Theo New York Times, trong chuyến thăm của tổng thống Mỹ Barack Obama, nhiều khả năng Mỹ sẽ tuyên bố gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương dành cho Việt Nam. Cùng lúc với việc này, các chiến hạm của Washington cũng có thể được phép cập cảng Cam Ranh - vị trí chiến lược quan trọng bậc nhất ở khu vực.
Gỡ bỏ hoàn toàn cấm vận vũ khí có lợi cho Mỹ
Đối với Nhà Trắng, quyết định dỡ bỏ cấm vận vũ khí sát thương cho Việt Nam hiện vẫn là chủ đề tranh luận nóng trong nội bộ. Người Mỹ đứng giữa lựa chọn gỡ bỏ để Việt Nam tăng cường khả năng bảo vệ chủ quyền trên Biển Đông. Một nhóm khác trong chính trường vẫn muốn duy trì lệnh cấm vận được coi là lỗi thời này như một cách để gây sức ép với VN trong một số chủ đề nhạy cảm.
 |
| Tàu chiến và tàu ngầm Việt Nam hoạt động ở cảng Cam Ranh. Ảnh: Tuổi Trẻ |
Thực tế, nhu cầu mua sắm vũ khí của Việt Nam đang trùng khớp với lợi ích của người Mỹ. Washington muốn các nước Đông Nam Á nâng cao năng lực tự vệ trên Biển Đông trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng hung hăng trên biển.
Theo New York Times, nếu chiến hạm Mỹ được phép vào Cam Ranh (nằm ở phía Tây của biển Đông), cùng với căn cứ ở Philippines (nằm ở rìa Đông), Mỹ sẽ tạo được thế gọng kìm trên Biển Đông, bao vây các căn cứ quân sự Trung Quốc dựng lên phi pháp.
Giáo sư Alexander L. Vuving, Trung tâm nghiên cứu an ninh châu Á - Thái Bình Dương của Mỹ, nhận định: “Nếu xảy ra sự cố trên Biển Đông, Mỹ cần nhiều thời gian hơn để hiện diện trong khu vực so với Trung Quốc. Việc chiến hạm Mỹ thường xuyên ra vào Vịnh Cam Ranh rất thuận lợi cho Washington trong việc duy trì cân bằng quyền lực với Bắc Kinh”.
 |
| Tàu chiến Nhật Bản cập cảng Cam Ranh. Ảnh: Đ.Q |
Lập trường của Việt Nam là không tham gia các liên minh quân sự hay cho nước ngoài xây dựng căn cứ trên lãnh thổ. Tuy nhiên, cảng dịch vụ Cam Ranh đã mở cửa nhiều hơn cho các tàu nước ngoài ra vào . Tàu Nhật Bản và Singapore đã cập cảng mới của Việt Nam kể từ đầu năm 2016. Theo New York Times, lợi ích chiến lược từ Cam Ranh có thể khiến Mỹ quyết định gỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí nhanh hơn.
Nhiều chuyên gia nhận định, sự hung hăng của Trung Quốc trên Biển Đông buộc Việt Nam phải có những bước đi phù hợp để bảo vệ chủ quyền. Trong khi đó, cảng Cam Ranh với mực nước sâu và địa hình được núi cao bao bọc, rất thuận lợi cho các hoạt động đảm bảo tự do hàng hải của Mỹ ở Biển Đông.
Dấu hiệu khả quan
Trong tuyên bố chính thức trước chuyến công du của Tổng thống Obama, Thượng nghị sĩ John McCain, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện, cho rằng, Mỹ nên hỗ trợ Việt Nam tăng cường đóng góp cho không gian hàng hải thông qua việc gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam.
Theo ông McCain, lệnh cấm vận là sản phẩm của quá khứ và đang cản trở mối quan hệ tương lai của hai nước. Nếu mua được vũ khí của Mỹ, Việt Nam có thể tăng cường khả năng hoạt động trên đất liền và trên biển, tạo điều kiện tốt hơn cho lực lượng vũ trang Việt Nam làm nhiệm vụ trong những khu vực thuộc chủ quyền quốc gia.
“Chúng ta không thể yêu cầu các đối tác đóng góp nhiều hơn trong khi tiếp tục có những bước đi nhằm hạn chế mức độ đóng góp của họ. Đã đến lúc gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận này”, ông McCain nhấn mạnh. Tuy nhiên, phía Mỹ cũng luôn thúc giục Việt Nam đạt được những tiến bộ mới trong vấn đề nhân quyền cũng như thúc đẩy tự do và thả các tù nhân chính trị.
Truyền thông quốc tế cũng cho biết Việt Nam đã tổ chức hội thảo chuyên đề quốc phòng với sự tham dự của các công ty vũ khí hàng đầu Mỹ như Boeing và Lockheed Martin. Nó diễn ra vài ngày trước chuyến công du của Tổng thống Obama, dấu hiệu cho thấy nhiều khả năng lệnh cấm vận vũ khí sát thương sẽ được gỡ bỏ hoặc tối thiểu là nới lỏng.
