Hôm 18/6, Arda Guler của tuyển Thổ Nhĩ Kỳ vẽ lên đường cong tuyệt hảo làm tung lưới Georgia ở lượt trận mở màn bảng F. Trước đó 24 giờ, Cicolae Stanciu của Romania cũng đánh bại thủ thành Andriy Lunin (Ukraine) bằng cú nã đại bác không thể cản phá tại bảng E.
Một điều bất thường đang xảy ra tại VCK EURO 2024. Các sân đấu ở nước Đức đang được chứng kiến nhiều siêu phẩm sút xa.
EURO 2024 toàn siêu phẩm sút xa
8 năm trước, tại VCK EURO 2016, số bàn thắng đến từ dứt điểm ngoài vòng cấm là 16. Con số này tăng lên thành 19 ở giải đấu tiếp theo. Nhưng chỉ sau 12 trận của VCK EURO 2024, người hâm mộ được chứng kiến 11 bàn thắng đến từ những tình huống sút xa ngoài vùng cấm.
Trước đó, trong bản báo cáo về giải các vô địch quốc gia châu Âu, UEFA đưa ra kết luận: "Các đội có xu hướng đưa bóng vào khu vực mà xác suất cơ hội chuyển hóa thành bàn cao hơn là lựa chọn dứt điểm từ xa - vốn có tỷ lệ rất thấp".
Nghiên cứu được LĐBĐ châu Âu đưa ra dựa trên những thông số kỹ thuật, như tỷ lệ bàn thắng kỳ vọng (xG). Khi báo cáo được thực hiện dựa trên các phép tính, sai số dường như rất thấp.
 |
| Arda Guler tạo ra siêu phẩm sút xa trong trận Thổ Nhĩ Kỳ thắng Georgia 3-1. |
Ngày nay, sự phát triển của công nghệ cũng trở thành trợ lý đắc lực cho các HLV, giúp họ hiểu biết sâu hơn về các trận đấu, từ đó đưa ra những giải pháp chiến thuật phù hợp. Tại Premier League mùa 2023/24, thống kê từ Sky Sports chỉ ra tỷ lệ phần trăm các pha dứt điểm ngoài vùng cấm giảm ở mức thấp nhất trong 14 năm qua (32,8%). Ở mùa 2010/11, con số này là 44%.
Vậy tại sao EURO 2024 lại chứng kiến sự khác biệt? Tới nay, số cú sút đến từ ngoài vùng cấm của các đội được thống kê ở mức 39,2%. Liệu rằng muốn ghi bàn cứ hãy dứt điểm từ xa?
Theo Sky Sports, có hai lý thuyết giải thích cho câu hỏi trên. Một là vấn đề tâm lý. Hai là về mặt chiến thuật.
Khi đại diện cho một ĐTQG dự EURO, sự háo hức là điều thường thấy ở các cầu thủ. Khác với những sân chơi cấp CLB, VCK EURO hay World Cup phải tới 4 năm mới diễn ra. Số trận tối đa một đội có thể thi đấu chỉ dừng lại ở con số 7.
Do đó, nhiều cầu thủ có xu hướng thử vận may nhiều hơn. Họ muốn trở thành người hùng dân tộc. Bởi vậy, khi thời cơ tìm đến, cầu thủ lập tức đưa ra quyết định một cách dứt khoát mà không cần băn khoăn.
Trong bóng đá, những câu trả lời dựa trên lý tính thường hơi thiếu thuyết phục. Vì vậy, vấn đề chiến thuật thường làm mọi thứ sáng tỏ hơn.
 |
| Pep Guardiola nổi tiếng tạo ra thứ bóng đá lập trình như máy. |
Ở các giải VĐQG, HLV làm việc hàng ngày với các cầu thủ. Đó cũng là lúc họ được rèn luyện về mọi mặt, kỹ càng đến mức hoàn hảo. Theo thời gian, điều này trở thành khuôn mẫu, đặc biệt khi các đội bóng tổ chức tấn công ở 1/3 cuối sân.
Ví dụ điển hình nhất là thứ bóng đá được Pep Guardiola huấn luyện tại Man City. Chiến lược gia người Tây Ban Nha tạo ra hệ thống chuẩn mực, biến những cầu thủ giỏi nhất thế giới thành những cỗ máy được lập trình sẵn. Khi tấn công, các vị trí trên sân tự động biết cách di chuyển, thậm chí không cần nhìn.
Còn ở cấp độ bóng đá đội tuyển, đây là môi trường tương đối hoang dã. Một năm, lịch tập trung của các ĐTQG chỉ kéo dài vài đợt. Như vậy, HLV cũng không có nhiều thời gian để huấn luyện cho cầu thủ, biến họ thành những "cỗ máy tự động".
Sự liên kết giữa các cầu thủ ở ĐTQG vì vậy cũng thiếu tính gắn kết so với những người "ăn tập" cùng nhau suốt thời gian dài tại CLB. Bên cạnh đó, bóng đá cấp đội tuyển cũng không có siêu HLV nào luôn đứng sẵn ngoài sân để hò hét nếu mọi thứ đi sai với kế hoạch.
"Không sút thì sao ghi bàn?"
Hầu hết ý kiến từ người hâm mộ chấp nhận rằng bóng đá cấp CLB từ lâu đã trở thành giải đấu đỉnh cao, với UEFA Champions League là sân chơi được thi đấu theo tiêu chuẩn cao nhất. Song, liệu rằng giải đấu này có thú vị hay sôi động hơn? Dựa vào số bàn thắng được ghi tại VCK EURO 2024, điều đó chưa chắc đúng.
 |
| Eder của Bồ Đào Nha từng ghi bàn quyết định giúp đội nhà vô địch EURO 2016. Đó là cú sút xa ngoài vùng cấm địa. |
Năm 2021, trong Hội nghị phân tích thể thao MIT Sloan có xuất hiện bài báo với tiêu đề "tạo ra những bàn thắng trên sân", theo đó phần nội dung trích dẫn câu nói của Johan Cruyff huyền thoại rằng: "Không sút làm sao ghi bàn". Nghiên cứu trong phần nội dung chỉ ra các đội có thể ghi thêm từ 0,5 đến 1,5 bàn mỗi mùa giải nếu tăng tần suất sút xa ở vài khu vực từ 10% đến 20%, thay vì đưa ra giải pháp khác.
Dù rằng đã có quan điểm không đồng tình với ý kiến trên, cho rằng nếu một đường chuyền được thực hiện sẽ mở ra cơ hội ghi bàn tốt hơn. Tuy nhiên, việc chọn cách chuyền bóng sẽ làm giảm yếu tố bất ngờ cũng như mở ra thêm cơ hội cho hậu vệ đối phương cản phá.
Trong trận Romania thắng Ukraine thuộc lượt trận mở màn của bảng E VCK EURO 2024 hôm 17/6, đội chiến thắng thực hiện 9 cú sút, 6 trong số đó đến từ ngoài vùng cấm. Phần còn lại như người ta vẫn thường gọi, đó đã là lịch sử. Stanciu và Răzvan Marin tạo ra hai cú nã đại bác khiến Lunin bó tay.
Trong ngày tuyển Bỉ thua Slovakia với tỷ số 0-1 cũng tại bảng E, Leandro Trossard chọn giải pháp dứt điểm từ ngoài vùng cấm sau khi nhận thấy thủ môn Martin Dubravka bỏ khung thành. Ở pha bóng này, tiền vệ của Arsenal hoàn toàn có thể chuyền cho Romelu Lukaku cách đó không xa.
Trong lịch sử các VCK EURO hơn 30 năm qua, chỉ một bàn thắng được ghi ở trận tranh chức vô địch đến từ pha dứt điểm ngoài vùng cấm. Nó xảy ra tại giải đấu trên đất Pháp vào năm 2016. Tác giả của pha lập công là Eder (Bồ Đào Nha). Tuy nhiên, mọi thứ có thể sẽ khác tại ngày hội bóng đá lớn nhất châu lục đang diễn ra tại Đức.
Cuốn sách “Brilliant Orange: The Neurotic Genius of Dutch Football” xuất bản lần đầu năm 2000. Là người Anh nhưng Winner rất ngưỡng mộ bóng đá Hà Lan, và viết ra cuốn sách về bóng đá giàu trí tuệ bậc nhất từ trước đến nay.
