Trong ảnh chân dung được chụp sau khi bị bắt giữ, Ovidio Guzman tỏ vẻ thách thức. Cằm nhô ra, đôi mắt hằn học nhìn máy ảnh, chàng trai trẻ có nét tương đồng rõ rệt với người cha khét tiếng của mình, trùm ma túy bị giam giữ Joaquin “El Chapo” Guzman.
Anh ta có lý do để tự mãn. Để đáp trả việc con trai ông trùm bị bắt giữ trong một khu dân cư cao cấp, hàng trăm tay súng của băng đảng Sinaloa đã đổ về Culiacan, chiếm giữ trong chớp nhoáng thành phố với khoảng một triệu dân bên bờ Thái Bình Dương.
Trong vài giờ, họ đã đưa anh ta thoát khỏi tay chính quyền.
Thế hệ mới của nhà Guzman
Đó là điều Mexico chưa từng chứng kiến trước đây: một chiến dịch theo phong cách quân sự lừa phỉnh và áp đảo các lực lượng an ninh, gây kinh hoàng và biến thành phố thành chiến địa.
Màn phô trương sức mạnh dẹp bỏ hy vọng rằng băng đảng đã bị suy yếu nghiêm trọng khi ông trùm Guzman nhận bản án chung thân ở Mỹ trong năm nay.
 |
| Các tay súng cartel đốt cháy một chiếc xe buýt để chặn đường trong cuộc đụng độ với các lực lượng liên bang sau khi Ovidio Guzman, con trai của trùm ma túy Joaquin "El Chapo" Guzman, bị bắt giữ ở Culiacan, bang Sinaloa, Mexico, ngày 17/10. Ảnh: Reuters. |
Thế hệ mới của nhà Guzman, được gọi là Los Chapitos, không chỉ giữ được danh tiếng của gia đình mà họ còn làm điều đó với sự táo tợn giống như công khai gây chiến.
"Chúng tôi đang đối mặt với thế hệ mới của tội phạm có tổ chức không tôn trọng thường dân", Cristobal Castaneda, người đứng đầu lực lượng an ninh bang Sinaloa, nói với Reuters sau các vụ tấn công.
Trước khi diễn ra cuộc tấn công vũ trang vào ngày 17/10, bốn người con trai còn sống của El Chapo thường xuyên lui tới các câu lạc bộ đêm và nhà hàng của Culiacan, bất chấp cáo trạng của Mỹ chống lại họ.
Họ đã sống sót sau những vụ bắt cóc, thoát khỏi các vụ bắt giữ và đấu đá nội bộ để trở thành những tay buôn khét tiếng trong thành phố với sự hỗ trợ của các bậc cao niên trong băng đảng.
Các cuộc tấn công hôm 17/10 cho thấy họ có khả năng đối đầu quân đội Mexico, cảnh sát và Vệ binh Quốc gia. Kết hợp hợp hỏa lực, tốc độ, kỷ luật và mối đe dọa tiềm ẩn tàn sát dân thường, họ đã thắng.
 |
| Các tay súng cartel gần một chiếc xe tải bốc cháy trong cuộc đụng độ với các lực lượng liên bang ngày 17/10. Ảnh: Reuters. |
Chỉ trong vài giờ, các tay súng đã tràn vào các doanh nghiệp, nã đạn vào cảnh sát giữa khu vực đông đúc, với quy mô chưa từng có trong cuộc chiến ma túy kéo dài của đất nước. Đáng chú ý, chính phủ cho biết chỉ có 13 người thiệt mạng, bao gồm một binh sĩ và một số tay súng của cartel.
Cuối cùng, chính phủ Mexico buộc phải ra lệnh phóng thích Ovidio, ngăn chặn cuộc đối đầu đẫm máu mà các quan chức sau đó nói rằng có thể cướp đi hàng trăm mạng sống.
Phô trương nhưng ít thực quyền
Đối với nhiều người, vụ việc đã nâng cao vị thế của Ovidio cùng các anh em thành những nhân vật cộm cán trong băng đảng Sinaloa. Tuy nhiên, không rõ anh em Guzman có bao nhiêu ảnh hưởng trong băng đảng mà cha họ góp phần thành lập hàng thập kỷ trước.
Los Chapitos kiểm soát việc bán ma túy ở Culiacan, thủ phủ của Sinaloa, bao gồm cả việc buôn bán methamphetamine đang phát triển, theo một quan chức giấu tên.
Đầu năm nay, một phòng thí nghiệm fentanyl đã được tìm thấy trong thành phố, cho thấy anh em Guzman cũng để mắt đến việc kinh doanh thuốc phiện béo bở của Mỹ.
Tuy nhiên, các mối lợi lớn hơn của băng đảng được cho là vẫn do đối tác cũ của El Chapo, Ismael “El Mayo” Zambada, điều hành. Ở tuổi ngoài 70, ông chưa từng bị bắt.
Chính quyền Mỹ cho biết các doanh nghiệp do Zambada nắm giữ lưu thông hàng tỷ USD và được đa dạng hóa trên nhiều lĩnh vực ở hàng chục quốc gia, bao gồm cả các thị trường ngách như động vật hoang dã và buôn lậu gỗ.
 |
| Các tay súng cartel trong cuộc đối đầu với lực lượng liên bang ở Culiacan, bang Sinaloa, Mexico, ngày 17/10. Ảnh: Reuters. |
Edgardo Buscaglia, chuyên gia về tội phạm có tổ chức tại Đại học Columbia, đồng ý rằng Zambada có thể vẫn kiểm soát cartel. Ông mô tả thế hệ mới liều lĩnh hơn nhưng chắc chắn không mạnh mẽ bằng.
Trong những năm gần đây, mối quan hệ giữa gia đình và Zambada trở nên căng thẳng, với việc con trai ông làm chứng chống lại El Chapo tại phiên tòa ở Mỹ.
Tuy nhiên, Zambada, người được cho là cha đỡ đầu của Ovidio, rõ ràng đã ủng hộ cuộc tấn công để thả anh ta. Tuyên bố được đưa ra hôm 22/10 dưới dấu hiệu C.D.S của cartel nhằm thể hiện sự đoàn kết giữa các phe phái, Buscaglia nói.
Cho đến tuần trước, Ivan Archivaldo, khoảng 35 tuổi, và Jesus Alfredo là những người con trai nổi tiếng hơn của El Chapo. Người dân địa phương nói rằng cả hai thường lui tới các câu lạc bộ đêm và nhà hàng sành điệu xung quanh khu phố Tres Rios cao cấp của Culiacan.
Năm 2017, Ivan Archivaldo và Jesus Alfredo được cho là đứng sau cuộc tấn công vào đối thủ lúc bấy giờ là Damaso Lopez, một thủ lĩnh cấp cao của Sinaloa Cartel từng được đồn là người kế vị El Chapo, ở thị trấn hẻo lánh Villa Juarez ngay bên ngoài Culiacan.
Hơn một thập kỷ trước, Ivan Archivaldo đã bị bắt và bỏ tù nhưng được thả ra vào năm 2008. Cùng năm đó, con trai cả của El Chapo, Edgar Guzman, bị bắn chết trong một bãi đậu xe tại siêu thị ở Culiacan, nơi được đánh dấu bằng một cây thánh giá bằng đá.
Tiếp bước El Chapo, người đã tổ chức hai lần vượt ngục ngoạn mục và trốn thoát nhiều lần bắt giữ, Ivan Archivaldo đã tránh được vụ bắt giữ vào năm 2014 bằng cách cải trang thành người phục vụ và chạy trốn qua nhà bếp của một nhà hàng hải sản cao cấp ở Culiacan, các nguồn tin chính phủ nói với báo Milenio của Mexico.
"Mọi chuyện sẽ luôn như vậy", Ivan Archivaldo nói trong cuộc phỏng vấn được xuất bản năm ngoái trên tạp chí Knack của Bỉ, khi được hỏi liệu có một cuộc chiến giữa cartel và nhà nước hay không.
"Việc của chính phủ là chống lại chúng tôi, theo ủy nhiệm, họ phải chiến đấu với các băng đảng ma túy. Có rất nhiều người bảo vệ tôi và gia đình", anh nói.
