Tại thành phố San Jose, bang California, phóng viên Zing.vn đã có cuộc phỏng vấn chuyên gia Nguyễn Hữu Liêm, luật sư hành nghề tại đây từ năm 1998 và đồng thời là giáo sư giảng dạy môn triết học tại Đại học San Jose City College.
Giáo sư Liêm vẫn đang phân vân chưa quyết định đi bỏ phiếu cho đại diện đảng Cộng hòa Donald Trump hay gương mặt của đảng Dân Chủ Hillary Clinton.
 |
| Luật sư - giáo sư triết học Nguyễn Hữu Liêm (ngoài cùng bên trái) trong một lần chụp ảnh chung với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc Ảnh: NVCC |
- Tại sao ông lại có sự phân vân này?
- Về lý, tôi thiên về ông Trump, nhưng về tình, tôi ủng hộ bà Clinton. Nguyên nhân bởi ông Trump có thể thay đổi các chính sách cơ bản như thuế hay di trú. Làm kinh doanh, tôi thấy mức thuế ở Mỹ càng ngày càng nặng. Về di trú, nước Mỹ với tất cả sự rộng lượng của mình đã mở cửa quá lớn, dẫn tới làn sóng nhập cư, gây ra nhiều vấn đề xã hội và hình sự, cần có giới hạn hợp lý.
Nhưng vấn đề là ông Trump có cá tính không thể chấp nhận được.
|
Luật sư Nguyễn Hữu Liêm nhận định về bầu cử Mỹ |
Trump không dễ thua
- Tại sao ông Trump bị chê bai tệ hại nhưng vẫn được nhiều cử tri ủng hộ?
- Sự ủng hộ dành cho ông Trump thể hiện tâm lý bất mãn nghiêm trọng của nhiều người Mỹ đối với chính quyền Tổng thống Barack Obama cũng như tình trạng chung của xã hội Mỹ. Phần lớn người bỏ phiếu cho ông Trump là người da trắng bảo thủ, bình dân, ít học.
Họ biết rõ ông Trump có nhiều khuyết điểm cá nhân, nhưng họ cho rằng ông ta là người dám nói dám làm, là người họ mong đợi.
Ông Trump có thể không hiểu gì về chính sách, nhưng theo những người ủng hộ Trump thì tổng thống Mỹ không cần biết tường tận mọi chi tiết về chính sách, mà chỉ cần có một ý chí thay đổi thể chế vĩ mô. Những chính sách cụ thể sẽ có các bộ trưởng giỏi lo liệu. Vấn đề là tổng thống phải thay đổi đường lối quốc gia.
Ví dụ họ cho rằng ông Trump có thể cách mạng hóa những vấn đề lớn của nước Mỹ như di trú, ngoại giao, quốc phòng, quan hệ với Trung Quốc, các nước Đông Nam Á và Trung Đông, quyền sử dụng súng... Đây là những con bài tẩy của Trump. Do đó ông ta rất được phe bảo thủ và giới bình dân ủng hộ.
Ông Trump có thể không hiểu gì về chính sách, nhưng theo những người ủng hộ Trump thì tổng thống Mỹ không cần biết tường tận mọi chi tiết về chính sách, mà chỉ cần có một ý chí thay đổi thể chế vĩ mô.
Luật sư Nguyễn Hữu Liêm
- Ông dự đoán như thế nào về kết quả cuộc bầu cử?
- Bà Clinton có vẻ như đang thắng thế. Ngay cả một số bang “đỏ” (nơi đa số người dân ủng hộ đảng Công hòa) như Texas, Arizona hay Virginia thì bà Clinton cũng đang nhắm tới và có thể có cơ hội chiến thắng.
Nguyên nhân là khuynh hướng ủng hộ đảng Dân chủ đang lan rộng vì dân số người nhập cư gốc Mexico tăng. Những trò tai hại mà ông Trump gây ra cũng dẫn tới phản ứng dữ dội của cử tri thiểu số và phái nữ.
Theo tôi, bà Clinton sẽ thắng. Nhưng gần đây có một nhà toán học từng đoán đúng tất cả các cuộc bầu cử khẳng đinh rằng ông Trump sẽ thắng. Nên nhớ trước cuộc trưng cầu dân ý Brexit (quyết định xem nước Anh có rời Liên minh châu Âu hay không), mọi kết quả thăm dò cho thấy phong trào Brexit sẽ thất bại. Nhưng thăm dò đã sai và Brexit xảy ra.
Vấn đề là khi bị thăm dò, cử tri không nói thật, nhưng đến lúc đi bỏ phiếu trong phòng kín thì họ bỏ phiếu theo đúng nguyện vọng cá nhân.
Người Việt ngả về đảng Dân chủ
- Cộng đồng người Việt sẽ bỏ phiếu cho ai?
- Phần lớn những người trẻ sẽ ủng hộ cho bà Clinton. Tầng lớp trung niên và bảo thủ bỏ phiếu cho ông Trump. Cách đây vài thập niên khi cộng đồng người Việt ở California mới hình thành, phần lớn ủng hộ Cộng hòa.
Nhưng tư tưởng chính trị bảo thủ đó đã mờ nhạt dần. Người Việt trẻ ở Mỹ giờ không nhớ tới cuộc chiến 40 năm trước. Cái họ quan tâm là an sinh xã hội, chính sách bình đẳng giới, di dân, quyền phụ nữ...
Giới trẻ Việt ở California ngày càng đông, do đó tỷ lệ ủng hộ đảng Dân chủ càng cao, đặc biệt là phái nữ. Nữ giới gốc Việt rất ủng hộ bà Clinton và chống Trump rất mạnh. Người Việt nói riêng và người gốc Á nói chung dù có khả năng hòa nhập tốt với xã hội Mỹ, nhưng vẫn là sắc dân thiểu số và vẫn có cảm nhận bị đối xử khác biệt. Do đó, tâm lý họ dần ngả về đảng Dân chủ nhiều.
- Cộng đồng người Việt có tạo ra sự khác biệt trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ?
- Ở California sẽ không có sự khác biệt nào cả vì bà Clinton sẽ thắng với tỷ lệ chênh lệch lớn. Tuy nhiên cuộc bầu cử ngày 8/11 không chỉ là bầu tổng thống mà còn bầu nhiều quan chức các cấp, quyết định các dự thảo luật, các vấn đề thuế, tiền lương... Có khoảng 50-60 dự thảo luật được đưa ra bỏ phiếu.
Ví dụ ở San Jose có 11 ủy viên hội đồng thành phố, có 2 người Việt, có thể có thêm một nữa. Sức mạnh chính trị của cộng đồng người Việt ngày càng lớn mạnh.
- Chính sách châu Á của Mỹ có gì thay đổi với chính quyền mới?
- Nếu ông Trump lên nắm quyền, châu Á nói riêng và vấn đề biển Đông nói chung đối mặt với nhiều nguy cơ. Ông Trump là doanh nhân, đã quen trao đổi và mặc cả. Trump có thể nhượng bộ Trung Quốc về vấn đề biển Đông để đổi lấy ưu đãi kinh tế.
 |
| Bà Clinton đang thắng thế trong cuộc đua vào Nhà Trắng tuy nhiên không loại trừ khả năng ông Donald Trump bất ngờ giành phiếu. Ảnh: Progressive |
Ngược lại bà Clinton sẽ rất cứng rắn với Trung Quốc trong vấn đề biển Đông. Bà Clinton cũng có thể thực hiện một số điều chỉnh để Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) được Quốc hội Mỹ thông qua. Nếu Trump lên, TPP chắc chắn sẽ chết yểu.
Ông Trump mà bước vào Nhà Trắng thì các chính sách di trú, đoàn tụ gia đình sẽ bị giới hạn nghiêm trọng. Đây là những vấn đề cộng đồng Việt Nam rất quan tâm. Rất khó đoán Trump sẽ làm gì. Ông ta có thể tạo ra những khủng hoảng mà chúng ta không thể tiên liệu được.
Bà Clinton bị ghét vì là phụ nữ
- Liệu một Tổng thống Donald Trump có thể trở thành thảm họa với nước Mỹ và thế giới?
Nước Mỹ giống như một con thuyền lớn đi trên đại dương đầy bão tố, nếu thuyền trưởng say rượu thì rất nguy hiểm. Trump là vị thuyền trưởng lúc tỉnh lúc say, không biết lên làm tổng thống có thay đổi gì không.
Luật sư Nguyễn Hữu Liêm
Tất cả những thứ đó trói tay tổng thống. Và tổng thống không thể muốn làm gì thì làm. Như ông Obama muốn thông qua TPP, muốn bổ nhiệm chánh án Tòa án Tối cao, muốn thay đổi chính sách di dân... cũng đành bó tay.
- Phải chăng bà Clinton là sự lựa chọn an toàn?
- Bà Clinton là một chính khách dày dạn kinh nghiệm dù nhiều người cho rằng bà không đáng tin cậy. Vấn đề là không ai bán lúa giống để đi tin cậy chính trị gia vì bản chất của chính trị là như vậy. Ít nhất bà Clinton là người khôn ngoan, trí tuệ, tâm lý ổn định, không làm gì bậy.
Nước Mỹ giống như một con thuyền lớn đi trên đại dương đầy bão tố, nếu thuyền trưởng say rượu thì rất nguy hiểm. Trump là vị thuyền trưởng lúc tỉnh lúc say, không biết lên làm tổng thống có thay đổi gì không, nhưng giờ không có dấu hiệu cho thấy điều đó.
Bà Clinton quá khôn ngoan, thậm chí thủ đoạn, nhưng là người mà nước Mỹ cần trong thế giới đầy bão tố này. Bà Clinton bị phe bảo thủ ghét vì là phụ nữ cấp tiến. Nước Mỹ là nước duy nhất trong các quốc gia tân tiến không có lãnh đạo tối cao là phái nữ.
Bà Clinton cũng là người có ảnh hưởng lớn tới chính sách của Mỹ trong một thời gian rất dài, khoảng 30 năm qua, từ vai trò đệ nhất phu nhân, thượng nghị sĩ New York cho đến ngoại trưởng.
Bà cũng có một số sai lầm, quá khôn ngoan, nhiều thủ thuật chính trị. Cái gì ở trước mắt công chúng quá lâu sẽ bị một số lượng lớn cử tri không thích.
- Ông đánh giá về 8 năm của chính quyền Tổng thống Obama?
- Ông Obama là có niềm tin và ý chí mãnh liệt để giúp các cộng đồng thiểu số, tâm lý ổn định, luôn hành xử đúng mực và trong sạch. Một số đời tổng thống Mỹ trước đó luôn dính scandal, nhưng Obama hoàn toàn trong sạch.
Người ta có thể bất đồng với với ông Obama về chính sách, nhưng không ai có thể chỉ trích con người ông. Về di sản chính sách thì Obama đi theo khuynh hướng ôn hòa với Iran, Cuba hay CHDCND Triều Tiên...
Đối với châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng, chính sách của chính quyền Obama là rất thân thiện. Có lẽ chính quyền Obama xứng đáng với điểm B+. Tôi nghĩ bà Clinton sẽ tiếp tục con đường đó.
