'Cho nhập tàu cũ phá dỡ sẽ giúp bảo vệ môi trường'

Bên hành lang Quốc hội, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Công trao đổi về đề xuất nhập tàu cũ từ nước ngoài về phá dỡ trong dự thảo Bộ luật Hàng hải (sửa đổi).

- Ngày mai, Quốc hội sẽ ấn nút thông qua Bộ luật Hàng hải (sửa đổi), trong khi đó đề xuất nhập tàu cũ về phá dỡ từng gây tranh cãi khi thảo luận hồi giữa tháng 11. Nhiều đại biểu cho rằng, nếu cho phép, chẳng khác "mang rác vào nhà". Ông nghĩ sao?

- Tôi chia sẻ với những lo lắng của các đại biểu Quốc hội.​ Nếu việc nhập khẩu tàu cũ và phá dỡ gây ảnh hưởng đến môi trường, cộng đồng dân cư, sức khỏe của người dân hiện tại hay để lại hậu quả thì chúng tôi kiên quyết phản đối

Thứ trưởng Nguyễn Văn Công.

Trong khi đó, hành lang pháp lý để quản lý vấn đề này chưa đầy đủ, tiêu chí chưa cụ thể… gây tác hại rất xấu về môi trường. Vì vậy, chúng tôi kiến nghị Quốc hội cho phép đưa vấn đề vào Bộ luật để có một cơ sở pháp lý quản lý.

Từ đó, các ngành liên quan như giao thông, môi trường sẽ xây dựng các quy định về tiêu chí tàu được nhập, khu vực phá dỡ, điều kiện doanh nghiệp tham gia hoạt động này… Có như thế thì mới mong giảm thiểu được tình trạng phá dỡ mà Nhà nước không biết xử lý thế nào.

- Mang một con tàu phế liệu vào không chỉ là chất thải rắn mà còn hệ lụy rất lớn từ hóa chất, dầu mỡ... Làm sao có thể coi việc này là giảm thiểu ô nhiễm?

- Đâu phải tất cả tàu đều được nhập về phá dỡ. Nếu Quốc hội cho phép thì Chính phủ sẽ xây dựng danh mục, điều kiện để làm sao chỉ một số loại tàu ít tác động môi trường, chất độc hại ít nhất mới cho vào.

Khi Quốc hội cho phép thì Bộ Giao thông mới khảo sát, lên danh sách rồi Bộ Tài nguyên và Môi trường thẩm định, trình Thủ tướng. 

- Ông nói sao trước thực tế vừa rồi khi một số container rác tồn động ở cảng mà ngành giao thông, hải quan đã vất vả xử lý trong khi nếu cho phép, sẽ có thêm nhiều tàu cũ nát nhập về?

- Đúng là vừa qua có tình trang một số container vô chủ, tồn đông tại các cảng biển. Nhưng chủ yếu là gây ách tắc cho cảng vì chiếm giữ kho bãi nhiều chứ không phải gây nên hệ lụy môi trường. Tuy nhiên vấn đề này thì Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải đã có chỉ đạo và giao cho ngành hải quan làm đầu mối giải quyết. Theo tôi biết thì hiện đây không còn vấn đề khó xử lý nữa.

Cũng có người nói với tôi là chỉ nên cho phép phá dỡ tàu trong nước. Tuy nhiên, số lượng tàu nội địa không đáng là bao nên ít doanh nghiệp đầu tư làm bài bản, thậm chí chỉ làm "chui".

Chính vì vậy mà việc mở rộng cho cả tàu nhập ngoài thì số lượng chắc chắn nhiều lên, nói nôm na là có thị trường rộng hơn. Khi đó thì mới khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ hiện đại vì chỉ khi số lượng đủ lớn thì họ mới làm. 

- Nghe ông nói thì có vẻ đây là một vấn đề mang về nhiều lợi ích?

- Thứ nhất, đây là vấn đề thực tiễn cuộc sống đặt ra nên chúng ta cần có chế tài để quản lý nó. Khi đó nghề này phải bị ràng buộc bởi điều kiện nhất định, là những “hàng rào kỹ thuật” để nó là một ngành công nghiệp, với những quy định về công nghệ, tiêu chí đảm bảo môi trường ở mức cao nhất có thể…

Thứ hai, nghề này cũng mang lại hiệu quả kinh tế cao. Vừa rồi chúng tôi cùng Bộ Tài nguyên và Môi trường sang khảo sát kinh nghiệm của Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia có ngành công nghiệp phá dỡ hàng đầu thế giới thì doanh thu của họ hàng tỷ euro mỗi năm. Mà vấn đề môi trường thì họ rất quy củ, đảm bảo.

Thực tế hiện ta cũng đã có một số nhà máy đóng tàu, sửa chữa và phá dỡ, nhưng công suất dư thừa. Cho nên nếu cho phép nhập tàu cũ về phá dỡ thì cũng là một cách để giải quyết khó khăn, tạo công ăn việc làm cho các nhà máy này.

Ở các nước, nghề này còn cung cấp nguyên liệu đáng kể cho các nhà máy thép. Số liệu cho thấy ở nước ngoài, có đến 95% sản phẩm phá dỡ được để dùng cho các nhà máy luyện thép. Khi đó, việc khai thác quặng chắc chắn giảm đi, cũng là góp phần bảo vệ môi trường.