Ô nhiễm môi trường là thách thức lớn nhất mà nhân loại phải đương đầu trong quá trình phát triển. Trước những tác động tiêu cực từ ô nhiễm môi trường, các quốc gia đều áp dụng những biện pháp nhất định nhằm giảm thiểu ô nhiễm. Tuy nhiên, quy định thường bị các công ty, tập đoàn phớt lờ hoặc cố ý làm trái.
Formosa nhiều lần bị xử lý
Formosa Plastics, tập đoàn mẹ của Formosa Việt Nam, là doanh nghiệp bị Quỹ Ethecon, một tổ chức môi trường của Đức, trao giải “Hành tinh Đen 2009” vì những “thành tích” trong lĩnh vực tàn phá môi trường. Tập đoàn lớn của Đài Loan nhiều lần bị xử lý vì hủy hoại môi trường quanh nhà máy của tập đoàn này trên khắp thế giới.
 |
| Khói thải từ nhà máy của Formosa. Ảnh: Getty |
Tại đảo Đài Loan, nơi Formosa được thành lập, tập đoàn này liên tiếp gây ra các bê bối ô nhiễm bất chấp quy định chặt chẽ của chính quyền sở tại. Formosa Plastics là một trong 10 doanh nghiệp gây ô nhiễm nhất tại đảo Đài Loan. Khoảng 25% lượng khí nhà kính của Đài Loan bắt nguồn từ các nhà máy của Formosa thải ra. Nhiều cuộc biểu tình lớn được người dân Đài Loan tổ chức nhằm phản đối sự tồn tại của các nhà máy Formosa. Dù nhiều lần bị xử phạt nhưng Formosa vẫn phớt lờ và tiếp tục chạy theo lợi nhuận bất chấp việc tàn phá môi trường.
Không chỉ gây ô nhiễm trầm trọng tại Đài Loan, Formosa cũng reo rắc nỗi kinh hoàng tới nhiều nơi trên thế giới. Năm 1999, Tập đoàn Formosa Plastics bị phát hiện xả 3.000 tấn chất độc ra thị trấn ven biển Sihanoukville của Campuchia. Theo New York Times, điều tra của Bộ Môi trường Campuchia cho biết Formosa đã nhập khối chất thải này và đưa đến Sihanoukville từ cuối tháng 11/1998.
Vụ việc ở Sihanoukville thổi bùng làn sóng phản đối của người dân Campuchia. Một khách sạn của tập đoàn này đã bị đập phá. Dưới sức ép của dư luận, Formosa đã phải công khai xin lỗi và bị buộc phải dọn dẹp đống chất thải mà tập đoàn này đã vứt bỏ trước khi đưa tới xử lý tại Nevada, Mỹ. Tuy nhiên, nhà máy của tập đoàn này vẫn được phép hoạt động. Formosa phủ nhận cáo buộc đưa hối lộ để có thể nhập chất độc hại vào Campuchia.
Sau những sự việc trên, Formosa vẫn chứng nào tật ấy. Hàng loạt sự cố chết người xảy ra tại các nhà máy của tập đoàn này trên đất Mỹ, buộc nhà chức trách phải xử phạt và đóng cửa chúng trong năm 2014 và 2015. Tuy nhiên, hồ sơ ô nhiễm của Formosa vẫn chưa dừng lại. Tập đoàn này còn bị cáo buộc liên quan tới ô nhiễm nước ngầm ở Delaware, bang Delaware. Danh sách các khoản tiền phạt lên tới 1 triệu USD cũng không thể làm thay đổi thái độ của công ty này.
BP điêu đứng sau thảm họa tràn dầu
Ngày 25/4/2010, thảm kịch tràn dầu tồi tệ xảy ra trên Vịnh Mexico. Giàn khoan dầu nước sâu Deepwater Horizon của Tập đoàn Dầu khí Anh (BP) gặp sự cố làm 11 công nhân thiệt mạng và gây ra thảm họa tràn dầu tồi tệ bậc nhất lịch sử. Ước tính khoảng 4,9 triệu thùng dầu đã tràn ra biển trước khi miệng giếng dầu được bịt lại.
 |
| Giàn khoan Deepwater Horizon gặp nạn, gây ra thảm họa môi trường tồi tệ trên Vịnh Mexico. Ảnh: Getty |
Khoảng 9.000 km2 mặt biển bị dầu bao phủ, gây tác động nghiêm trọng tới môi trường, hệ sinh thái và sinh kế của nhiều người dân Mỹ. Thậm chí, nhiều thường dân còn mắc bệnh vì dầu tràn. Hình ảnh những con bồ nông hấp hối khi cơ thể bị bao phủ hoàn toàn bởi dầu thô gây tác động mạnh mẽ tới thế giới sau thảm họa.
Trước sức ép từ dư luận cũng như sự nghiêm khắc của luật pháp Mỹ, BP phải nỗ lực bịt giếng dầu nằm ở độ sâu gần 10 km dưới đáy biển cũng như thu gom lượng dầu thô khổng lồ tràn ra biển. Khoảng 47.000 người cùng 7.000 tàu thuyền được huy động tham gia dự án khắc phục hậu quả. Tính tới đầu năm 2013, nỗ lực dọn dẹp ngốn hết của BP 14 tỷ USD và chưa có dấu hiệu dừng lại.
 |
| Con bồ nông hấp hối trong vùng biển bị dầu tràn bao phủ ở Vịnh Mexico. Ảnh: Getty |
Ngày 4/4 vừa qua, Carl Barbier, Thẩm phán liên bang thành phố New Orleans, Mỹ, đã thông qua mức án phạt khoảng 20 tỷ USD với BP. Đây là số tiền mà tập đoàn dầu khí khổng lồ của Anh phải trả cho các yêu cầu bồi thường thiệt hại sau sự cố dầu tràn năm 2010.
5,5 tỷ USD trong số tiền phạt sẽ được dùng cho các vụ kiện dân sự theo Luật Vùng biển sạch (Clean Water Act). Số còn lại dùng để chi trả cho công tác khôi phục hệ sinh thái và bồi thường thiệt hại kinh tế cho 5 bang vùng vịnh bị ảnh hưởng gồm Texas, Louisiana, Mississippi, Alabama và Florida cùng chính quyền địa phương.
Volkswagen trước nguy cơ phá sản vì gian lận khí thải
Theo cáo buộc, tập đoàn sản xuất ô tô lớn nhất Đức vướng vào khủng hoảng nghiêm trọng nhất lịch sử hãng này, sau khi bị phát hiện cài phần mềm gian lận khí thải cho hơn 11 triệu ôtô động cơ diesel. Tháng 9/2015, Volkswagen chính thức thừa nhận đã gian lận khiến kết quả về kiểm tra khí thải tại Mỹ bị sai lệch. Sau khi tháo phần mềm, lượng khí NO mà mỗi xe thải ra môi trường cao gấp 40 lần cho phép.
 |
| Hãng xe Đức Volkswagen bên bờ vực phá sản vì gian lận chỉ số khí thải xe hơi. Ảnh: AFP |
Người ta phát hiện 600.000 xe hơi của Volkswagen bán vào thị trường Mỹ gây ô nhiễm vượt xa các chỉ số tiêu chuẩn. Tại châu Âu, gã khổng lồ này cũng sử dụng chiêu bài tương tự với 800.000 xe được bán ra.
Những việc làm mang lại lợi ích trước mắt có thể buộc hãng xe hơi của Đức phải bồi thường hàng chục tỷ USD, đẩy công ty tới bờ vực phá sản. Trong khi đó, cổ phiếu của hãng sau bê bối cũng lao dốc mạnh và khó có cơ hội phục hồi.
Trong nỗ lực dàn xếp vụ bê bối tồi tệ, Volkswagen có thể chi gần 15 tỷ USD để mua lại những chiếc xe gian lận, bồi thường cho các tài xế ở Mỹ và các chi phí môi trường khác. Để dập tắt cuộc khủng hoảng ở châu Âu, Volkswagen có thể mất thêm số tiền khổng lồ tương đương.
Bên cạnh việc mất tiền, các hành vi của Volkswagen còn bị điều tra dưới góc độ tội phạm hình sự, có thể đẩy nhiều lãnh đạo của hãng vào vòng lao lý. Tuy nhiên, sự chặt chẽ và nghiêm khắc trong luật pháp Mỹ và châu Âu cũng không đủ ngăn chặn hoàn toàn các hành vi hủy hoại môi trường để đổi lấy lợi nhuận tương tự.
