CIA bắt đầu lo lắng về sự an toàn của điệp viên cấp cao và quyết định rút người này về nước vào cuối năm 2016.
Theo Kommersant, ban đầu người này từ chối rời đi vì các vấn đề gia đình. Sau vài tháng, CIA một lần nữa đặt lại vấn đề này và điệp viên quyết định rời khỏi Nga.
Mặc dù vậy, Washington vẫn lo lắng về sự an toàn của điệp viên, bởi vì "Nga luôn biến cuộc sống của các gián điệp nước ngoài thành cơn ác mộng". Theo New York Times, Moscow thậm chí còn giám sát họ mọi lúc mọi nơi và có thể trừ khử họ.
 |
| Theo báo chí Mỹ, gián điệp này không nằm trong số các cộng sự thân cận của Tổng thống Nga Vladimir Putin nhưng có gặp ông Putin thường xuyên, trong khi Điện Kremlin khẳng định vị trí của Smolenkov không được phép liên hệ trực tiếp với nhà lãnh đạo Nga. Ảnh: TASS. |
Theo các nguồn tin của báo Mỹ, điệp viên này không nằm trong số các cộng sự thân cận của Tổng thống Nga Vladimir Putin, nhưng "thường xuyên nhìn thấy ông và ở trong bộ phận tiếp nhận các quyết sách của Điện Kremlin".
Dữ liệu do điệp viên này cung cấp "nhạy cảm" đến nỗi giám đốc CIA lúc bấy giờ, John Owen Brennan, không dám đề cập trong các báo cáo với Tổng thống Barack Obama.
Mặc dù khi trở về Mỹ, điệp viên này đã vượt qua các bài kiểm tra, nhưng một vài nhân viên của CIA vẫn nghi ngờ người Nga có thể trở thành điệp viên hai mang. Theo hai cựu tình báo Mỹ, họ có cơ sở để nghi ngờ người Nga này nhưng không tiết lộ với New York Times.
Các nhà điều tra Nga đã tìm thấy thông tin rao bán bất động sản ở Stafford, Virginia của Oleg và Antonina Smolenkova vào tháng 6/2018, trùng với thời điểm hai người này biến mất. Đó là một biệt thự có diện tích khoảng 760 mét vuông, nằm trên mảnh đất 1,2 ha với 6 phòng ngủ và 6 phòng tắm, trị giá khoảng 925 nghìn USD.
Theo NBC, gián điệp Mỹ hiện sống gần Washington với tên giả và được chính phủ Mỹ bảo vệ.
