Sâu trong rừng rậm ở phía bắc tỉnh Chiang Mai của Thái Lan, một đơn vị sĩ quan biên giới vũ trang đang làm nhiệm vụ thì tình cờ phát hiện một hang động chứa đầy ma túy.
Kho thuốc rất lớn. Bên trong có hơn 5 triệu viên thuốc methamphetamine - được biết đến với tên địa phương là yaba hay "thuốc điên" - và 145 kg methamphetamine (meth/ma túy đá) tinh thể được bọc trong túi nylon lớn.
Theo Văn phòng Ma túy và Tội phạm của Liên Hợp Quốc (UNODC), số thuốc này trị giá hàng chục triệu USD. Đó là kho thuốc lớn nhất mà Trung tá Dilok Arinpeng từng thấy. Hơn nữa, nó lại không được bảo vệ.
 |
| Một sĩ quan cảnh sát từ Ban Kiểm soát Ma túy Thái Lan đứng gác các túi thuốc methamphetamine ở tỉnh Ayutthaya, phía bắc Bangkok. Ảnh: Getty. |
Tuy nhiên, những vụ triệt phá ma túy lớn kỷ lục đang ngày càng trở thành bình thường ở Đông Nam Á, nơi đang đối mặt với một trong những cuộc khủng hoảng ma túy dữ dội nhất thế giới.
Một báo cáo của UNODC được công bố hôm 18/7 cho thấy giao dịch methamphetamine hiện có giá trị từ 30 tỷ đến 61 tỷ USD mỗi năm ở Đông và Đông Nam Á, Australia, New Zealand và Bangladesh. Năm 2010, con số này là 15 tỷ USD một năm, theo ước tính của UNODC.
Ma túy đá đang được bán với giá thấp nhất. Các vụ bắt giữ dường như không làm giảm bớt hoạt động của những kẻ buôn lậu và ma túy đá tinh thể đang được chuyển đến đáp ứng nhu cầu ở những nơi xa xôi như New Zealand.
Jeremy Douglas, đại diện UNODC tại Đông Nam Á và Thái Bình Dương, kêu gọi các chính phủ trên toàn cầu "hãy hiểu rõ về quy mô và tầm quan trọng" của vấn đề. Nếu không, tình hình sẽ chỉ xấu đi.
"Khu vực này đang được sử dụng và lạm dụng bởi tội phạm có tổ chức để kinh doanh. Không quá khi nói rằng một số nơi đã trở thành sân chơi của chúng", Douglas nói với CNN.
Cơn bão hoàn hảo
Các chuyên gia nói rằng sự bùng nổ trong ngành công nghiệp ma túy đá của Đông Nam Á là kết quả tổng hòa của nhiều yếu tố, khi bang Shan của Myanmar, nơi tình trạng vô luật pháp tràn lan, nổi lên như nhà máy ma túy đá của khu vực.
Nhiều chủ đất, nhóm vũ trang địa phương và phiến quân, những người đã từ bỏ cuộc đấu tranh ly khai để đổi lấy quyền tự chủ lớn hơn trong những thập kỷ gần đây, lại dùng quyền tự do đó để tự tài trợ cho việc buôn bán ma túy.
Từ những năm 1970 đến những năm 1990, họ thường bán thuốc phiện và heroin, nhưng sau đó đã chuyển sang ma túy tổng hợp sau khi nhận ra chúng dễ sản xuất hơn và có thể sinh lời nhiều hơn.
Quy định lỏng lẻo ở bang Shan, cùng với biên giới nhiều lỗ hổng, đã cho phép các nhà sản xuất dễ dàng nhập khẩu các hóa chất cần thiết để sản xuất ma túy đá. Các biện pháp kiểm soát rửa tiền không được thực thi, hoặc thực thi kém cho phép các ông trùm dễ dàng rửa hàng triệu USD.
"Mối đe dọa của ma túy đang dần ăn mòn xã hội của chúng ta, hủy hoại cuộc sống của giới trẻ, hủy hoại nhân phẩm và tương lai của đất nước chúng ta", Tổng thống Myanmar U Win Myint nói ngày 27/6.
 |
| Hải quân Thái Lan có vũ trang tuần tra dọc theo sông Mekong, đoạn giáp giữa Thái Lan và Lào, ngày 23/5. Ảnh: Getty. |
Trong những năm gần đây, một yếu tố khác đã thúc đẩy kinh doanh ma túy.
Các đường cao tốc và cầu mới ở Đông Nam Á được xây lên để vận chuyển hàng hóa như thực phẩm và quần áo. Tuy nhiên, John Coyne, cựu giám đốc tình báo chiến lược của Cảnh sát Liên bang Australia, cho biết những con đường mới này cũng trở thành đường nhập khẩu hóa chất và xuất khẩu thành phẩm của những kẻ sản xuất ma túy.
Ví dụ, cao tốc R3A, thông xe vào năm 2011, kết nối các phần của Thái Lan với Trung Quốc thông qua Lào. Từ năm 2015, các nhà chức trách cũng đã lo ngại rằng những kẻ buôn bán ma túy sử dụng nó để vận chuyển ma túy đá.
Tất cả những điều đó kết hợp lại đang tạo ra cái mà UNODC gọi là "thị trường methamphetamine lớn nhất và năng động nhất thế giới", dẫn đến các vụ bắt giữ ma túy đạt đến mức "không thể tưởng tượng được một thập kỷ trước".
Năm 2018, nhà chức trách đã thu giữ kỷ lục 120 tấn tinh thể và viên thuốc methamphetamine ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Hơn một nửa số vụ bắt giữ diễn ra ở Thái Lan, nơi chính quyền tịch thu hơn 515 triệu viên thuốc meth, theo UNODC.
Vấn đề không chỉ giới hạn ở Thái Lan. Lào và Malaysia cũng báo cáo các vụ bắt giữ kỷ lục trong năm 2018. Tám tháng đầu năm 2018, chính quyền Trung Quốc cho biết số vụ bắt giữ methamphetamine tinh thể ở tỉnh Vân Nam đã tăng gấp 22 lần so với năm 2015.
Tràn ngập ma túy giá rẻ
Báo cáo của UNODC cho thấy các nhóm tội phạm có tổ chức không chỉ vận chuyển lượng meth "đáng kinh ngạc" để đáp ứng nhu cầu. Thay vào đó, họ cố tăng nhu cầu, bằng cách làm ngập khu vực với sản phẩm cực kỳ rẻ. Điều đó đã khiến giá ma túy tổng hợp đạt mức thấp lịch sử ở Đông Nam Á, theo UNODC.
Các viên thuốc được bán với giá dưới 1 USD, gần bằng giá của một chai bia ở một số vùng của Thái Lan. Tại thủ đô Bangkok, Douglas cho biết một viên thuốc yaba có giá khoảng 1,5 USD - cùng mức giá với 20 năm trước.
Mức giá này cho thấy nguồn cung ma túy đá cực kỳ cao, bất chấp các vụ bắt giữ kỷ lục.
 |
| Cục phòng chống ma túy Thái Lan tổ chức họp báo để tuyên bố thu giữ 1,5 tấn tinh thể ma túy đá. Ảnh: AFP/Getty. |
Thuốc giá rẻ thường được buôn bán sang Thái Lan, Lào, Trung Quốc và Myanmar. Các tinh thể meth tinh khiết hơn được đưa đến các cảng và vận chuyển đến các thị trường giàu có hơn như Australia, Nhật Bản, New Zealand và Hàn Quốc.
Theo UNODC, trong khi bốn quốc gia này có dân số khiêm tốn, họ chiếm khoảng 1/3 thị trường methamphetamine ước tính 61 tỷ USD vì người tiêu dùng ở đây trả nhiều tiền hơn cho ma túy.
Một gram tinh thể meth được bán với giá khoảng 560 USD tại Nhật Bản và 390 USD tại Hàn Quốc vào năm 2017. Tại Mỹ, mức giá này là khoảng 70 USD vào tháng 3/2017.
Thái Lan trên tuyến đầu
Trong khi Philippines, Sri Lanka và Bangladesh đã tiến hành các cuộc chiến ma túy đẫm máu trong nỗ lực trấn áp vấn đề này, các quốc gia khác đang tập trung vào biên giới và hải quan.
Trong số này, Thái Lan nổi lên như một chiến tuyến thực sự trong cuộc chiến chống buôn bán ma túy đá.
Đầu năm 2019, chính quyền Thái Lan đã bắt đầu tăng cường truy quét dọc biên giới phía bắc với Myanmar, nơi khởi đầu tuyến đường chính được sử dụng để vận chuyển ma túy đá qua Thái Lan.
Nhưng nỗ lực đó chỉ khiến những kẻ buôn lậu tìm kiếm các tuyến đường mới. Cảnh sát Thái Lan cho biết một số tổ chức đang gửi ma túy đá về phía đông, sử dụng phần 800 km của sông Mekong ngăn cách Thái Lan với Lào.
Ba ngày sau khi phát hiện hang động ở phía bắc Thái Lan, cảnh sát đã thu giữ 100.000 viên thuốc tại một trạm kiểm soát ở tỉnh Kanchanaburi phía tây Thái Lan, giáp biên giới phía nam Myanmar.
Báo cáo của UNODC lưu ý rằng họ đã tìm thấy "số lượng lớn" ma túy đá đang được buôn bán qua Lào - nơi cũng giáp với Myanmar - tới Việt Nam, đất nước có đường bờ biển dài và từ đó vận chuyển đến các thị trường lân cận như Malaysia và Philippines, cũng như Australia và New Zealand.
Coyne, cựu quan chức Cảnh sát Liên bang Australia, cho biết các băng đảng ma túy đã "nâng cấp" thị trường ma túy truyền thống bằng cách tạo ra "một thế giới mới thừa cung".
"Chúng ta đang thấy ở đây bằng chứng rất rõ ràng rằng các chiến lược thực thi pháp luật hiện tại không ảnh hưởng đến nguồn cung hoặc tội phạm có tổ chức trong khu vực. Cần tìm ra hướng tiếp cận khác để hành động", ông nói.
