 |
Khi Quốc hội Mỹ khóa mới tuyên thệ hôm 3/1, đảng Cộng hòa bị chia rẽ nặng nề khi ít nhất 12 thượng nghị sĩ dự định cùng khoảng 140 thành viên Hạ viện thách thức chiến thắng của ông Joe Biden trong cuộc bầu cử 2020.
Căng thẳng lên cao đến mức các thượng nghị sĩ Cộng hòa đang trực tiếp đối đầu với nhau. Thượng nghị sĩ Pat Toomey bang Pennsylvania cáo buộc một số đảng viên Cộng hòa phá hoại quyền tham gia bầu cử trực tiếp, trong khi Thượng nghị sĩ Josh Hawley bang Missouri chỉ trích lập luận và "các cuộc tấn công cá nhân không biết xấu hổ" của ông Toomey.
Màn đấu khẩu này đã khái quát cuộc chiến nội bộ lớn hơn trong đảng Cộng hòa. Trước một tổng thống gần như không hề che đậy nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử và muốn tiếp tục là thế lực chính trị đáng gờm sau khi rời Nhà Trắng, các thành viên đảng này đang cho thấy những cách hành xử trái ngược. Và tất cả chỉ diễn ra vài ngày trước khi cuộc đua giành 2 ghế thượng nghị sĩ ở Georgia ngã ngũ vào ngày 5/1, xác định đảng nào sẽ nắm thế đa số tại Thượng viện.
"Tôi lo ngại về sự chia rẽ ở Mỹ, đây là vấn đề lớn nhất, nhưng rõ ràng điều này không lành mạnh đối với đảng Cộng hòa", Thượng nghị sĩ Ben Sasse bang Nebraska chia sẻ. "Việc này không tốt cho đất nước và cho đảng Cộng hòa".
Chia rẽ nội bộ
Cuộc đụng độ về các trụ cột cơ bản của nền dân chủ Mỹ sẽ diễn ra vào ngày 6/1, khi Thượng viện tổ chức hai giờ tranh luận về phiếu đại cử tri của bất kỳ bang nào bị phản đối. Chiến thắng của ông Biden gần như sẽ không thể thay đổi, nhưng các nhà lập pháp của cả hai đảng cảnh báo các cuộc tranh luận này sẽ gây ra thiệt hại.
Các thượng nghị sĩ cho biết đa số thành viên đảng Cộng hòa sẽ không tham gia nỗ lực thách thức kết quả bầu cử. Trong khi đó, các đảng viên Dân chủ cho biết họ tin rằng các đảng viên Cộng hòa sẽ phản bác lại những người cùng đảng trong cuộc tranh luận ngày 6/1.
"Bạn sẽ thấy một số thành viên đảng Cộng hòa đứng cùng phe với chúng tôi", Thượng nghị sĩ Amy Klobuchar, đảng viên Dân chủ đại diện bang Minnesota, nói.
Tình cảnh hiện tại gợi nhớ nỗ lực thất bại của một số đảng viên Cộng hòa nhằm phá hoại Obamacare vào năm 2013, mặc dù chuyện lần này gây ra những tác động cấp bách hơn đối với các cuộc bầu cử trong tương lai và sự tin tưởng vào nền dân chủ.
Năm đó, một nhóm nhỏ những người bảo thủ đã thúc giục đảng Cộng hòa làm tất cả những gì có thể để ngừng tài trợ cho đạo luật chăm sóc sức khỏe. Nỗ lực này nhanh chóng lan rộng và dẫn đến việc chính phủ đóng cửa, cũng như giúp Thượng nghị sĩ Ted Cruz bang Texas giành được sự chú ý.
 |
| Thượng nghị sĩ Ted Cruz. Ảnh: Reuters. |
Tương tự, sự ủng hộ đang tăng lên nhanh chóng trong số những người trung thành với ông Trump lần này vì phản đối chiến thắng của ông Biden. Tuy nhiên, những người phản đối sẽ không thể ngăn cản chiến thắng của ông Biden vì ông chỉ cần đa số tối thiểu tại Thượng viện để vượt qua những thách thức đối với kết quả bầu cử.
Song ông Cruz và ông Hawley đều tỏ ra không nao núng và cả hai đều tìm cách gây quỹ từ nỗ lực thách thức thức kết quả bầu cử trong những ngày gần đây. Họ đang duy trì chỗ đứng vững chắc trong phe ủng hộ ông Trump của đảng Cộng hòa, ngay cả khi tổng thống vẫn chưa tuyên bố có tái tranh cử vào năm 2024 hay không.
"Tôi dự định ngày 6/1 bỏ phiếu để phản đối đại cử tri từ các bang có tranh chấp, trừ khi cuộc thanh tra khẩn cấp kéo dài 10 ngày hoàn tất. Tính liêm chính trong cuộc bầu cử của chúng ta không thể bị xâm phạm!", ông Cruz cho biết vào cuối tuần trước.
Hành trình yểu mệnh
Các thượng nghị sĩ như Toomey, Sasse, Mitt Romney của các bang Utah, Lisa Murkowski của Alaska và Susan Collins của Maine đều đã chỉ trích các thành viên cùng đảng có ý định thách thức kết quả bầu cử. Tuy nhiên, nhiều người trong đảng Cộng hòa vẫn thận trọng với việc phơi bày sự rạn nứt trong nội bộ đảng công khai hơn nữa so với những gì đã xảy ra. Một số người khẳng định đảng của họ sẽ đoàn kết trở lại sau sự việc.
Thượng nghị sĩ Roy Blunt, đảng viên Cộng hòa bang Missouri, người sẽ tái tranh cử vào năm 2022, cho rằng kế hoạch của ông Hawley và ông Cruz không thể thành công. "Cả hai kế hoạch đã được thúc đẩy đều sẽ không mang lại kết quả. Tôi không tin rằng chuyện này sẽ gây ra nhiều tác động lâu dài trong nhóm chúng ta".
 |
| Thượng nghị sĩ Josh Hawley. Ảnh: AP. |
"Đây là một hành trình yểu mệnh", Thượng nghị sĩ Shelley Moore Capito của bang West Virgina nói về những phản đối đối với kết quả bầu cử. Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Dan Sullivan của bang Alaska cho biết ông "rất nghi ngờ" về nỗ lực này.
Song các thành viên đảng Cộng hòa cho biết nhiều người trong đảng đang cố gắng che đậy những xung đột trước thềm cuộc bầu cử tại Georgia vào ngày 5/1. Đảng Cộng hòa sẽ cần lượng lớn cử tri đi bỏ phiếu trong bối cảnh đảng Dân đã thu hút rất nhiều người bỏ phiếu sớm.
"Đó là cuộc đấu đá nội bộ mà chúng ta không cần trước một cuộc bầu cử rất quan trọng. Toàn bộ những điều này lẽ ra phải đợi cho đến khi sau khi cuộc bầu cử kết thúc, các điểm bỏ phiếu đóng cửa", một thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa nói.
"Có rất nhiều áp lực về việc ủng hộ tổng thống theo một cách nào đó. Nhưng… chúng ta đều tuyên thệ bảo vệ hiến pháp, không phải tổng thống".
Tổng thống đã đưa chiến dịch gây áp lực của mình lên một tầm cao mới hôm 2/1 khi ông gọi điện cho Tổng thư ký bang Georgia, Brad Raffensperger, và thúc giục vị quan chức "tìm ra" số phiếu bầu đủ để lật ngược kết quả bầu cử tại bang này.
Tính toán ngắn hạn
Khi các thượng nghị sĩ tuyên thệ để bắt đầu nhiệm kỳ 6 năm tiếp theo của họ, một số đã bào chữa cho quyết định của mình về việc thách thức chiến thắng của ông Biden.
Thượng nghị sĩ James Lankford bang Oklahoma nhấn mạnh rằng nỗ lực này là chuyện "tìm ra sự thật" chứ không phải chuyện trung thành với ông Trump. Ông Lankford sẽ tranh cử vào năm 2022.
"Không ai trong chúng tôi muốn bỏ phiếu chống lại các đại cử tri nhưng tất cả chúng tôi đều muốn biết sự thật ngoài kia", ông Lankford nói.
Hai thượng nghị sĩ Sasse và Romney đã cáo buộc các thượng nghị sĩ phản đối đang tiến hành tính toán chính trị ngắn hạn để thu hút cử tri của ông Trump.
 |
| Lãnh đạo Đa số Thượng viện Mitch McConnell. Ảnh: Reuters. |
Nỗ lực thách thức kết quả bầu cũng đã tạo ra một số chia rẽ đáng chú ý trong đảng Cộng hòa ở Hạ viện. Hạ nghị sĩ Liz Cheney đã gửi một bản ghi nhớ đến các đồng nghiệp, nói rằng việc thách thức kết quả bầu cử sẽ là vi hiến và có thể đặt ra một "tiền lệ đặc biệt nguy hiểm".
Và cựu Chủ tịch Hạ viện Paul Ryal nói: "Thật khó để hình dung một hành động nào phản dân chủ và phản bảo thủ hơn thế". Song Lãnh đạo Thiểu số Hạ viện Kevin McCarthy, đồng minh hàng đầu của ông Trump, đã không tiến hành bất kỳ nỗ lực nào để đẩy lùi nỗ lực thách thức.
Trong khi đó, một nhóm bảy thành viên đảng Cộng hòa tại Hạ viện đã đưa ra một tuyên bố dài vào chiều 3/1, phản đối nỗ lực thách thức bầu cử. Họ kết luận: "Chúng ta phải tôn trọng thẩm quyền của các bang ở đây".
Thượng nghị sĩ Arkansas Tom Cotton đã đưa ra tuyên bố tương tự. "Các nhà lập quốc đã giao cuộc bầu cử của chúng ta chủ yếu cho các bang - không phải quốc hội", ông nói. "Họ giao việc bầu chọn tổng thống của chúng ta cho người dân, hành động thông qua đại cử tri đoàn - không phải quốc hội".
Những người phản đối nỗ lực ngăn chặn chiến thắng của ông Biden cho biết họ tin rằng chỉ một số ít đảng viên Cộng hòa ở Thượng viện có khả năng tham gia cùng 12 người đã công khai ý định thách thức. Song họ cũng thừa nhận rằng vẫn còn vài ngày nữa để các cử tri ủng hộ ông Trump gia tăng áp lực.
Thượng nghị sĩ Kevin Cramer bang North Dakota nói, với sự ủng hộ dành cho ông Trump ở tiểu bang của mình, "lá phiếu dễ dàng nhất đối với tôi về mặt chính trị sẽ là phản đối mọi thứ và bỏ phiếu cho mọi phản đối".
"Việc này sẽ rất dễ làm. Nhưng đây là một quyết định lớn", ông Cramer, người chưa quyết định, cho biết. "Những người ở bang tôi phần lớn cảm thấy như cuộc bầu cử này đã bị cướp mất. Và chúng tôi sẽ không làm gì để thay đổi kết quả của việc đó".
