Khi phi hành đoàn chuyến bay Kalitta Air K4371 thông báo "Chào mừng trở về Mỹ" khi đến sân bay quốc tế Ted Stevens ở Alaska sáng 29/1, "toàn bộ máy bay vỡ òa trong tiếng reo hò", bác sĩ Anne Zink, Giám đốc y tế của Alaska, người phụ trách sàng lọc hành khách, cho biết.
Chiếc máy bay chở hàng được trang bị ghế tạm cho các nhà ngoại giao Mỹ, gia đình của họ và một vài công dân Mỹ trở về từ Vũ Hán, thành phố ở miền Trung Trung Quốc với dân số 11 triệu người.
Máy bay đã tới Alaska sau chuyến bay kéo dài 9 tiếng rưỡi. Mặc dù chỉ để tiếp nhiên liệu, các hành khách đã cảm thấy nhẹ nhõm.
 |
| Hai doanh nhân Nhật Bản nói chuyện với phóng viên tại sân bay Haneda của Tokyo khi trở về Nhật trên chiếc máy bay do chính phủ thuê. Ảnh: Nikkei Asian Review. |
Những chuyến bay sơ tán đầu tiên
Khi máy bay đến đích cuối cùng tại một căn cứ quân sự ở California sau 5 giờ bay nữa, nó cùng máy bay All Nippon Airways tại sân bay Haneda của Tokyo vào sáng 29/1 là hai máy bay sơ tán thành công người khỏi Vũ Hán, tâm điểm của virus chết người.
Theo Nikkei Asian Review, với ít kinh nghiệm xử lý các tình huống tương tự, các chính phủ phải đối mặt với những rào cản bất ngờ, như khi một số hành khách Nhật Bản từ chối kiểm tra sức khỏe khi đến nơi.
Họ đã đi thẳng về nhà, bỏ ngoài tai một loạt chỉ trích trên mạng xã hội khi nỗi sợ hãi tiếp tục gia tăng đối với virus đã làm ít nhất 6.000 người trên toàn thế giới nhiễm bệnh và giết chết hơn 130 người ở Trung Quốc đại lục.
Australia, Pháp, Mỹ, Canada và Nga đang sắp xếp các cuộc sơ tán tương tự.
Trong số các quốc gia khác có kế hoạch sơ tán công dân của họ, Thủ tướng Australia Scott Morrison nói những người di tản ban đầu sẽ được gửi đến đảo Christmas, một hòn đảo xa xôi của Australia gần Indonesia, để cách ly trong hai tuần.
Anh có kế hoạch hồi hương công dân của mình từ Vũ Hán vào sáng 31/1 và cũng dự định cô lập người di tản tại một căn cứ quân sự trong khoảng hai tuần, theo BBC.
"Chúng tôi phải nghĩ đến quyền con người khi xử lý các bệnh truyền nhiễm", một quan chức của bộ y tế Nhật Bản cho biết khi chính phủ vẫn còn do dự trong việc cách ly công dân.
Chuyến bay của Kalitta Air rời sân bay quốc tế Tianhe của Vũ Hán với một phi công mặc đồ bảo hộ đầy đủ, theo bức ảnh của Tân Hoa Xã của Trung Quốc.
Sau khi dừng ở Alaska, máy bay đến căn cứ không quân March gần Riverside, California. Chuyến bay sơ tán ban đầu được thông báo là đi đến San Francisco, nhưng được đổi thành Sân bay Quốc tế Ontario, sân bay dân sự gần Los Angeles, trước khi được chuyển đến một căn cứ quân sự.
Trong khi đó, chuyến bay NH1952 của ANA mang theo 206 công dân Nhật Bản từ Vũ Hán là chuyến bay sơ tán công dân đầu tiên của Nhật Bản khỏi tâm điểm bùng phát dịch bệnh.
Chuyến bay thứ 2 của những người di tản Vũ Hán đã đến Tokyo vào sáng 30/1, với 210 hành khách. Tất cả sẽ được kiểm tra và bất kỳ ai có triệu chứng nhiễm virus sẽ được nhập viện ngay lập tức.
Các quan chức của Bộ Y tế đã xác nhận hôm 30/1 rằng ba người di tản từ chuyến bay đầu tiên đang mang virus corona.
Kế hoạch chuẩn bị căng thẳng
Các cuộc di tản là đỉnh điểm của một tuần chuẩn bị căng thẳng.
Sau khi Vũ Hán tiến hành phong tỏa vào ngày 23/1, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã yêu cầu các quan chức địa phương của Tổ chức Thương mại Đối ngoại Nhật Bản bắt đầu thu thập thông tin về nhân viên của các công ty Nhật Bản muốn trở về nước.
Ông Abe đã gặp nội các vào ngày hôm sau, kêu gọi họ cố gắng hết sức để đảm bảo an toàn cho công dân Nhật Bản. Ông kêu gọi Bộ trưởng Ngoại giao Toshimitsu Motegi mở đàm phán với chính phủ Trung Quốc về những biện pháp cần thực hiện, bao gồm cả phương án di tản.
Các quan chức đã cân nhắc nhiều khả năng, bao gồm cả máy bay thuê bao cũng như xe buýt để chở người ra khỏi Vũ Hán và lên các chuyến bay thương mại từ các sân bay khác.
Nhưng mức độ khẩn cấp vẫn còn tương đối thấp. "Tình hình vẫn chưa đến lúc cần phải sơ tán", một quan chức cấp cao của Bộ cho biết hôm 24/1.
 |
| Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe (phải) nghe báo cáo từ Bộ trưởng Ngoại giao Toshimitsu Motegi tại Quốc hội hôm 27/1. Ảnh: Nikkei Asian Review. |
Báo động đã tăng lên vào cuối tuần khi các trường hợp nhiễm virus corona xuất hiện ở nhiều quốc gia và video cho thấy hàng dài bệnh nhân tại bệnh viện Vũ Hán lan truyền trên mạng xã hội.
Chính phủ Nhật Bản bắt đầu đối mặt với những cáo buộc rằng họ đã hành động quá chậm - không chỉ từ công chúng, mà còn từ bên trong đảng Dân chủ Tự do cầm quyền của ông Abe.
Hôm 26/1, ông Abe tập hợp các quan chức cấp cao bao gồm Yoshiki Okita, Phó thư ký nội các về quản lý khủng hoảng, tại tư dinh. Họ quyết định đêm đó sẽ gửi máy bay đến đón người di tản.
"Sẽ có rất nhiều người muốn trở về. Hãy đảm bảo rằng tất cả đều có thể quay lại", ông Abe nói.
Rào cản ở sân bay Vũ Hán
Việc đưa những người mang virus tiềm năng trở về từ Vũ Hán gây ra lo ngại tại quê nhà nhưng ông Abe vẫn quyết tâm thực hiện di tản.
Ông Motegi đã nói chuyện qua điện thoại với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị ba giờ sau cuộc họp, đưa ra kế hoạch sơ tán và tìm kiếm sự hợp tác của Trung Quốc. Ông Vương bày tỏ sự cảm thông với mong muốn của Nhật Bản.
Sau khi kế hoạch được công khai, hàng loạt công dân Nhật Bản lẩn tránh thông báo của các quan chức lãnh sự và đang tìm cách trở về nhà đã lên tiếng. Chính phủ thống kê được 430 công dân Nhật Bản ở tỉnh Hồ Bắc vào ngày 26/1 nhưng số người di tản đã tăng lên 650 vào sáng 28/1.
Bộ Ngoại giao Nhật Bản bắt đầu đàm phán với chính quyền Trung Quốc để gửi hai máy bay ANA chở công dân Nhật Bản nhằm mang tất cả người di tản đi cùng lúc.
Mỹ và các quốc gia khác cũng đang tìm cách đưa công dân về nhà trong khi việc phong tỏa khiến sân bay Vũ Hán bị kiểm soát chặt chẽ và hạn chế người qua lại.
Phía Trung Quốc ban đầu chỉ chấp thuận một máy bay cho Nhật Bản. Mỹ cũng chỉ được điều một máy bay.
Bị giới hạn trong một chuyến bay duy nhất, Tokyo đã chọn chiếc máy bay thuê bao với công suất gần gấp đôi máy bay thuộc sở hữu của chính phủ.
Các cuộc đàm phán kết thúc vào sáng 28/1. Ông Motegi tuyên bố một chiếc máy bay sẽ cất cánh ngày hôm đó.
