 |
| Hình ảnh từ vở chèo Linh Từ Quốc mẫu. Ảnh: Tuoitrethudo. |
Ngoài những nữ vương như Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Lý Chiêu Hoàng hoặc nổi tiếng như Nguyên phi Ỷ Lan, lịch sử Việt Nam cũng ghi nhận nhiều phụ nữ có quyền uy trong thiên hạ hoặc có ảnh hưởng đối với bậc đế vương.
Đầu tiên phải kể đến Linh Từ Quốc mẫu Trần Thị Dung, hoàng hậu của vua Lý Huệ Tông và mẹ của nữ vương Lý Chiêu Hoàng, mẹ vợ vua Trần Thái Tông. Bà được gả cho Lý Huệ Tông khi ông chạy loạn từ kinh thành về Thái Bình nương náu ở nhà cha bà là Trần Lý, bà cũng là người đóng vai trò quan trọng cùng người anh họ Trần Thủ Độ trong sự biến cung đình, đưa Trần Cảnh lên ngôi vua, mở đầu triều đại nhà Trần.
Ngoài việc tham gia thay đổi triều đại là âm mưu nhiều nhân vật họ Trần, thì từ khi nhà Trần nắm quyền, bà tác động vào việc triều chính ngày càng rõ rệt.
Trong sự kiện An Sinh vương Trần Liễu nổi loạn sau khi người vợ đang mang thai là công chúa Thuận Thiên bị cưỡng đoạt, bà là người đã đứng ra thu xếp (cả Trần Liễu và vua Thái Tông đều là con rể của bà). Nhờ đó, Trần Liễu bảo toàn được tính mạng và được cấp cho đất phong ở vùng Đông Triều, Quảng Ninh.
Sử gia Ngô Sĩ Liên, trong Đại Việt sử ký toàn thư, tuy chê trách bà về việc lấy Lý Huệ Tông rồi lại lấy Trần Thủ Độ, nhưng cũng phải khen ngợi: “An Sinh vương có hiềm khích với Thái Tông, nhưng Linh Từ đã ra sức hòa giải, nhờ đó mà anh em lại tình nghĩa như xưa”.
Năm 1257, khi quân Mông Cổ xâm lược nước ta lần thứ 1, vua quan nhà Trần đã rút sau trận Bình Lệ Nguyên, Toàn thư chép: Khi người Nguyên men theo đường tắt để vào cướp nước ta, kinh thành thất thủ, Linh Từ ở Hoàng Giang, lo giữ gìn các hoàng tử, cung phi và công chúa cùng vợ con các tướng soái, không để ai bị lọt vào tay giặc. (Bà) lại còn khám xét thuyền các nhà có giấu binh khí, thu để đưa dùng vào việc quân.
Công của bà giúp nội trị của nhà Trần nhiều hơn là báo đáp cho nhà Lý. Thế mới biết trời sinh ra bà Linh Từ là để mở mang cơ nghiệp cho nhà Trần vậy.
Là vợ của Thái sư Trần Thủ Độ, tuy quyền uy lớn như vậy, bà cũng không vì thế mà lạm quyền, tư lợi. Khi muốn xin cho một người cháu làm chức câu đương (quan thu thuế cấp thấp ở xã), bà vẫn phải nhờ riêng Trần Thủ Độ.
Tuy nhiên, vị Thái sư đã rất công chính khi gọi người cháu đến, tuyên bố: “Ngươi vì có Linh Từ quốc mẫu xin cho mới được làm câu đương, không thể ví như những câu đương khác. Vì thế phải chặt một ngón chân để phân biệt”.
Người cháu kêu van xin thôi, mãi mới được tha. Từ đó, không ai dám lợi dụng tình thân mà xin xỏ việc riêng nữa.
Bình luận