 |
| Các loại tên lửa vác vai được khủng bố thường dùng để tấn công máy bay dân sự qua tìm nhiệt ở hệ thống động cơ máy bay. |
Lịch sử hàng không ghi nhận trường hợp tên lửa vác vai bắn rơi máy bay dân sự đầu tiên xảy ra vào năm 1978, khi một chiếc máy bay Viscount chuyến bay 825 của Air Rhodesia bị bắn rơi khiến 38 hành khách thiệt mạng.
Một năm sau, cũng một chiếc máy bay của Air Rhodesia bị hạ bởi tên lửa vác vai Strela 2 do Liên Xô sản xuất khiến 59 hành khách cùng phi hành đoàn thiệt mạng. Vụ việc nghiêm trọng nhất trong cuộc đụng độ giữa MANPADS và máy bay dân sự xảy ra năm 1993 khi ba chiếc máy bay chở khách liên tiếp bị tên lửa vác vai bắn hạ khiến hơn 100 người thiệt mạng.
Các chuyên gia chống khủng bố lên án tội ác những kẻ khủng bố sử dụng tên lửa vác vai để bắn máy bay dân sự, giết chết hàng trăm người. Riêng ở Mỹ, năm 2003, giới chức bắt giữ kẻ buôn lậu tìm cách bán tên lửa cho bọn khủng bố ở New Jersey. Bộ An ninh Nội địa nước này cũng chi 60 triệu USD cho nghiên cứu và phát triển hệ thống bảo vệ 6.800 máy bay thương mại của Mỹ.
Theo thống kê, các loại tên lửa vác vai phổ biến đe dọa máy bay dân sự gồm SA-7 (Strela) của Liên Xô, tên lửa HN-5 do Trung Quốc sản xuất, tên lửa Redeye và Stringer của Mỹ. Gần 150.000 tên lửa vác vai được cho là đang nằm trong tay những kẻ khủng bố, trong đó có khoảng 70 - 80 loại tên lửa sử dụng hệ thống hồng ngoại để dò tìm hơi nóng của động cơ máy bay.
Tuy nhiên, không phải lúc nào tên lửa vác vai cũng bắn hạ thành công máy bay dân sự. Một số chuyên gia tin rằng, những kẻ khủng bố bằng tên lửa không nắm vững khả năng hoạt động của các thiết bị. Rất nhiều máy bay phản lực "thoát chết' khi bị tên lửa vác vai tấn công.
Năm 1984, một máy bay của Angola Airlines chở 130 hành khách bị trúng tên lửa vác vai nhưng vẫn hạ cánh bình thường. Năm 2002, hai quả tên lửa SA-7 liên tiếp bắn sượt chiếc máy bay Boeing 757 mang theo 271 hành khách do thiếu hệ thống dẫn đường. Tháng 11/2003, một quả tên lửa SA-14 nã trúng máy bay chở hàng Airbus A300B4-203 khi cất cánh từ thủ đô Baghdad nhưng sau đó máy bay vẫn hạ cánh an toàn.
 |
| Máy bay bay theo đường xoắn ốc khiến tên lửa vác vai khó bắn trúng. |
Các máy bay hiện nay có thể di chuyển theo hình xoắn ốc khi cất và hạ cánh, giúp giảm thiểu khả năng bị tên lửa bắn trúng. Tuy nhiên, việc máy bay lên cao nhanh và bay theo đường xoắn ốc cũng tốn nhiên liệu hơn và đường bay thường phải tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ dẫn của kiểm soát không lưu, đặc biệt là những vùng có nhiều máy bay.
Trong "cuộc chiến" chống lại tên lửa vác vai, các máy bay dân sự còn đang có xu hướng trang bị các công nghệ có nguồn gốc từ máy bay quân sự như trấu pháo để đánh lạc hướng hệ thống dẫn đường của tên lửa hay phát ra các bức xạ hồng ngoại, bắn tia laser, làm nhiễu sóng hồng ngoại để làm gián đoạn sự theo dõi của hệ thống ngắm, dẫn đường tên lửa. Tuy nhiên, trấu pháo hoa lại tỏ ra yếu thế trước những loại tên lửa mới và nó lại có nhiệt độ quá cao 2.500 độ C có thể làm cháy mặt đất. Còn hệ thống laser lại đòi hỏi khoản chi lớn cho ngành hàng không dân sự.
Ngoài ra, để chống lại các đe dọa của tên lửa vác vai, các chuyên gia an ninh cho rằng, cần đảm bảo tốt hơn khu vực cất cánh và hạ cánh của máy bay để tránh sự xâm nhập của lực lượng khủng bố. Ở những sân bay như La Guardia tại New York, Mỹ, lực lượng an ninh đã rà soát các thuyền qua lại và tiến hành công việc này cả ở một số khu vực lân cận.
Nhưng tin xấu cho máy bay dân sự là những kẻ khủng bố có thể đứng cách xa sân bay cả hàng dặm, ẩn trên những mái nhà cao và vẫn có thể bắn tên lửa khá chuẩn xác. Việc tăng cường an ninh kiểm soát sân bay nhiều khi lại phụ thuộc vào mỗi quốc gia. Tại Mỹ, máy bay Mỹ có thể được đảm bảo an toàn, nhưng các phi cơ ở nước ngoài lại là một câu chuyện khác.
