Email gửi đến Washington trước bình minh. Một quan chức tại Đại sứ quán Mỹ ở Bắc Kinh đang gấp gáp xin ý kiến từ Bộ Ngoại giao về một “câu hỏi đạo đức”.
“Tôi viết thư này vì phái đoàn Trung Quốc đang trong giai đoạn chuẩn bị cho chuyến thăm của Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Mỹ Elaine Chao”, quan chức này viết vào tháng 10/2017.
 |
| Bộ trưởng Giao thông Vận tải Elaine Chao là người giám sát ngành hàng hải Mỹ. Công ty vận tải gia đình bà, Foremost Group, có mối quan hệ sâu sắc với giới cấp cao Trung Quốc. Ảnh: New York Times. |
Theo một số nguồn tin, văn phòng của bà Chao đã đưa ra một loạt yêu cầu khác thường liên quan đến chuyến thăm đầu tiên của bà tới Trung Quốc với tư cách thành viên nội các của Tổng thống Trump.
Trong số đó có yêu cầu các quan chức liên bang giúp phối hợp sắp xếp việc đi lại cho ít nhất một thành viên gia đình và người thân trong các cuộc họp với các quan chức chính phủ.
Quan chức gốc Hoa trong chính quyền Trump
Ở Trung Quốc, Chao không phải là gia đình bình thường. Họ điều hành một công ty vận tải Mỹ có mối quan hệ sâu sắc với giới tinh hoa kinh tế và chính trị ở Trung Quốc.
Bà Chao đã đột ngột hủy bỏ chuyến đi sau khi câu hỏi về đạo đức được chuyển đến các quan chức của Bộ Ngoại giao và Giao thông vận tải một cách riêng biệt, đồng thời New York Times và các báo khác đưa ra câu hỏi về hành trình và người tháp tùng bà.
“Bà ấy có những họ hàng khá giàu có và có liên hệ với ngành vận tải biển. Lợi ích kinh doanh của họ có khả năng bị ảnh hưởng bởi các cuộc họp”, một quan chức Bộ Ngoại giao có liên quan đến các cuộc thảo luận trong chuyến thăm cho biết.
 |
| Bà Chao cùng chồng, ông Mitch McConnell, lãnh đạo đa số tại Thượng viện, ông James, cha bà, người sáng lập của Foremost và chị gái Angela, giám đốc điều hành tập đoàn. Ảnh: New York Times. |
Theo quan chức này, động thái thông báo cho Washington là không bình thường và là dấu hiệu cho thấy các thành viên của Bộ Ngoại giao có liên quan như thế nào.
Bà Chao không có liên kết chính thức hoặc cổ phần trong doanh nghiệp vận tải của gia đình, Tập đoàn Foremost. Nhưng bà và chồng, Thượng nghị sĩ Mitch McConnell của Kentucky, đã nhận được hàng triệu USD quà tặng từ cha bà, ông James, người điều hành công ty cho đến năm ngoái.
Các chiến dịch tái tranh cử của ông McConnell đã nhận được hơn 1 triệu USD đóng góp từ đại gia đình bà Chao, kể cả từ cha và chị gái Angela, hiện là giám đốc điều hành của Foremost, cả hai đều là đối tượng trong câu hỏi đạo đức của Bộ Ngoại giao.
Theo New York Times, trong những năm qua, bà Chao đã nhiều lần sử dụng các mối liên hệ và tiếng tăm của mình ở Trung Quốc để thúc đẩy hồ sơ của công ty, điều mang lại lợi ích lớn từ các chính sách công nghiệp mở rộng ở Bắc Kinh, vốn là trung tâm của căng thẳng ngoại giao với Mỹ.
Giờ đây, bà Chao là quan chức hàng đầu của ông Trump giám sát ngành vận tải Mỹ, vốn đang suy giảm mạnh và bị lu mờ trước đối thủ cạnh tranh Trung Quốc.
Foremost đã nhận được hàng trăm triệu USD cam kết cho vay từ một ngân hàng do chính phủ Trung Quốc điều hành. Chính sách của họ bị chính quyền Trump coi là mối đe dọa đối với an ninh Mỹ.
Xung đột lợi ích
Hồ sơ cho thấy kể từ khi Elaine Chao trở thành bộ trưởng giao thông, ngân sách của cơ quan đã liên tục kêu gọi cắt giảm các chương trình nhằm ổn định ngành hàng hải đang gặp khó khăn về tài chính ở Mỹ, chuyển sang cắt giảm tài trợ mới cho các nhà máy đóng tàu thương mại nhỏ và bảo lãnh cho vay liên bang cho thợ đóng tàu trong nước.
Ngân sách của cơ quan này cũng cố gắng cắt giảm chi tiêu cho chương trình tài trợ giúp giữ cho 60 tàu mang cờ Mỹ hoạt động cũng như thu hẹp kế hoạch mua tàu mới và đào tạo thuyền viên người Mỹ.
Quốc hội đã bác bỏ việc cắt giảm ngân sách trong cuộc bỏ phiếu lưỡng đảng. Hạ nghị sĩ đảng Dân chủ Alan Lowenthal, bang California, một trong những người phản đối việc cắt giảm, cho rằng chính phủ Trung Quốc đang ồ ạt tham gia vào việc mở rộng hàng hải khi Mỹ rút lui.
“Sẽ có một cuộc khủng hoảng, chúng ta sẽ kêu gọi khôi phục ngành hàng hải của Mỹ và nó sẽ không xảy ra”, ông nói.
 |
| Gia đình Chao đã tài trợ cho dự án mô phỏng tàu tại Đại học Hàng hải Thượng Hải và hỗ trợ học bổng cho các chương trình đào tạo. Ảnh: New York Times. |
Bà Chao, 66 tuổi, sinh ra ở Đài Loan. Cha mẹ bà rời Trung Quốc đại lục vào cuối những năm 1940 và sau đó định cư tại Mỹ khi bà còn là một nữ sinh. Bà làm việc tại Foremost vào những năm 1970 nhưng không có vai trò chính thức nào trong nhiều thập kỷ.
Bà phục vụ trong nội các hai lần và kết hôn với ông McConnell trong 26 năm. Trong khoảng thời gian này, cùng với sự thăng tiến của bà Chao, Bắc Kinh đã tìm cách tâng bốc gia đình bà.
Một nhà xuất bản thuộc sở hữu của chính phủ gần đây đã in tiểu sử được ủy quyền của cha mẹ bà. Trong chuyến thăm năm ngoái tới Bắc Kinh, bà Chao được tặng những bức chân dung vẽ tay của cha mẹ bà từ người đồng cấp trong bộ giao thông vận tải.
Mối quan hệ của gia đình Chao với Trung Quốc đã thu hút một số sự chú ý trong những năm qua. Theo điều tra của New York Times, là một gia đình người Mỹ, nhà Chao có mối liên hệ đặc biệt gần gũi với giới cầm quyền Trung Quốc.
Họ không chỉ là thành viên hội đồng quản trị trong các công ty nhà nước mà còn có nhiều cuộc gặp với cựu lãnh đạo cấp cao của đất nước, bao gồm cuộc gặp tại biệt thự của ông. Điều đó làm nhà Chao có vị thế nổi bật ở cả hai bên Thái Bình Dương, với các kết nối chính trị cấp cao dẫn tới đỉnh cao quyền lực trong hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Đại gia đình quyền lực
Trong nhiều thập kỷ, cha của bà Chao, người sáng lập Foremost năm 1964, đã vun đắp quan hệ thân thiết với ông Giang Trạch Dân, một bạn học từ Thượng Hải, người đã vươn lên trở thành chủ tịch Trung Quốc.
Mặc dù báo cáo công khai tài chính của bà Chao cho thấy bà không nhận được thu nhập từ Foremost nhưng bà đã thực hiện ít nhất bốn chuyến đi đến Trung Quốc với công ty trong 8 năm với tư cách bộ trưởng lao động trong chính quyền George W.Bush và bộ trưởng giao thông vận tải vào tháng 1/2017.
Cha bà đã tháp tùng bà trong ít nhất một chuyến đi khi bà là bộ trưởng lao động vào năm 2008 và có mặt trong các cuộc họp có sự tham dự của thủ tướng Trung Quốc.
 |
| Trong chuyến công tác tới Bắc Kinh năm ngoái, bà Chao đã nhận được chân dung của cha mẹ mình từ Bộ trưởng Giao thông Trung Quốc Lý Tiểu Bằng (giữa). Ảnh: Pool. |
Hồ sơ công khai cho thấy bà được hưởng lợi từ thành công của công ty. Một món quà cho bà Chao và ông McConnell từ cha bà vào năm 2008 đã giúp ông McConnell, lãnh đạo đa số của đảng Cộng hòa, trở thành một trong những thành viên giàu nhất Thượng viện.
Ba thập kỷ quyên góp chính trị đã khiến đại gia đình trở thành người đóng góp hàng đầu cho đảng Cộng hòa của bang Kentucky, nguồn gốc quyền lực của ông McConnell.
“Đây là gia đình có mối quan hệ tài chính với một chính phủ là đối thủ chiến lược”, Paleen Clark, chuyên gia chống tham nhũng tại Đại học Washington ở St. Louis, cho biết.
“Vấn đề đặt ra là liệu những mối quan hệ tài chính và gia đình đó có ảnh hưởng đến Chao hay không khi bà ấy thực hiện đánh giá hoặc đưa ra lời khuyên về các vấn đề chính sách an ninh quốc gia và nước ngoài liên quan đến Trung Quốc”, Clark nói.
