Đề xuất tăng thuế với người có thu nhập từ nền tảng số

Bộ Tư pháp vừa có tờ trình Dự thảo Chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh năm 2023 để trình Chính phủ. Đáng chú ý, cơ quan này đề xuất thu thuế riêng với chứng khoán phái sinh và áp thuế cao hơn với người có thu nhập từ nền tảng số.

Cụ thể, Bộ Tư pháp cho rằng cần tăng mức thuế suất đối với một số khoản thu nhập từ hoạt động cung cấp sản phẩm và dịch vụ phần mềm; sản phẩm và dịch vụ nội dung thông tin số về giải trí, trò chơi điện tử, phim số, ảnh số, nhạc số, quảng cáo số.

Theo Bộ này, hiện nay, đối với hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm nộp thuế thu nhập cá nhân theo tỷ lệ ấn định trên doanh thu theo từng ngành nghề, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh như: Phân phối, cung cấp hàng hóa là 0,5%; Cho thuê tài sản, đại lý bảo hiểm, đại lý xổ số, đại lý bán hàng đa cấp là 5%...

Trong quá trình thực hiện, Bộ Tư pháp cho biết có ý kiến cho rằng tỷ lệ thuế thu nhập cá nhân trên doanh thu cần được tính toán, điều chỉnh lại cho phù hợp với đặc điểm của hoạt động kinh doanh của cá nhân, nhất là các mô hình kinh doanh mới. Khi so sánh với mức thuế suất thuế thu nhập cá nhân của các loại thu nhập khác thì tỷ lệ thuế áp dụng đối với một số hoạt động còn khá thấp.

Ví dụ, đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công mức thuế suất áp dụng đối với phần thu nhập tính thuế trên 80 triệu đồng/tháng là 35%, trong khi cá nhân có thu nhập từ hoạt động quảng cáo trên nền tảng công nghệ với thu nhập rất cao thì tỷ lệ thuế thu nhập cá nhân trên doanh thu chỉ là 2%.

Vì vậy, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu điều chỉnh tỷ lệ thuế thu nhập cá nhân trên doanh thu đối với một số hoạt động kinh doanh đặc thù cho phù hợp.

Bên cạnh đó, đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán, Bộ Tư pháp cho biết thu nhập chịu thuế được xác định là giá chuyển nhượng từng lần với thuế suất là 0,1%. Luật Chứng khoán 2019 quy định chứng khoán bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, chứng khoán phái sinh và các loại chứng khoán khác. Tuy nhiên, cơ quan này cho biết có sự khác biệt về bản chất giữa chứng khoán cơ sở và chứng khoán phái sinh.

Giá trị của chứng khoán phái sinh phụ thuộc vào giá trị của một hoặc nhiều loại tài sản cơ sở, do đó, chứng khoán phái sinh không có đầy đủ giá trị nội tại như chứng khoán cơ sở. Nhà đầu tư nắm giữ chứng khoán phái sinh không được hưởng các quyền cổ đông như khi nắm giữ chứng khoán cơ sở như: Không có quyền tham dự đại hội đồng cổ đông; không có quyền nhận cổ tức.

Bên cạnh đó, trên thị trường phái sinh không diễn ra các giao dịch chuyển nhượng toàn bộ giá trị giao dịch và chuyển giao tài sản từ bên bán cho bên mua như thị trường cơ sở (trừ hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ chuyển giao vật chất giữ đến ngày đáo hạn).

Giá trị của chứng khoán phái sinh được khuếch đại lên nhiều lần do hệ số nhân hợp đồng khi thiết kế các sản phẩm chứng khoán phái sinh. Việc thanh toán chuyển giao giữa các nhà đầu tư chỉ là giá trị chênh lệch giá (lãi/lỗ).

Cơ quan soạn thảo dẫn chứng các nước đều dần chuyển sang đánh thuế dựa trên thu nhập thực đối với chứng khoán phái sinh (như Anh, Pháp, Đức, Luxembourg, Mỹ, Australia, Nhật Bản, Canada, Thái Lan).

"Nếu áp dụng phương pháp tính thuế trên giá trị giao dịch thì thuế suất phải linh hoạt đối với từng sản phẩm chứng khoán phái sinh (như Ấn Độ, Đài Loan) và mức thuế suất phải thấp hơn rất nhiều lần so với thuế suất áp dụng cho thị trường chứng khoán cơ sở (như Đài Loan thấp hơn 150-600 lần thuế suất trên thị trường phái sinh so với thị trường cơ sở)", tờ trình Bộ Tư pháp phân tích.

Theo đó, dự thảo đề xuất cần có quy định riêng về thuế đối với chứng khoán phái sinh để phù hợp với bản chất hoạt động kinh doanh, phân biệt với chứng khoán cơ sở, qua đó góp phần tăng thu ngân sách Nhà nước.