Chuyện tình kinh điển của Dostoevsky đột nhiên viral trên TikTok

Tác phẩm Những đêm trắng (tựa tiếng Anh: White Nights) trở thành hiện tượng trên mạng xã hội.

Không ngoại lệ với các mặt hàng khác, nhiều cuốn sách trở nên nổi tiếng và bán chạy nhờ những video viral trên TikTok. Văn hào Nga Fyodor Dostoevsky cũng vừa trở thành ngôi sao trên cộng đồng BookTok, một bước ngoặt khó ngờ.

Năm 2024, phiên bản Những đêm trắng (White Nights) bìa đen khổ nhỏ của Penguin Classics là tác phẩm văn học dịch đạt doanh số cao thứ tư tại Anh. Francis Cleverdon, quản lý hiệu sách Hatchards Picadilly ở London, cho biết tiểu thuyết ngắn của nhà văn Nga nổi tiếng thế kỷ 19 đã trở thành "hiện tượng". Hiệu sách này bán được 190 bản bìa mềm nhỏ trong năm nay.

Lan tỏa trên mạng xã hội

Kể từ khoảng tháng 12/2023, Những đêm trắng đã xuất hiện trên BookTok và Bookstagram - cộng đồng chuyên về sách trên Instagram. Tìm kiếm cuốn sách trên các nền tảng này sẽ thấy hàng trang đánh giá, trích dẫn và ảnh chụp cuốn sách bên cạnh tách cà phê, mang sắc thái buồn bã.

Nhiều danh sách phát White Nights trên Spotify gồm sáng tác của Tchaikovsky và Shostakovich. Người dùng mạng xã hội trên khắp thế giới ca ngợi câu chuyện tình yêu đẹp đẽ trong cuốn sách, than thở rằng trái tim họ tan vỡ thành từng mảnh vì nó. "Người ta ai cũng đều muốn yêu say đắm. Vậy nên họ mới đọc Những đêm trắng của Dostoevsky", một dòng tweet được lan truyền.

Một số thể loại sách nhất định thường trở nên phổ biến trên TikTok: tiểu thuyết lãng mạn, truyện dành cho thanh thiếu niên, truyện giả tưởng... Hầu hết đều là tác phẩm mới hoặc mới phát hành gần đây. Vậy tại sao một tiểu thuyết Nga ít được biết đến, ra đời từ hơn 150 năm trước đột nhiên lại thu hút sự chú ý lớn của độc giả như vậy?

Có một lý do tầm thường nhưng quan trọng: nó chỉ có dung lượng trang nhỏ.

@elli... trên TikTok chia sẻ: "Tôi thấy Những đêm trắng hấp dẫn một phần vì nó ngắn". Trên BookTok, những câu chuyện ngắn thường hấp dẫn, vì nhờ đó mọi người dễ dàng hoàn thành thêm một cuốn cho chỉ tiêu đọc sách trên Goodreads. Những đêm trắng cũng là khởi đầu dễ dàng trong thế giới văn học cổ điển Nga có phần đáng sợ.

Cuốn sách khiến thế hệ cô đơn đồng cảm

Nhưng cuốn sách này cũng được đón nhận vì chính câu chuyện. Một đêm trên phố St Petersburg, một chàng trai trẻ vô danh tình cờ gặp một phụ nữ tên Nastenka. Chàng cô đơn đến đau đớn, còn cô đang trải qua nỗi thống khổ chờ đợi tin tức từ tình yêu đích thực của mình, anh này đã trở về từ Moscow nhưng không liên lạc với cô như đã hứa.

Sách Những đêm trắng bản tiếng Việt. Ảnh: Nhã Nam.

Người kể chuyện gặp Nastenka hai đêm nữa và tin mình đã yêu cô sâu sắc, mặc cho cô phản đối, nói rằng anh nên coi cô như một người bạn. Khi Nastenka bắt đầu tin đã bị người yêu bỏ rơi, cô và người kể chuyện cùng cuốn theo tưởng tượng về cuộc sống mà hai người họ có thể có bên nhau thay. Hôm sau, người yêu của Nastenka trở về, và cô bỏ rơi người kể chuyện.

Người dùng mạng xã hội thường cố tình lãng mạn hóa cuộc sống của mình, nên cũng không ngạc nhiên khi chuyện về một người đã tưởng tượng chi tiết về cuộc sống của mình lại trở nên nổi tiếng. Xu hướng gán bản thân thành nhân vật chính trong phiên bản hư cấu của cuộc sống đã được gọi là "hội chứng nhân vật chính".

"Tôi thấy cuốn sách này đồng điệu với những kẻ mộng mơ nghĩ họ tốt hơn mọi người nhưng thực tế lại sống trong thế giới của riêng họ", một người dùng Bookstagram cho biết.

Người dùng @boo...mi trên Instagram chọn Những đêm trắng vì đây là một câu chuyện tình lãng mạn, đã rất ngạc nhiên khi bắt đầu đọc. Cô nghĩ nhiều người trẻ ấn tượng với cuốn sách vì họ mệt mỏi với việc hẹn hò qua ứng dụng: "Phải chăng mọi người nghĩ rằng hai nhân vật chính chỉ gặp mặt trực tiếp thì thật lãng mạn".

Tài khoản @the...rian trên Instagram cho rằng độc giả đồng cảm với nhu cầu được người khác nhìn nhận của người kể chuyện, cuốn sách là "cuộc khám phá để cuối cùng tìm thấy mục đích và ý nghĩa trong mối liên hệ giữa người với người".

"Hầu như ai cũng có thể đồng cảm với cảm giác bị cô lập", Philpott nói. "Tôi không thích liên hệ mọi thứ với đại dịch, nhưng tôi nghĩ nó đã làm tăng cảm giác cô đơn của mọi người vì phải xa cách một thời gian, và một số người vẫn còn cảm thấy dư chấn".

Vẫn phải chờ mới biết Những đêm trắng có khiến các tác phẩm của Dostoevsky nổi trở lại hay không. Nhưng ít nhất thì hiện tại, "các cô gái BookTok đang đón nhận Dostoevsky. Một bước phát triển nhân vật đấy".