 |
| Ảnh minh họa: China.org |
Ngay sau khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ra đời năm 1949, điều kiện vệ sinh và y tế được cải thiện đã thúc đẩy dân số tăng nhanh. Ban đầu, đây được xem như một lợi ích kinh tế, theo Time.
"Ngay cả khi dân số tăng gấp nhiều lần, Trung Quốc hoàn toàn có khả năng tìm ra một giải pháp. Giải pháp đó chính là sản xuất", cố chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông tuyên bố năm 1949.
Tuy nhiên, tốc độ dân số tăng nhanh khiến vấn đề cung cấp lương thực trở nên khó khăn. Năm 1955, giới chức Trung Quốc phát động chiến dịch kiểm soát sinh. Năm 1962, nạn đói lớn khiến khoảng 30 triệu dân tử vong. Kể từ đó, giới chức nước này bắt đầu chiến dịch tuyên truyền nhằm hạn chế sự tăng trưởng dân số.
Sau gián đoạn bởi "Cách mạng văn hóa" năm 1966, ba năm sau, chiến dịch được tái khởi động dưới khẩu hiệu "Muộn, lâu và ít" (đẻ muộn, cách quãng và ít). Dù bị phê phán, chiến dịch đã giúp tổng tỷ lệ sinh đẻ của nước này giảm từ 5,9 xuống 2,9% từ năm 1970 đến 1976.
Năm 1978, cố chủ tịch Đặng Tiểu Bình đề ra mục tiêu, trước năm 2000, dân số Trung Quốc không được vượt quá 1,2 tỷ người. Dưới áp lực dân số tăng nhanh ảnh hưởng tiêu cực tới kinh tế và xã hội, năm 1979, Trung Quốc áp dụng chính sách một con đối với người Hán (người dân tộc thiểu số được miễn thực thi chính sách này).
Năm 1982, chính sách một con được đưa vào Hiến pháp Trung Quốc. Tùy thuộc vào nơi sinh sống, các cặp vợ chồng có thể bị phạt hàng nghìn USD nếu sinh thêm con.
Năm 1984, chính phủ cho phép các cặp vợ chồng ở nông thôn sinh con thứ hai nếu con thứ nhất là con gái, các cặp vợ chồng dân tộc thiểu số được phép sinh từ 3 đến 4 con.
Hệ lụy
Những người chỉ trích chính sách một con chú ý tới hậu quả xã hội tiêu cực, đặc biệt là nạn phân biệt giới tính. Tình trạng bỏ các bé gái sơ sinh, vốn diễn ra trước năm 1949, dần quay lại tại một số khu vực một thời gian ngắn sau khi chính sách một con có hiệu lực.
Tình trạng mất cân bằng giới tính diễn ra nghiêm trọng sau năm 1986 khi việc phá thai diễn ra dễ dàng, thiếu sự kiểm soát. Năm 1994, Trung Quốc cấm việc sàng lọc giới tính trước khi sinh. Tuy nhiên, với tỷ lệ 118 bé trai trên 100 bé gái được sinh ra hiện nay, Trung Quốc là quốc gia mất cân bằng giới tính lớn nhất thế giới.
Theo một công trình nghiên cứu khoa học của Australia, chính sách một con của Trung Quốc đã tạo nên một thế hệ yếu kém về tâm lý, đa nghi và sợ rủi ro.
Nhà nghiên cứu Nisvan Erkal thuộc Đại học Melbourne nhận định: "Những cá nhân thuộc diện một con ở Trung Quốc thường thiếu tự tin, đa nghi, sợ rủi ro, thiếu tính cạnh tranh, bi quan và ít siêng năng".
Những câu chuyện buồn
Yu Rongfen mang thai 7 tháng khi quan chức huyện Thụy An, thành phố Ôn Châu, tỉnh Chiết Giang tới gõ cửa phòng cô. Đây là lần thứ 2 Yu mang thai và cô buộc phải che giấu sự thật trước ánh mắt điều tra từ phía chính quyền. Cô bị phải đến bệnh viện bỏ thai.
Yu nói với Sydney Morning Herald rằng, cô có thể cảm thấy thai nhi yếu dần và dừng hoạt động bên trong cơ thể cô. Yu không phải là người phụ nữ duy nhất rơi vào cảnh éo le như vậy.
Năm 2012, dư luận Trung Quốc xôn xao trước vụ việc một thai phụ 7 tháng ở tỉnh Thiểm Tây bị quan chức địa phương ép phá thai. Nguyên nhân là cô không thể trả khoản tiền phạt hơn 6.000 USD cho việc sinh con thứ hai. Bức ảnh chụp người mẹ nằm cạnh thai nhi dính máu được đăng tải trên mạng Weibo và sau đó gây nên làn sóng phẫn nộ chưa từng có ở Trung Quốc.
Tân Hoa xã ngày 29/10 đưa tin, nước này đã quyết định bãi bỏ chính sách một con do lo ngại tình trạng già hóa dân số. Việc bãi bỏ chính sách một con nằm trong kế hoạch chi tiết của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhằm điều tiết sự thay đổi của nền kinh tế theo hướng chậm và cân bằng hơn.
Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia về nhân khẩu học, chi phí và khó khăn trong việc nuôi dạy trẻ là các yếu tố có thể khiến nhiều cặp vợ chồng Trung Quốc không muốn sinh thêm con thứ hai.
