Chiến hạm Rạng Đông bên bờ biển Việt Nam
Nhiều người Việt Nam biết về chiến hạm Rạng Đông. Đây chính là chiến hạm bắn báo hiệu để khởi đầu cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở nước Nga.
>> DDG-1000: siêu chiến hạm tàng hình khắc chế Trung Quốc
>> Khinh hạm tàng hình Nga bắn thử thành công tên lửa mới
>> Chiến hạm lớn nhất của hải quân Anh
Nhiều người Việt Nam biết rằng, đại bác trên tàu Rạng Đông từng nã đạn vào quân phát-xít Hitler khi chúng phong tỏa Leningrad trong Thế chiến II; rằng sau đó chiến hạm nổi tiếng được đưa vào nơi neo đậu vĩnh viễn bên một bờ kè của Leningrad; và tất cả những phái đoàn đến từ Việt Nam đến thành phố phương Bắc của Nga đều ra thăm chiến hạm - bảo tàng nổi lừng danh này.
Trong cuốn sổ vàng lưu niệm của Rạng Đông còn trân trọng gìn giữ bút tích của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tổng Bí thư Lê Duẩn, Thủ tướng Phạm Văn Đồng và những nhà lãnh đạo khác của Việt Nam...
Nhiều người biết thông tin trên nhưng không mấy ai biết về lịch sử trước cách mạng của Rạng Đông. Nhà sử học Moscow Maksim Syunnerberg cho biết như sau:
Quá trình đóng tàu tuần dương bắt đầu từ tháng 5/1897. Rạng Đông đi vào hoạt động hồi tháng 7/1903. Thủy thủ đoàn gồm 570 người. Trang bị vũ khí có 40 đại bác và 3 dàn phóng ngư lôi.
Trong thành phần Hạm đội Thái Bình Dương II của đế chế Nga, Rạng Đông tham gia trận hải chiến Tsushima với kết cục bi kịch cho quân Nga tại vùng biển Nhật Bản. Còn trên đường tới Tsushima, Rạng Đông cũng như các tàu khác của hải đội Nga hoàng, neo lại ngoài khơi bờ biển Việt Nam trong suốt một tháng. Quãng thời gian này được mô tả kỹ trong những trang nhật ký thú vị của vị bác sĩ trên con tàu là Kravchenko và thuyền trưởng Egorev chỉ huy tàu tuần dương, người sau đó hy sinh trong trận chiến Tsushima.
Rạng Đông tiến vào vịnh Cam Ranh sáng sớm ngày 1/4/1905. Vịnh biển khiến các thủy thủ ngỡ ngàng choáng ngợp vì kích thước rộng lớn. Hai lối dẫn từ vịnh ra biển, đã được chặn lại ngay lập tức, để tránh đòn đột kích của tàu khu trục Nhật Bản. Rạng Đông đậu lại đó 12 ngày, luân phiên làm nhiệm vụ trực chiến trên biển, bốc dỡ than và thực phẩm, tuần tra tập luyện ngoài khơi. Thuyền trường Egorev mấy lần lên bờ. Ở đó, ông nhìn thấy một ngôi làng nhỏ với những túp lều và mái nhà tranh. Cảnh tượng rất khốn khổ. Thứ tô điểm duy nhất là hai chục cây dừa. Ven bãi biển rải rác mấy chiếc thuyền nan. Trong làng có một miếu thờ nho nhỏ, một tảng đá với mái ngói. Dân làng dáng vẻ nghèo nàn, ăn vận những thứ áo quần tồi tàn.
Nhật ký của bác sĩ trên tàu Kravchenko cũng ghi lại sự kiện lần đầu tiên trong lịch sử Cam Ranh sử dụng rượu champagne với quy mô lớn. Những con tàu vận tải cập vào cảng với 12.000 đôi giày và hàng trăm két rượu champagne dành cho các sĩ quan. Đám phu mở niêm phong của những két rượu, bật nút chai làm rượu trào ra như suối. Đội thủy thủ Rạng Đông cố gắng ngăn không cho họ làm như vậy nhưng vô hiệu.
Buổi sáng ngày 13/4, Rạng Đông rời vịnh Cam Ranh, chuyển sang vịnh Vạn Phong. Tại đó công việc bốc xếp trở nên ít hơn, vì rằng những con tàu vận tải Mỹ chuyên chở thực phẩm sợ quân Nhật nên từ chối đi theo lộ trình của hải đoàn về cực Bắc Cam Ranh. Tuy nhiên, các thủy thủ sẵn có nguồn cung cấp từ những chiếc thuyền mành của người Việt.
Trong thời gian neo đậu ở Vạn Phong, Rạng Đông cũng có hoạt động giải trí, nhưng chỉ để dành cho các sĩ quan: đi săn. Thủy thủ Nga hóa ra là những thợ săn tồi và thành quả của họ chỉ gồm 3 con dê, 1 con công và 1 con bê nhà nuôi, mà những tay thợ săn buộc phải đền cho chủ sở hữu 25 đồng bạc.
Ngày 22/4 Rạng Đông tiến đến gần Côn Đảo. Chiến hạm Nga bắt đầu đậu ở Việt Nam lần cuối. Theo ghi nhận của cả 2 tác giả nhật ký, không hề có bất kỳ xung đột nào giữa các thủy thủ và người dân địa phương, kể cả ở Cam Ranh, Vạn Phong hay Côn Đảo, Hòn Long. Ngày 1/5/1905, Rạng Đông cùng với toàn bộ hải đoàn Nga từ giã vùng biển Việt Nam. Mục tiêu của những con tàu là Vladivostok. Chỉ có 4 tàu thực hiện được nhiệm vụ đó. Vì rằng ngày 14/5 trên vùng biển Nhật Bản gần đảo Tsushima, đoàn tàu Nga bị hạm đội Nhật Bản án ngữ.
Rạng Đông bắt đầu đấu pháo với tàu tuần dương Nhật Bản Izumi và vô hiệu hóa con tàu này. Nhưng sau đó bản thân Rạng Đông cũng bị 18 "vết thương", 99 thủy thủ thiệt mạng và bị thương. Dù sao chăng nữa, Rạng Đông vượt qua vòng vây của tàu Nhật Bản và tiến đến gần Philippines. Từ đó, chiến hạm Nga Rạng Đông đã đi Sài Gòn.
Năm 1906, Rạng Đông trở về quê hương, được cải tạo và trở thành con tàu huấn luyện. Năm 1914, bắt đầu Đại chiến thế giới I, Rạng Đông tham gia lập những bãi mìn ở vùng biển Baltic, và tiến hành những cuộc tuần tra phòng vệ.
Tháng 11/1916, chiến hạm được đại tu. Chính đội thợ sửa tàu, trong đó có nhiều thành viên Bolshevik vận động thuyết phục được các thủy thủ Rạng Đông đi theo cách mạng. Rạng Đông là con tàu đầu tiên của Hạm đội Baltic giương cao lá cờ màu đỏ. Tiếp theo là phần lịch sử sau Cách mạng của Rạng Đông mà chúng ta đã biết rõ.
Theo Tiếng Nói Nước Nga
