Theo New York Times, ứng cử viên tổng thống Mỹ của đảng Cộng hòa hiếm khi đồng tình với ý kiến của các đối thủ đến từ đảng Dân chủ. Họ có quan điểm khác biệt về các vấn đề như kiểm soát súng, nhập cư, cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) và nhiều chủ đề khác.
Kiểm soát sở hữu súng để giảm bạo lực súng đạn
Bà Hillary Clinton là người ủng hộ chính quyền của Tổng thống Obama trong việc tăng cường kiểm soát việc mua, bán vũ khí. Cựu ngoại trưởng Mỹ đề xuất việc mở rộng kiểm tra thông tin của người mua, cấm bán vũ khí sát thương và thay đổi điều luật vốn che chắn cho những đơn vị sản xuất súng trước các rủi ro kiện tụng.
 |
| Cựu Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton. Ảnh: CBS News |
Bà từng mạnh mẽ tuyên bố sẽ sử dụng đặc quyền hành pháp của tổng thống nếu đắc cử, nhằm lấp kín những lỗ hổng trong luật kiểm soát súng nếu quốc hội không hành động. "Liệu còn bao nhiêu người phải chết trước khi chúng ta thực sự hành động", bà Clinton nói.
Ứng viên Dân chủ Bernie Sanders tuy kêu gọi những biện pháp lấp kín các kẽ hở trong luật sở hữu súng và cấm bán vũ khí sát thương nhưng ông từng vài lần bỏ phiếu ở quốc hội để đứng về phía các nhà sản xuất và mua bán vũ khí.
Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Ted Cruz là một trong những người bảo vệ quyền sở hữu súng mạnh mẽ nhất, do lập trường của ông là kiên quyết bám theo những điều được quy định của hiến pháp. "Bạn không thể loại trừ kẻ xấu bằng việc tước đoạt súng của chúng ta", ông lập luận.
Tương tự, ứng viên Donald Trump tuyên bố sẽ phủ quyết mọi dự luật kiểm soát súng đạn mới. Trong một cuốn sách xuất bản hồi năm 2010, ông từng ủng hộ việc cấm bán vũ khí sát thương. Tuy nhiên, trong chiến dịch tranh cử, ông cho rằng mọi biện pháp cấm đoán súng và băng đạn "là một sự thất bại hoàn toàn".
"Chúng ta đã có rất nhiều quy định. Nếu nhìn vào các đối thủ của tôi, họ đang rất lúng túng trước việc thực hiện Tu Chính án thứ 2, trong khi tôi rất quyết liệt", ông phát biểu ngày 26/10/2015.
Chương trình chăm sóc y tế toàn dân
Các ứng viên của đảng Cộng hòa kiên quyết phản đối "Đạo luật chăm sóc y tế hợp túi tiền", hay còn gọi là Obamacare, một trong những thành tựu đối nội của Tổng thống Obama. Thượng nghị sĩ Cruz là người từng dẫn đến tình trạng chính phủ "đóng cửa" hồi năm 2013 do quyết liệt đòi cắt ngân sách cấp cho việc thực hiện đạo luật y tế mới. "Tôi sẽ xây dựng năm 2016 thành một cuộc trưng cầu dân ý về chương trình Obamacare”, ông nói.
 |
| Ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump. Ảnh: CNN |
Trong khi đó, tỷ phú Trump kêu gọi mở một cuộc cạnh tranh để người dân tự chọn bảo hiểm ở các bang, đồng thời cam kết "thỏa thuận" với những bệnh viện để cung cấp bảo hiểm cho người nghèo. "Hãy hủy bỏ và thay thé (Obamacare) bằng một chương trình hoàn hảo hơn", ông trùm bất động sản nói.
Đối với các ứng viên đảng Dân chủ, nếu như bà Clinton tuyên bố sẽ cải thiện đạo luật để nó hiệu quả hơn, ứng viên Sanders lại đưa ra ý tưởng khác khi đề xuất một hệ thống bảo hiểm toàn dân. Clinton cho rằng việc ông Sanders đề xuất một hệ thống bảo hiểm y tế toàn dân mới sẽ đánh đổ những nỗ lực mà Tổng thống Obama đã đạt được với chương trình Obamacare.
Cuộc chiến chống IS
Bà Clinton kêu gọi tăng cường các hoạt động do Mỹ dẫn đầu để đánh bại lực lượng IS, vượt ra ngoài những chiến dịch do Tổng thống Obama đề xuất, như thúc giục thành lập vùng cấm bay cùng với các lực lượng liên minh để bảo vệ người Syria, tăng cường các cuộc không kích, và đẩy mạnh việc triển khai các lực lượng đặc nhiệm. "Mục tiêu của chúng ta không phải là kiềm chế hay đẩy lùi IS, mà là đánh bại và hủy diệt tổ chức này", bà Clinton nói.
Khác với quan điểm của đối thủ cùng đảng, ông Sanders lưỡng lự trước việc phải sử dụng quân lực. Trước đây, ông là một trong những người phản đối mạnh mẽ cuộc chiến của Mỹ ở Iraq. Đối với chiến dịch tiêu diệt IS, vị thượng nghị sĩ cho rằng Mỹ nên tập hợp một liên minh quốc tế vững mạnh để chống phiến quân, nhưng các quốc gia Hồi giáo cần đi đầu trong chiến dịch. "Chúng ta phải kiên quyết trong cuộc chiến với IS, nhưng chúng ta cũng phải rút ra bài học từ quá khứ. Chúng ta không thể tiến hành chiến dịch đơn độc".
Trong khi đó, các ứng viên Cộng hòa thể hiện quan điểm hiếu chiến với những biện pháp mạnh mẽ. Ông Trump tuyên bố sẽ triệt phá nguồn cung cấp dầu mỏ của IS vốn đem lại lợi nhuận rất lớn cho phiến quân. Ông cũng khẳng định nước Mỹ cần truy quét cả gia đình của những thành viên IS. "Tôi sẽ ném bom đến tận cùng để tiêu diệt IS", ông nói.
Còn ứng viên Cruz cho rằng nước Mỹ cần một vị tư lệnh mạnh mẽ chỉ huy cuộc chiến chống IS. "Chúng ta cần phải làm rõ rằng, nếu anh gia nhập IS, nếu anh tham gia các phong trào thánh chiến chống lại nước Mỹ, thì anh đã tự ký vào bản án tử của mình".
Vấn đề người tị nạn
Sau vụ khủng bố đẫm máu ở Paris giữa tháng 11/2015, các ứng viên tổng thống bắt đầu tranh cãi gay gắt về việc tiếp nhận người tị nạn từ Syria vào Mỹ. Phần lớn đảng Cộng hòa phản đối việc Washington tuyên bố đón dòng người tị nạn. Tỷ phú Trump tuyên bố: "Nếu ông Obama vì sự yếu đuối của mình mà tiếp nhận họ, thì tôi sẽ trục xuất tất cả nếu như tôi đắc cử".
 |
| Thượng nghị sĩ Ted Cruz phát biểu tại một buổi tranh luận do hãng Fox News tổ chức. Ảnh: Fox News |
Còn ứng viên Ted Cruz cho rằng các quốc gia Trung Đông hoặc những nước đa số theo đạo Hồi cần đi đầu trong việc bố trí nơi ở mới cho những người di cư Syria. Ông cho rằng chỉ những người theo "đạo Công giáo và bị truy sát" mới cần nơi trú ẩn an toàn ở Mỹ.
Trong khi đó, bà Clinton đã liên tục thúc giục cách xử lý quyết liệt quyết liệt hơn cho tình hình Syria từ khi còn là ngoại trưởng. Bà đi ngược lại với ông Obama khi kêu gọi lập vùng cấm bay, điều mà Nhà Trắng liên tục bác bỏ. "Tôi kêu gọi lập vùng cấm bay và các hành lang nhân đạo để ngăn chặn tình trạng tàn sát ở mặt đất và từ trên không", bà Clinton phát biểu.
Đối với đề xuất tiếp nhận người tị nạn của chính phủ, quan điểm của bà Clinton là "chúng ta có thể tiếp nhận 65.000 người nhưng phải bảo đảm chúng ta đã xây dựng được hệ thống kiểm tra và sàng lọc hiệu quả".
Trong khi đó, ông Sanders tỏ ra thận trọng hơn trong vấn đề này. Ông không bình luận về con số chỉ tiêu, chỉ cho rằng "nước Mỹ cần thực hiện đầy đủ trách nhiệm qua việc giúp đỡ những người tị nạn".
Hiệp định TPP
Khi còn giữ chức Ngoại trưởng, bà Clinton là một trong những người ủng hộ nhiệt tình đối với TPP. Tuy nhiên, trong chiến dịch tranh cử vừa qua, bà đã phản đối nó do lo ngại tình trạng thao túng tiền tệ, cũng như việc các công ty dược phẩm có thể được trục lợi từ hiệp định. Nói về các tiêu chuẩn mà TPP quy định, bà cho rằng: "Các tiêu chuẩn rất cao, và dựa trên những điều đã chứng kiến thì tôi không cho rằng hiệp định có thể đáp ứng".
Thượng nghị sĩ Sanders là một trong những người công khai chỉ trích TPP. "TPP là sự tiếp tục của những chính sách thương mại thảm họa, có thể dẫn đến việc nước Mỹ mất hàng triệu công việc, và đưa đất nước vào cuộc đua xuống đáy".
Ở phe Cộng hòa, Thượng nghị sĩ Cruz bày tỏ "quan ngại sâu sắc" về hiệp định TPP và tuyên bố sẽ bỏ phiếu chống. "Chúng ta có thể đàm phán tốt hơn nếu có một tổng thống bảo thủ mạnh mẽ hơn là ông Obama".
