Maria Jarramilla tỉnh dậy vào lúc nửa đêm vì những tiếng kêu thất thanh từ đàn gia súc của bà. Khi nhìn ra khoảng sân nhỏ trước nhà, sự hoang mang của bà biến thành hoảng sợ: một đàn hà mã đang vây quanh nhà bà.
"Chúng tôi đã thật sự rất sợ hãi", bà Jaramilla, 41 tuổi, cho biết.
 |
| Những con hà mã trong công viên Hacienda Napoles là con cháu của 4 cá thể được ông trùm ma tuý Colombia Pablo Escobar mua từ châu Phi về vào cuối thập niên 1980, khi đó là một trong những người đàn ông quyền lực nhất thế giới. Ảnh: AP. |
Từ 4 thành 80
Kể từ cái đêm năm 2018 đó, đàn hà mã đôi khi vẫn quay trở lại, đi dọc theo những con đường nhỏ của thị trấn nhà quê Doradal, cách thành phố Medellin của Colombia khoảng 4 giờ lái xe.
Thỉnh thoảng, lũ hà mã sẽ đi vào sân bóng của địa phương để kiếm thức ăn.
Theo AP, ước tính có khoảng hơn 80 con hà mã - loài động vật bản địa của châu Phi, đang sống ở khu vực sông Rio Magdalena, con sông chính của Colombia cắt ngang đất nước. Chúng là con cháu của 4 con hà mã được ông trùm ma tuý khét tiếng lịch sử Pablo Escobar mua về cho vườn thú của riêng mình vào cuối thập niên 1980.
Sau khi ông trùm bị tiêu diệt, những con hà mã này được xác định là quá tốn kém để bắt giữ, và được thả rông khỏi khu trang trại Hacienda Napoles của ông trùm.
Xung quanh đây có nhiều sông hồ, không có loài nào đe dọa chúng, và nguồn thức ăn thì phong phú, khiến cho đến năm 2007 số lượng hà mã đã lên tới 16 con, và giờ đây thì con số đã lớn hơn rất nhiều.
Việc chúng sinh sôi nhanh chóng khiến cho nhiều người lo ngại về sự an toàn của cư dân nơi đây. Hà mã nặng trung bình 3 tấn và có thể rất hung hăng. Chúng là loài vật giết người nhiều nhất mỗi năm ở châu Phi chứ không phải là một loài ăn thịt nào khác.
Các nhà khoa học cũng đang lo lắng rằng sự hiện diện của chúng cũng đe dọa sự tồn tại các loài thực vật và động vật ăn cỏ bản địa.
Phía sau trang trại Hacienda Napoles là một trường tiểu học, học sinh ở đây mỗi ngày đến lớp đều đi qua một tấm biển ghi dòng chữ: "Nguy hiểm - có hà mã ở đây".
"Điều này khiến chúng tôi lo lắng. Chúng tôi phải khoá cổng trường lại để phòng tránh các vụ tai nạn", Wilber Quinones, giáo viên tại trường, chia sẻ.
Tới nay, những con hà mã vẫn chưa gây ra trường hợp tử vong nào, nhưng khi số lượng của chúng tăng lên, dẫn tới sự xuất hiện ở các khu vực đông dân hơn, các chuyên gia cho rằng thương vong là không thể tránh khỏi.
 |
| Học sinh đi qua tấm biển cảnh báo về sự hiện diện của hà mã, trên đường tới trường học đằng sau trang trại Hacienda Napoles. Ảnh: AP. |
Nghiên cứu gần đây của các nhà khoa học tại Đại học California San Diego (UCSD) kết luận rằng sự hiện diện của đàn hà mã có thể làm thay đổi chất lượng nguồn nước ở dòng sông. Kiếm ăn ban đêm và ngâm mình trong những dòng nước vào ban ngày, chất thải của hà mã góp phần tạo điều kiện cho sự bùng phát của các loài tảo gây hại, hoặc vi khuẩn gây hiện tượng nước chuyển màu đỏ.
"Nếu số lượng hà mã tiếp tục tăng lên như hiện nay, tác động tiềm tàng có thể lớn hơn nhiều", ông Jonathan Shurrin, nhà sinh học của UCSD, người đứng đầu nhóm nghiên cứu, nhận định.
Mặc dù vậy, cư dân của thị trấn Doradal phần lớn đều yêu mến những con hà mã khi chúng bất ngờ tới thăm họ, và cũng vì sự xuất hiện của chúng kéo theo nhiều khách du lịch đến đây.
Mỗi buổi chiều, trong công viên của thị trấn, trẻ em vui chơi bên cạnh những bức tượng hà mã, và các cửa hàng đồ lưu niệm thì tràn ngập móc treo chìa khoá hình những con vật này.
"Tình hình rất cấp bách"
Cornare, cơ quan môi trường chịu trách nhiệm quản lý khu vực nơi các con hà mã đang sinh sống, đã được giao nhiệm vụ tìm ra một giải pháp để xử lý vấn đề, theo cách vừa nhân đạo và vừa làm cư dân địa phương cảm thấy thoải mái.
"Tình hình là rất cấp bách", bà Gina Serna, chuyên gia của Cornare, người giúp tư vấn xử lý vấn đề liên quan đến những con hà mã, chia sẻ.
"Chúng tôi nhận được báo cáo về một gia đình hà mã xuất hiện ở sông Magdalena. Sông Magdalena kết nối gần như toàn bộ Colombia vì vậy chúng có thể di chuyển đến bất cứ phần nào của đất nước", bà Serna cho biết.
 |
| Một tài xế xe bus tại một cửa hàng lưu niệm ở công viên Hacienda Napoles ở Puerto Triunfo, Colombia. Ảnh: AP. |
Cơ quan môi trường đang ấp ủ kế hoạch nhằm triệt sản những con hà mã. Bà Serna và một nhóm từ Cornare vào năm ngoái đã lần đầu tiên thực hiện phẫu thuật triệt sản cho một con hà mã cái.
Quy trình này khá phức tạp, đầu tiên con hà mã cần phải được dụ vào một cái chuồng và gây mê. Sau đó các chuyên gia thú y sẽ phải mất hàng giờ để xuyên qua lớp mỡ dày của con vật và triệt sản cho nó, trước khi khử trùng và khâu lại vết mổ.
Dự kiến cuối năm nay, Cornare sẽ tiến hành nhiều cuộc phẫu thuật hơn, bên cạnh việc áp dụng một biện pháp thiến hoá học mới, đã được thử nghiệm thành công trên lợn.
Nhưng họ cũng thừa nhận rằng những biện pháp này là không đủ để kiểm soát sự sinh sôi của bầy hà mã, được dự đoán sẽ tăng lên gấp 4 lần trong 10 năm tới và thậm chí có thể lên tới hàng nghìn cá thể. Tuy nhiên, ở thời điểm này, đó là tất cả những gì họ có thể làm.
"Với nhiều sự hỗ trợ và nhiều kinh phí hơn, chúng tôi có thể làm việc hiệu quả hơn", bà Serna chia sẻ.
Tạm thời vào lúc này, người dân địa phương đang học cách sống cùng những người hàng xóm khổng lồ.
 |
| Trang trại của ông trùm ma tuý khét tiếng giờ đã được xây dựng thành một công viên, nơi du khách có thể đến cho hà mã ăn. Ảnh: AP. |
Anh Giver Cardona, người thường xuyên phải lái xe máy đưa vợ đi làm trên con đường ngay sau trang trại Hacienda Napoles, từng gặp một tai nạn đáng nhớ với những con hà mã.
Một buổi sáng năm nay, anh đang trên đường trở về nhà sau khi đưa vợ đi làm vào lúc sớm. Đến một góc cua, anh bất ngờ đâm sầm vào một vật thể lớn đen ngòm. Đó là một con hà mã.
Khi người đàn ông 31 tuổi chạy đi theo phản xạ, anh thở phào khi nhận ra con vật cũng có phản ứng giống mình.
"Bây giờ khi tôi đi ngang qua đây vào buổi sáng, tôi đi chậm và nhìn kỹ mọi ngóc ngách. Chúng làm tôi lo lắng", anh Cardona chia sẻ.
