 |
| Bộ công cụ tư duy thiết kế giúp bạn đổi mới, sáng tạo trong công việc. Nguồn: strengthscape. |
Tư duy thiết kế (tiếng Anh: design thinking) thường được hiểu là toàn bộ quá trình nghiên cứu, thử nghiệm các giả định và xác định lại vấn đề nhằm tìm ra giải pháp hoặc chiến lược tốt hơn. Nói cách khác đây là một phương pháp giúp tìm ra những giải pháp mới, có tính đột phá nhằm giải quyết một vấn đề cụ thể theo cách tối ưu, hoặc đây là một quy trình tuần hoàn, có thể lặp đi lặp lại để đổi mới, cải tiến liên tục.
Đưa ra các công cụ hữu ích
Về bản chất, tư duy thiết kế là một quy trình để giải quyết các vấn đề cụ thể một cách sáng tạo, là một phương pháp thiết kế lấy con người làm trung tâm, nên nó đem lại nhiều lợi ích to lớn.
Trong cuốn sách Bộ công cụ tư duy thiết kế, 3 chuyên gia trong lĩnh vực này là TS Michael Lewrick (Thụy Sĩ), GS Patrick Link (Thụy Sĩ) và TS Larry Leifer (Mỹ) đã giới thiệu, phân tích khoảng 50 công cụ tư duy thiết kế (kèm theo ví dụ minh họa và đưa ra lời khuyên) để bạn đọc có thể dễ dàng ghi nhớ và thực hành. Các công cụ và phương pháp này sẽ được tùy chỉnh cho phù hợp hoàn cảnh của từng cá nhân, doanh nghiệp.
Cũng cần nói thêm là 50 công cụ tư duy này được các tác giả xây dựng dựa trên việc khảo sát hơn 2.500 người từng áp dụng tư duy thiết kế vào thực tiễn hoặc từng học tư duy thiết kế cũng như cách sử dụng công cụ, phương pháp mang lại lợi ích theo quan điểm của họ.
Mô hình tư duy thiết kế đã và đang được giảng dạy tại nhiều đại học, được áp dụng ở nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp, vừa và nhỏ và cả những tập đoàn hàng đầu thế giới như Google, Apple, Samsung…
Được áp dụng rộng rãi trên thế giới với các nguyên tắc chung nhưng phương pháp tư duy thiết kế có nhiều biến thể, thường có 3-7 giai đoạn. Trong cuốn sách Bộ công cụ tư duy thiết kế các tác giả đưa ra chu kỳ tư duy thiết kế vi mô gồm 6 giai đoạn gồm: thấu hiểu, quan sát, xác định quan điểm, lên ý tưởng, tạo nguyên mẫu và thử nghiệm. Ở giai đoạn cuối cùng, có thể thêm vào bước suy ngẫm - giai đoạn quan trọng để chúng ta rút kinh nghiệm cho các hành động của mình. Có thể coi 3 giai đoạn đầu thuộc về không gian vấn đề và 3 giai đoạn tiếp theo thuộc về không gian giải pháp.
 |
| Sách Bộ công cụ tư duy thiết kế. Ảnh: Minh Châu. |
Giải thích đơn giản về cách sử dụng các công cụ
Để thấu hiểu bản thân hay người khác (khách hàng, người dùng tiềm năng…) nói chung, nhu cầu của họ nói riêng, chúng ta có thể dùng đến các công cụ tư duy thiết kế phổ biến nhất, hiệu quả nhất, như “Phỏng vấn để thấu cảm”, “Người dùng cực hạn”, “5W + H” (các câu hỏi “cái gì, ai, khi nào, tại sao, ở đâu, thế nào”)…
Trong giai đoạn quan sát, chúng ta có thể dùng đến các công cụ như “AEIOU” (hoạt động-môi trường-tương tác-đồ vật-người dùng).
Khi xác định quan điểm, chúng ta tập trung vào việc đánh giá, diễn giải và cân nhắc những phát hiện mà mình đã thu thập được. Kết quả cuối cùng sẽ được đưa vào phần tổng hợp quan điểm. Các phương pháp như “lập sơ đồ ngữ cảnh”, “kể chuyện”, “khoảng nhìn”… cũng được sử dụng để trình bày các phát hiện.
Trong quá trình lên ý tưởng (một bước tiến để tìm ra giải pháp cho vấn đề), chúng ta sẽ áp dụng các hình thức động não khác nhau, những công cụ, kỹ thuật sáng tạo cụ thể, như “bỏ phiếu theo dấu chấm”, làm việc với phép loại suy…
Để thử nghiệm các ý tưởng hoặc giải pháp một cách nhanh chóng, không gặp rủi ro, chúng ta sẽ xây dựng các nguyên mẫu bằng mô hình giấy đơn giản hoặc mô phỏng. Các nguyên vật liệu cần thiết có thể chỉ là giấy, lá nhôm, dây, keo, băng dính…
Sau khi nguyên mẫu được hoàn thiện là đến bước thử nghiệm, để người dùng tiềm năng tương tác với nguyên mẫu và chúng ta ghi lại kết quả. Ngoài thử nghiệm truyền thống, có thể sử dụng giải pháp số (các công cụ trực tuyến) để kiểm tra…
Tất cả lý thuyết chuyên sâu và cập nhật nhất về tư duy thiết kế cũng như ứng dụng cụ thể trong thực tế cuộc sống được trình bày cô đọng, sống động trong cuốn sách. Phần về suy ngẫm - giai đoạn cuối cùng của tư duy thiết kế, nhóm tác giả cuốn sách phân tích kỹ về “chuẩn bị một bài thuyết trình”, đưa ra các nhân vật cụ thể như cô Lilly cùng với biểu mẫu, quy trình, mô hình, nguyên vật liệu, công cụ (có link để tải xuống)…
Các tác giả không chỉ đơn thuần đưa ra lời khuyên của chuyên gia, kiểu: “Tránh dùng các trang trình chiếu PowerPoint có văn bản. Tuy nhiên, nếu bạn muốn hiển thị các trang trình chiếu này, hãy tuân thủ quy tắc của Guy Kawasaki để có bài thuyết trình tốt: “10, 20, 30”, nghĩa là 10 trang trình chiếu, bản trình bày 20 phút và cỡ chữ 30”.
Với việc đưa ra các công cụ quan trọng nhất cho chu kỳ thiết kế; giải thích đơn giản về cách sử dụng các công cụ; đề xuất các công cụ thay thế; đưa ra lời khuyên của chuyên gia từ cộng đồng..., có thể nói sách Bộ công cụ tư duy thiết kế không chỉ hữu ích với cả những người đã nghiên cứu sâu, mà ngay cả những người mới bắt đầu tìm hiểu về nó.
