|
|
Từ trái sang phải: ông Nguyễn Quang Thạch, dịch giả Lily và bố - ông Hồ Hồng Hải. Ảnh: MH. |
Nhắc tới sách khoa học - lịch sử, độc giả thường nghĩ tới một thể loại khô khan, nặng lý thuyết. Để dịch một tác phẩm như vậy đòi hỏi người dịch phải có vốn kiến thức sâu rộng, thường là những vị tiến sĩ, giáo sư, những người mà trong tưởng tượng của công chúng là “đầu to, mắt cận” và tất nhiên: nhiều tuổi.
Unstoppable us của Yuval Noah Harari là một cuốn sách khoa học - lịch sử, cung cấp kiến thức về cách loài người đã chinh phục thế giới, nhưng với lối viết hướng đến độc giả nhỏ tuổi, dễ hiểu và không khô cứng. Đặc biệt, sách được dịch về tiếng Việt bởi một nữ dịch giả 10 tuổi - dịch giả Lily - giúp sách có cách truyền đạt gần gũi và dễ tiếp cận hơn nữa với độc giả nhí.
Đây là cuốn sách tranh dựa theo tác phẩm nổi tiếng của Harari - Lược sử loài người. Sách chứa đựng những câu hỏi thú vị, từ đơn giản đến phức tạp như "Tại sao chúng ta gặp ác mộng?"; "Tại sao chúng ta thích ăn đường?"; "Tại sao con người tin vào các vị thần?" hay "Tại sao chiến tranh trên thế giới lại nhiều đến thế?". Sáng 4/12, tại sự kiện giao lưu ra mắt sách, dịch giả Lily đã có những chia sẻ thú vị, cho thấy cái nhìn mới mẻ về sách khoa học - lịch sử của một cô bé 10 tuổi.
Dịch giả nhí cho độc giả nhí
Chia sẻ với phóng viên Zing, bà Trần Hoài Phương - Giám đốc xuất bản Omega Plus - cho biết ngay sau khi đơn vị hoàn thành thủ tục mua bản quyền cuốn sách của Harari xong, đội ngũ đã nghĩ đến dịch giả Lily. Bà Trần Hoài Phương giải thích: “Chúng tôi vốn đã biết đến dịch giả nhí này qua bản dịch cuốn sách Những vệ thần tuổi thơ của William Joyce và rất ấn tượng vì một dịch giả nhỏ tuổi lại có thể dịch tốt như vậy”.
Bên cạnh đó, cuốn sách mới của Yuval Noah Harari sở hữu văn phong nhẹ nhàng, lối dẫn dắt, diễn giải theo logic của trẻ thơ, vì vậy, bà Trần Hoài Phương cho rằng một dịch giả nhí sẽ có lợi thế hơn người lớn trong việc tiếp thu và truyền đạt lại nội dung sách. Giám đốc Omega Plus cho rằng một bạn nhỏ có nền tảng về sách sẽ thấm nhuần được những nội dung có phần “to tát” trong sách và truyền đạt bằng tiếng Việt sao cho các bạn nhỏ Việt Nam hiểu được dễ dàng.
Chia sẻ thêm về góc nhìn của một người làm xuất bản, bà Trần Hoài Phương nói: “Trong Lily có hình ảnh của kiểu độc giả chúng tôi mong đợi. Với một cuốn sách về khoa học, chúng tôi kỳ vọng sẽ thu hút được những độc giả như cô bé”. Bà cũng mong rằng hình ảnh một dịch giả nhí dịch sách khoa học như vậy sẽ có khả năng truyền cảm hứng, để cho rồi đây sẽ có nhiều bạn đọc trẻ, nhiều dịch giả trẻ ở Việt Nam hơn.
Góc nhìn mới mẻ của trẻ thơ
“Khi chúng tôi gửi sách cho bé Lily, mẹ em cũng bảo là để xem bé có hứng thú hay không đã”, bà Trần Hoài Phương kể. Bà cho rằng bản thân Lily cũng là một độc giả nghiêm khắc và một khi thấy thích, thấy tò mò, Lily mới nhận lời dịch.
Về phần mình, Lily cho biết em thích sách khoa học - lịch sử vì biết sách kể chuyện có thật, từng xảy ra. Ngoài ra, sách còn cung cấp những kiến thức thỏa mãn trí tò mò của em. Tại buổi giao lưu, Lily và bố đã cùng đọc lại 2 chương sách yêu thích của em: "Những câu chuyện mà người lớn tin vào" và "Một chai dầu nhỏ nhưng chứa đựng sức mạnh lớn". Dù chưa diễn giải được tại sao em thích hai chương sách ấy, nhưng lựa chọn của em cho thấy một cái nhìn bản năng đầy lý thú về khía cạnh lịch sử nhân loại.
 |
| Sách Unstoppable us do dịch giả Lily chuyển ngữ. Ảnh: Omega+. |
Dịch giả Lily cho rằng khi dịch sách, em có cơ hội để hiểu rõ nội dung sách hơn. “Phải hiểu rõ từng đoạn một thì mới dịch sang tiếng Việt được”, Lily nói. Em cũng thú nhận rằng hiểu là một chuyện, nhưng truyền đạt lại thành tiếng Việt lại là chuyện khác. Và rằng diễn đạt tiếng Việt mới là phần khó nhất trong quá trình dịch thuật.
Nhận xét về bản dịch của Lily, nhà văn Hà Thủy Nguyên cho rằng dịch giả nhí có năng lực sử dụng song ngữ tốt, vẫn còn đôi chỗ diễn đạt chưa thực sự thuần Việt, nhưng đội ngũ biên tập đã sửa lại cho xuôi. Hơn nữa, Lily còn được nhận xét là một dịch giả có kỷ luật, nên các kiến thức trong sách khi được dịch lại, theo bà Hà Thủy Nguyên là đảm bảo về độ chính xác.
Lily cho biết riêng có chương đầu là em thấy dễ nhất, các chương sau, em thường phải đọc đi đọc lại các đoạn văn để hiểu thật kỹ rồi mới dịch. Quá trình dịch thuật của Lily kéo dài 3 tháng, khoảng thời gian tương đối tiêu chuẩn để dịch một cuốn sách.
Lily khéo léo mang câu chuyện phiêu lưu, chinh phục thế giới của loài người homo sapiens từ châu Phi tỏa khắp thế giới về với độc giả Việt. Những câu chuyện kỳ thú, giàu tưởng tượng đan cài nhiều kiến thức khoa học mới mẻ hé lộ bí ẩn về nguồn gốc loài người.
Trong cuốn sách này, tác giả Yuval Noah Harari dẫn dắt câu chuyện khéo léo, hài hước, kèm tranh minh họa sinh động thu hút độc giả nhỏ tuổi. Và Lily, với chất văn trong trẻo của mình, đem câu chuyện ấy kể với các bạn thiếu nhi Việt.
Ông Nguyễn Quang Thạch - đại diện Sách hóa Nông thôn - chia sẻ rằng ông nghĩ bản dịch của Lily sẽ góp phần đưa sách khoa học - lịch sử đến gần với các em nhỏ hơn. Đồng thời nhận định góc nhìn của Lily đã giúp cuốn sách được chuyển ngữ đúng với tinh thần của tác phẩm: trong sáng, gần gũi và dễ hiểu.
